Sąd jednostkowy po śmierci w nauce Jezusa

Inną mową Jezusa zaczerpniętą ze źródła wspólnego z Ewangelią wg św. Mateusza, która zawiera aluzję do sądu indywidualnego, jest przestroga aby być wiernym, gdyż za niewierność może spotkać człowieka kara (Łk 12,4-5)[17]. Całość Łk 12,1-12 jest ostrzeżeniem przed kwasem faryzeuszów oraz zachętą do męstwa w ucisku. Do przejętego jednak z dostępnych św. Łukaszowi źródła, Autor Trzeciej Ewangelii dodaje pojedyncze słowa, które wyraźnie podkreślają istnienie sądu, którego doświadcza człowiek po śmierci. W przekazie bowiem Ewangelii wg św. Mateusza znajdujemy pouczenie: „nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, ale duszy zabić nie mogą. Bójcie się raczej Tego, który duszę i ciało może zatracić w piekle” (Mt 10,28). U św. Łukasza można zauważyć poszerzenie: „Bójcie się Tego, który po zabiciu ma moc wtrącić do piekła” (Łk 12,4). Można powiedzieć, iż św. Łukasz dokładniej przekazał słowa – myśl Jezusa, które odnalazł w dostępnym mu źródle. Dodatek „po zabiciu” jest potwierdzeniem szczególnego zainteresowania Łukasza sprawą losów człowieka po śmierci. Według egzegetów Łukasz chciał tym złożeniem bezokolicznikowym przestrzec chrześcijan przed zbytnim oddalaniem sądu oraz kary na czas po sądzie ostatecznym. Wydaje się, że zwrot ten jest także potwierdzeniem mocy Boga, który w chwili śmierci wyznacza dla człowieka nagrodę bądź karę. Sprawiedliwość zostaje oddana nie w czasie sądu ostatecznego przy końcu czasu, ale zaraz w chwili śmierci – po zabiciu. Człowiek tu i teraz otrzymuje od Boga życie, z którego po śmierci będzie rozliczony.

W innym miejscu, Łukasz przejmując przypowieść „o wiernym i niewiernym słudze” (Łk 12,41-48) dodaje niezwykle ważne dopowiedzenie mówiące o mniejszej i większej karze, którą otrzymają słudzy niewypełniający w pełni poleceń pana: „Sługa, który zna wolę swego pana, a nic nie przygotował i nie uczynił zgodnie z jego wolą, otrzyma wielką chłostę. Ten zaś, który nie zna jego woli i uczynił coś godnego kary, otrzyma małą chłostę. Komu wiele dano, od tego wiele wymagać się będzie; a komu wiele zlecono, tym więcej od niego żądać będą” (Łk 12,47-48)[18].

O ile Mateusz kończy przypowieść „o potrzebie gotowości” stwierdzeniem o karze, którą wymierzy nadchodzący Pan, o tyle u Łukasza występuje przedłużenie tego opowiadania. Wersety Łk 12,47-48 zostały dodane przez św. Łukasza do pierwotnej przypowieści. Przedstawiają one sługę, który znał wolę swojego pana i tego, który tej woli nie znał. Ukazują również różne kary za działanie niezgodne z myślą pana.

Za niedopełnienie wyznaczonych obowiązków sługa ma otrzymać karę ciężkiej chłosty. Druga osoba, nienazwana tu przez Łukasza, ale też prawdopodobnie będąca na służbie u pana, jest w stanie niewiedzy (Łk 12,48a). Jednakże i ona, jak podaje Łukasz, jest godna kary, tyle że kara ta byłaby łagodniejsza, ze względu na jej niewiedzę. Rozróżnienie tej kary łączy się z sądem, który wcześniej musiał mieć miejsce.

Autor Trzeciej Ewangelii przejmuje także materiał z dzieła św. Marka. Przejmując go, dokonuje modyfikacji. I tak pisząc o zmartwychwstaniu (zob. Łk 20,27-40), św. Łukasz bazuje na tekście św. Marka (zob. Mk 12,18-27). Według Marka, Bóg jest: „Bogiem Abrahama, i Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba”. Łukasz dodaje do tego niezwykle ważne stwierdzenie: „Wszyscy dla Niego żyją”. „Bóg bowiem nie jest Bogiem umarłych, lecz żywych” (Łk 20,38). Łukasz nie pisze, że zmarli „będą żyli dla Boga”, co wynikałoby z jego wcześniejszej argumentacji dotyczącej zmartwychwstania. Jezus mówi do saduceuszów, że patriarchowie „żyją dla Boga” teraz, w tej chwili, nieprzerwanie. W Łukaszowym uzupełnieniu można widzieć wskazanie, iż pomiędzy śmiercią a zmartwychwstaniem jest czas przebywania człowieka w życiu Boga, czyli w stanie zbawienia bądź odrzucenia od Boga. Niektórzy, analizując ten fragment wskazują na śmierć jako „nowy początek”, który dla zmarłych jest równocześnie zmartwychwstaniem. Chwila śmierci byłaby więc jednocześnie momentem „duchowego zmartwychwstania człowieka”. Takie rozróżnienie dokonało się na podstawie sądu.