Pięćdziesiątnica

Lecz samo spotkanie odbywa się w spokoju. Wprawdzie w chwi­li, gdy Bóg ogłasza Mojżeszowi Torę, Głos trąby się przeciągał i stawał się coraz donośniejszy (Wj 19,19). Targum i Midrasz mówią jednak, że Mojżesz przemawiał do ludu „głosem spokojnym" (Targ Neo). „Od Pana przychodziła odpowiedź głosem łagod­nym i dostojnym, i łagodne były słowa" (Targ Add i Mech 19,19). Mojżesz przemawia do ludu tym samym tonem, którym Bóg zwra­ca się do niego. Powtarza słowa Tory z upodobaniem: Szczęśliwy mąż, który (...) ma upodobanie w Prawie Pana, nad Jego prawem rozmyśla dniem i nocą (Ps 1,1-2). Także prorok Eliasz, który wraz z Mojżeszem będzie obecny przy Przemienieniu Jezusa, słyszał słowo Boga w szmerze łagodnego powiewu.

Mojżesz, zszedłszy z góry, rzekł do ludu: „Przyjmijcie Torę!" (Targ Wj 19,25). Słowa nie mniej uroczyste niż te, które wypowie­dział Jezus w pierwszy dzień święta Szawuot: Weźmijcie Ducha Świętego! (J 20,22)

Jezus, zapowiadając zesłanie Ducha Świętego, mówi do aposto­łów: Oto Ja ześlę na was obietnicę mojego Ojca. Wy zaś pozostańcie w mieście, aż będziecie przyobleczeni mocą z wysoka (Łk. 24,49). „Przyobleczeni mocą z wysoka" - podobne określenia mówiące o nadaniu człowiekowi mocy przez Boga, znajdujemy w Sta­rym Testamencie wielokrotnie. Zawsze oznaczają one zstąpienie Ducha Świętego: Duch owładnął Amasajem, dowódcą trzydziestu (1 Krn 12,19), który zaczął prorokować. Królowa Estera przyw­dziewa królewskie szaty, aby błagać króla o życie dla swego ludu: midrasz wyjaśnia, że w rzeczywistości pogrążona jest w modlitwie, a Duch Święty przybywa, aby ją osłonić.

Estera otrzymuje „moc" pozwalającą jej stanąć przed królem. Prorok Izajasz zapowiadał, że owa „moc z wysoka" to Duch Boży: Wreszcie zostanie wylany na nas Duch z wysokości (Iz 32,15), to znaczy „Duch, który przybywa sprzed Szechiny w najwyższym niebie", jak mówi Targum.

Tchnienie Boga przybywa więc „sprzed Obecności Bożej". Duch Święty jest jak Chwała Boga, która zstępuje na człowieka, Chwała w ruchu. W tradycji rabinicznej tajemnica chwalebnej Obecności (Szechina) ma swój odpowiednik: rydwan Boży w ruchu, merkawa. Prorok Ezechiel ma widzenie tej tajemnicy (Ez 1,4-28) przebywając na wygnaniu w Babilonii nad rzeką Kebar. Widzi rydwan Boży poruszający się w powietrzu. Obecność Boża zmieniła miejsce: opuściła Świątynię, miejsce swego zamieszkania, gdyż Jerozolima została zburzona; przybywa, aby zamieszkać wśród wyznawców.

Szechina wzniosła się w niebo w Jerozolimie, aby zesłać na Izraela na wygnaniu Chwałę Bożą, która przyprowadzi go z po­wrotem do świętego miasta. Inny prorok, Habakuk, mówi o ryd­wanie chwały, z którego tryskają promienie (Ha 3,4 Targ): nowa teofania Ducha.

Na Synaju widzimy analogiczne zjawisko: chwała Boga objawia się z wielką mocą, zanim zstąpi na cały lud Izraela i zaprowadzi go do ziemi obiecanej. Zjawiska te zestawiono ze sobą zapewne w pierwszych wiekach naszej ery, tradycja rabiniczna nakazuje bowiem w dzień Pięćdziesiątnicy czytać po rozdziale z Księgi Wyjścia mówiącym o nadaniu Tory haftarę Ezechiela, widzenie rydwanu Bożego. Targumy pozwalają wnioskować, że już w cza­sach Jezusa taka jedność interpretacji była pożądana: wydaje się, że targumy pierwszego rozdziału Księgi Ezechiela i trzeciego rozdziału Księgi Habakuka zestawiono z targumem dziewiętnastego i dwu­dziestego rozdziału Księgi Wyjścia właśnie ze względu na święto Pięćdziesiątnicy.

Wiatr wieje tam, gdzie chce, i szum jego słyszysz, lecz nie wiesz, skąd przychodzi i dokąd podąża (J 3,8): tchnienie Boga jest ruchem i głosem. Te właśnie dwa elementy są obecne w widzeniu Ezechiela. Wszystko w tym widzeniu jest ruchem: koła rydwanu obracają się nieustannie, aniołowie poruszają się w czterech kierunkach, roz­wijają skrzydła, idą tam „dokąd duch prowadzi", pochodnie po­ruszają się między owymi istotami żyjącymi, z ognia wychodzą błyskawice. Słyszałem poszum ich skrzydeł jak szum wielu wód, jak głos Wszechmogącego. Taki był widok tego, co było podobne do Chwały Pańskiej. Oglądałem ją. Następnie upadłem na twarz i usły­szałem głos Mówiącego. I wstąpił we mnie duch i postawił mnie na nogi; potem słuchałem Tego, który do mnie mówił. Powiedział mi: «Synu człowieczy, posyłam cię do synów Izraela» (Ez 1,24.28; 2,2-3).