Biblijne podstawy dogmatów maryjnych

Fragmenty książki "Mariologia, eklezjologia. Podręcznik Teologii Dogmatycznej", które zamieszczamy za zgodą Wydawnictwa M.

Zadaniem mariologii jako oddzielnego traktatu dogmatycz­nego jest podanie metodycznie uporządkowanej i wyjaśnionej całości nauki wiary o Matce Jezusa, w jej jedności z pozo­stałymi prawdami wiary. A dokładniej - należy w niej obszerniej omówić następujące cztery podstawowe twierdzenia (dog­maty):

1) Maryja jest uświęconą na samym początku swego życia (dogmat niepokalanego poczęcia)

2) dziewiczą (dogmat o poczęciu Jezusa za sprawą Du­cha)

3) Matką Pana (dogmat Bożego macierzyństwa)

4) która u kresu swego ziemskiego życia została cała i bez podziału wzięta do chwały Bożej (dogmat wniebowzięcia). [artykuł ukaże się 9 stycznia]

Zgodnie z tą tematyką, od mariologii prowadzą wyraźne, wiążące ją z tymi traktatami linie w kierunku chrystologii, soteriologii, eklezjologii, nauki o łasce i eschatologii. Należy tu pamiętać także o aspekcie ekumenicznym. W dzielącej Kościo­ły teologii tematy mariologiczne odgrywają ważną rolę. Ale w dialogu ekumenicznym podejmuje się je z dużymi oporami.

Przesłanki biblijne

Mariologię przedsoborową krytykowano z powodu jej deduk­cyjnego charakteru. Stawiany tu zarzut tworzenia „logicznych konstrukcji" wydaje się uzasadniony, zwłaszcza w odniesie­niu do debat nad współodkupicielstwem. Przy wyborze właściwej metody należy pamiętać, że treść chrześcijańskiego wy­znania nie jest spekulatywna, nie mamy w nim też do czynie­nia z archetypiczną strukturą ludzkiej duszy. Jego podstawowe twierdzenia mają charakter historyczny. Dlatego punkt wyjścia wyjaśniającej wiarę teologii musi być też historyczny, a dokładniej mówiąc, biblijny. Bo rdzeń wiary stanowi przygotowy­wane wprawdzie w Starym Przymierzu, ale ostatecznie jedno­razowe przecież wkroczenie Boga w bieg czasu przez jedną tylko osobę, Jezusa z Nazaretu.

Dla mariologii znaczy to konkretnie, że również ona za­czyna od pytania o świadectwo Pisma Świętego. Ten biblijny punkt wyjścia postuluje wyjaśnianie ważnych dla niej tekstów zgodnie z zasadami metody historyczno-krytycznej, uwzględ­niającej ich powstanie (historię form i tradycji), formę literacką i bezpośrednią treść. W taki sposób wyjaśnione twierdzenia stanowią zasadniczy zarys chrześcijańskiego obrazu Maryi i wyznaczają podstawowe kierunki dla wszystkich później­szych treści i sformułowań.

Tak rozumiane spojrzenie wstecz na niezbędne tu teksty źródłowe nie doprowadza do jakiejś abstrakcyjnej idei zawartej w przysłowiu czy maksymie, lecz natrafia na wydarzenie wcielenia się Boga i spotyka obecne w nim osoby. Pełniejsze ich zrozumienie domaga się wyjścia poza perspektywę literac­ką. Konieczne jest tu głębsze wniknięcie w tajemnicę; po omówieniu aspektu wydarzeniowego należy przejść do wyjaś­niania życiodajnego działania Boga w kategoriach ontologicznych. Kim jest ten Jezus, co On znaczy dla nas? A w od­niesieniu do naszego tematu: Kim jest Jego Matka Maryja, jakie zajmuje miejsce w wierze chrześcijańskiej? Stawiając te pytania dogmatyk zakłada literacko-krytyczne wyjaśnienia egzegety i przechodzi do następnego, wyższego etapu.