Przekłady na języki narodowe

Przekład Biblii na języki narodowe rozpoczęto w póź­nym średniowieczu; w miarę rozwoju kultury europejskie przekłady Biblii stawały się coraz częstsze.



1. Angielski - Wybrane biblijne teksty w angielskim przekładzie z Vg były znane już w VIII w., a całą Biblię przetłumaczono już przed J. Wiklifem (jego przekład, przygotowany 1380, opubli­kowano dopiero 1731); jej tekst, który na podstawie tekstów oryginalnych przeredagował W. Tyndale (NT 1525, ST ukoń­czył 1535 M. Coverdale), został uznany od początku za oficjal­ną Biblię anglikańską (Matthew's Bible., 1537); kilkakrotnie dokony­wano jej przeróbek Great B., Cranmer B. (1539), Bishop's Bible (1568), King James Bible, od 1611 Authorized Version, Bible of 1611, Revised Version z 1881-85, a ostatnia - Revised Standard Version, którą wydał L.A. Weigle (NT 1946; ST 1952); ten sam tekst z uwagami (Oxford Annotated Bible 1962 lub Oxford Annotated Bible with the Apocrypha z 1965) w Ameryce nazywa się American Standard Version (1901). Wydano także liczne prze­kłady nieoficjalne: w sumie 81 protestanckich, całych lub częściowych parafraz, poprawek, rewizji tekstów poprzednich lub nowych przekładów; spomiędzy nich całą Biblię lub większe jej części tłumaczo­ne z języków oryginalnych po 1900 wydali - Ferrar Fenton, A.S. Way, R.F. Weymouth, prezbiterianin J. Moffat, G.W. Wa­de, S.H. Hooke i E. Smith (w Basic English - uproszczona wersja języka angielskiego), J.W.Ch. Wand, J.B. Phillips, E.V. Rieu, metodysta C. Kingsley Williams, C.H. Rieu, W.F. Beck; nad­to anglikanie wydali 1961 NT z New English Bible.
W Ameryce przekłady Biblii lub jej części wydali - Ch. Thomson (Ph 1808), A. Campbell (1826), J.G. Palfrey (1828), R. Dickinson (1833), A. Norton (1855), L.A. Sawyer (1858), G.R. Noyes (1869), N. Folsom (1869), J. Smith (1876); baptyści wydali wersję poprawioną, np. N. Webster (1833), F.S. Ballentine (1897), W.G. Ballantine (1925), EJ. Goodspeed (1923), J.M.P. Smith (1927,1939), Ch.B. Williams (1937), J. Dean (19382), G. Verkuyl (1945).
Żydzi używający języka angielskiego początkowo wydawali Biblię w Authorized Version; jej poprawkę opublikował A. Benisch (wyd. pośm. 1881), a nowe przekłady ST lub jego części: I. Leeser (1845-53), A. Benisch (wyd. pośm. 1851-61), I. Levi (1904), M.L. Margolis (1917), J.H. Hertz (Ox 1929-36) i H.M. Orlinsky (1962). Żydowskie przekł. NT wydał H.J. Schonfield (1955).
Katolicy używają Biblii, którą z Vg tłumaczono pod kierunkiem W. Allena (Rheims albo Douai Version; NT: Reims 1582, ST: Douai 1609); przekład ten poprawiali R. Witham i R. Challoner (Lo 1749), a w następnych licznych wydaniach wprowadzono do tekstu wiele wariantów. Ten tekst poprawiali kard. J.H. Newman i abp F.P. Kenrick (1860-61), a w Ameryce J.A. Carey (1935, American Text). Nowe katolickie przekłady Pisma św. redagowali: C. Nary (Db 1718), C. Lattey i J. Keating (Westminster Version, 1913), całą Biblię z Vg, z uwzględnieniem tekstów oryginalnych, opublikował R.A. Knox (Lo 1948-49), a nadto A. Jones wydał ang. przekład Biblii jerozolimskiej (Lo 1965). W Ameryce abp F.P. Kenrich przetłumaczył Biblię z Vg (NY 1849-60), NT z greckiego F.A. Spencer (NY 1913) oraz J.A. Kleist i J.L. Lilly (Miw 1954). Od 1941 ukazuje się przekład Biblii z języków oryginalnych, tzw. Confraternity Version, uznany za obowiązujący dla katolików. Jakkolwiek brak dotychczas [1995 r. - przyp. red.] ekumenicznego przekładu Biblii na język angielski, zarówno protestanci, jak i katolicy doszli do porozumienia, by na spotkaniach ekumenicznych posługiwać się Revised Standard Version (Lo 1965).

2. Białoruski - dużą część ST (Pr 1517-19) oraz Dziejów apostolskich i Listów (Wl 1525) przetłumaczył F. Skorina; pod­stawą tego przekładu były teksty czeskie; Ewangelie wydał 1580 W.M. Tiapiński, A. Luckiewicz, zaś NT i Ps (He 1931 - D. Ma­lej, a P. Tatarynowicz - Ewangelie i Dzieje apostolskie (R 1954).

3. Bułgarski - Pierwsze próby przekładów tekstów biblijnych dru­kował W. Karadżić (W 1822); NT wydali P. Sapunow i S. Iskizacharenyn (Bc 1828), archimandryta Teodozjusz (Lo 1828), a przede wszystkim archimandryta Neofit z Riły (Smyrna 1840); całą Biblię opublikował P. Sławejkow (Kpol 1860-64), a jego tekst poprawiono (Sofia 1921-23).

4. Chiński - Protestancką Biblię wydali misjonarze (M. von Lassar i in.), którzy w jej tłumaczeniu (NT 1816, ST 1822) wykorzystali wcześniejsze przekłady misjonarzy katolickich, zwł. J. Basseta (zm. 1707) i L. de Poirot; niezależnie od nich NT wydał 1835 W.H. Medhurst. Wspólnym dziełem wielu protest, ugru­powań była Delegates Version (1852 NT, 1854 ST, a 1855 ca­ła Biblia), będąca przekładem z angielskiej King James Bible; nad popra­wieniem tej Biblii oraz jej tłumaczeniem na różne dialekty chińskie pracowało 1853-91 ok. 40 osób; wynikiem prac była przede wszystkim Biblia wyd. 1914 (Union Version), która stała się oficjal­nym tekstem chińskich Kościołów protestanckich. Po jej wydaniu rozpoczęto prace zmierzające do uwolnienia się od zależności od Biblii angielskiej; pierwszym osiągnięciem w tej dziedzinie jest wyd. NT The Bible Treasury NT (Pekin 1941). Niezależnie od tego Lu Czen Czung wydał własny przekład NT (Pekin 1948). Katolicy tłumaczyli Biblię prawie wyłącznie z Vg na język chiński klasyczny: J. Dejean - Ewangelie (1892), L. Ly - Ewangelie i Dzieje apostolskie (1897), J. Hsiaho - NT (1919-21); przekład ten został poprawiony 1948 wg tekstu greckiego, Ma Sziang Pe - Ewangelie (1948), Wu Czing Hsiong - Psałterz (1946) i NT (1949); prace 2 ostatnich uchodzą za wybitne dzieła w chińskiej literaturze. Po nich franciszkanie rozpoczęli tłumaczenie całej Biblii z języków oryginalnych i wydali z niej duże części ST (1946-54) oraz Ewangelie (1957).

5. Czeski - Poza wcześniejszymi fragmentami zachowało się kilka odpisów całej Biblii z XV w.; wtedy też drukowano NT (Pilzno 1475) i Psałterz (Pr 1487), a potem całą Biblię (Pr 1488), którą drukarz J. Melantrich poprawił na podstawie Vg (1558-82). Katolicki przekład Bibli, tzw. Biblia św. Wacława, przygotowali je­zuici (Pr 1677-1715). Bracia czescy oparli swój przekład na tek­stach oryginalnych: ST z hebr. tłumaczył J. Vartovsky, a NT - J. Blahoslav z gr. tekstu Erazma z Rotterdamu; całość wy­dano 1579-93 w Kralicach (Biblia kralicka); Biblia ta odznacza się ścisłością przekładu oraz walorami językowymi; aż do XIX w. była w Czechach ogólnie używana, a jej wpływ widoczny jest w polskich przekładach, np. w Biblii gdańskiej; wpływ Biblii czeskiej na polską daje się zresztą zauważyć już wcześniej: polskie odpisy tekstów biblijnych pochodzą częściowo z Czech, a w naj­starszych polskich przekładach występują czeskie naleciałości języko­we. Wśród wielu nowych tłumaczeń. wyróżnia się przekład J. Hegera (1925-48) z tekstów oryginalnych, który ze względu na dosko­nały język ma duże znaczenie dla czeskiej literatury. Biblię tłumaczyli jeszcze J. Hejčl i J.L. Sykora (1946) oraz R. Col (1947), NT zaś F. Zilka (1933) i P. Škrabal (1948).

6. Duński - Przekłady NT i Ps z okresu przed reformacją opublikował H. Mikkelsen (1524), a następnie Ch. Pedersen (1529-31); Pedersen opublikował też protestancki przekład NT, a 1543 całą Biblię, która stanowiła podstawę tzw. Biblii Chrystiana III (Köb 1550); lepsze było tłumaczenie Biblii, które przygotował H.P. Resen (1605-07), a poprawił H.J. Svaning (1647). Nowe przekłady Biblii z języków oryginalnych przygotowali m.in. C.A.H. Kalkar (1845-47), J.C. Lindberg (1853-56), a NT - A. Sörensen (1881-95) i T. Skat Rördam (1886), ST zaś - F. Buhl (1910). Nowy przekład B. (ST - 1931, NT - 1948) został oparty na tekstach oryginalnych. Katolickie przekłady NT redagowali: J.L.V. Hansen z Vg (1849), a z greckiego - P. Schindler (1953).

7. Eskimoski - NT przetłumaczyli P. Egede (1740) oraz O. Fabricius i G. Wolf (Köb 1822), a całą Biblię - S. Kleinschmidt (1893-1900); własny przekład Biblii wydali także R. Dyson i R.J. Foster (NY 1966).

8. Estoński - Po nieudanych próbach tłumaczenia NT, jakie podjęli J. Rossihnius oraz S. Virginius, wydano 1686-89 przekład ST i NT J. Fischera w dialekcie używanym w Dorpacie, 1715 NT w dialekcie rewalskim tłumaczony przez H. Gutsleffa, a 1739 przekład całej Biblii autorstwa A. Thora Hellego. Niezależnie od nich z języków oryginalnych F. Meyer tłumaczył Psałterz (1836) oraz całą Biblię (Rewal, Dorpat 1850). Nowe tłumaczenie NT J. Bergmanna ukazało się 1904, z najnowszego zaś (1938) H. Pölda tylko NT i Pięcioksiąg.

«« | « | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | » | »»

aktualna ocena |   |
głosujących |   |
Pobieranie.. Ocena | bardzo słabe | słabe | średnie | dobre | super |

Wiara_wesprzyj_750x300_2019.jpg

Reklama

Reklama

Reklama