Arka Przymierza

Fragment książki "Arka Przymierza. Od Synaju do Aksum", który zamieszczamy za zgodą Wydawnictwa TUM

Na określenie Arki Biblia stosuje termin, אֲרוֹן który najczęściej tłumaczony jest przez grecką wersję Biblii (LXX) κιβωτὀς. Bardzo często towarzyszy temu określeniu Imię Boże: Arka Jahwe, Arka Elohim, Arka Boga Izraela. Termin Arka Przymierza w Biblii hebrajskiej pojawia się 40 razy. Ciekawostką pozostaje fakt, że sformułowanie to dominuje w tradycji prawnej (Pwt 10,8), a pozostaje nieznane tradycji kapłańskiej. W tej tradycji natomiast dominuje określenie Arka Świadectwa (Wj 25,22; 26,33.34; 30,6; Lb 4,5)^[1]. Według tradycji kapłańskiej Arka została wykonana zgodnie z Bożym planem przez Besaleela (Wj 37,1-9).

Arka Przymierza mierzyła 2,5 łokcia długości, 1,5 łokcia szerokości i 1,5 łokcia wysokości (1 łokieć równy jest 52,5 cm). W przeliczeniu na miary dziesiętne Arka Przymierza miała wymiary: długość 131,25 cm, szerokość 78,75 cm i wysokość 78,75 cm^[2]. Była wykonana z drewna akacjowego obitego złotą blachą od wewnątrz i z zewnątrz i przyozdobiona dookoła złotymi wieńcami wzmacniającymi konstrukcję (Wj 25,10-16). Stała na czterech krótkich, wygiętych na zewnątrz nogach. Do wzmocnionych krawędzi ścian Arki przymocowano cztery złote pierścienie, przez które przekładano drążki z drewna akacjowego obitego złotą blachą. Długość drążków (20 łokci) miała zapewne zapobiec zetknięciu tragarzy z Arką^[3].

Arka Przymierza (Pwt 10,8), zwana w środowisku kapłańskim Arką Świadectwa (Lb 4,5), była w pewnym sensie przenośnym sanktuarium, które znane były w Egipcie, Mezopotamii i Kanaanie. Arabowie posiadali przenośne sanktuaria kaba z umieszczonymi wewnątrz dwoma świętymi kamieniami. Korzystano z nich podczas przepowiadania przyszłości, zabierano je także na wojnę. Sanktuaria pozostawały pod opieką specjalnie wyznaczonej osoby.

Arka Przymierza została wykonana po doświadczeniu mistycznym Mojżesza rozmawiającego z Bogiem na górze Synaj. W tradycji kapłańskiej w kulcie uobecnia ona Boga i umożliwia ludowi pojednanie się z Bogiem.

Deuteronomiczne wyobrażenie Arki wiąże jej początki z prawem, a nie z siedzibą Jahwe, dlatego Księga Powtórzonego Prawa (10,1nn) mówi, że w Arce zostały złożone, po zawarciu przymierza na Synaju, tablice Prawa. Następnie dodaje w Pwt 31,24nn, że obok Arki została złożona Księga Prawa^[4]. Później Arka Przymierza wiodła lud przez pustynię (Lb 10,33), obchodzono wraz z nią mury Jerycha (Joz 6) i przynoszono do obozu w czasie działań wojennych (1 Sm 4,2-4). Była przechowywana w namiocie (2 Sm 6,17), miała opiekuna (1 Sm 7,1) i korzystano z niej w wyroczniach (1 Sm 14,18). Według tradycji Arka zawierała dwie tablice Prawa ( Wj 25,16; Pwt 10,2.5), naczynie złote z manną (Wj 16, 33-34) i cudowną laskę Aarona (Lb 17,25). Według wyrażenia z 1 Krl 8,9 mogła skrywać niegdyś co innego, być może dwa kamienie, będące świętymi losami: urim i tummim. Niektórzy sądzą, że pierwotnie mógł być w niej schowany wąż miedziany, którego Mojżesz zawiesił na palu podczas plagi jadowitych węży zesłanych przez Boga na Izraelitów^[5].

Arka była przykryta złotą pokrywą zwaną kapporet (przebłagalnia), którą skrapiano krwią w czasie święta Jom Kippur^[6], prosząc o wybaczenie grzechów narodu (Kpł 16,14-16). Do przebłagalni były przymocowane dwie figury cherubów (2 Krl 19,15), które stały na przeciwległych końcach zwrócone do siebie twarzami, a ich skrzydła były tak rozpostarte, że zakrywały kapporet (Wj 25,17-22)^[7].

----------------------------------------

[1] Por. A. MOZGOL, Teologia Arki Przymierza w Psalmach i tradycji prorockiej (Ps 132; Jr 3, 14-18; 2 Mch 2, 1-8), Katowice 2003. s. 22-41; J.R. PORTER, Arka, w: Encyklopedia biblijna, red. P.J. Achtemeier, Warszawa 1999,5.61.
[2] Podobna skrzynia znaleziona w grobowcu Tutanchamiona w Dolinie Królów ma wymiary: długość: 83 cm, szerokość 60,5 cm, wysokość 63,5 cm; por. R. FEATHER, Na tropie skarbów Echnatona. Tajemnica Zwoju Miedzianego z Qumran, Warszawa 2007, s. 134.
[3] Por. F. RIENECKER, G. MAIER, Leksykon biblijny, Warszawa 2001, s.42.
[4] Por. A. MOZGOL, Teologia Arki Przymierza, dz. cyt., s. 32.
[5] Por. A. MOZGOL, Teologia Arki Przymierza, dz. cyt., s. 26; J.R. PORTER, Arka, dz. cyt., s. 61.
[6] Zdarza się, że ryt pokropienia krwią kapporetu w czasie Jom Kippur wiąże się z czasami po niewoli babilońskiej, ale jest to teza trudna do zaakceptowania, ponieważ po niewoli nie było już Arki w Miejscu Najświętszym.
[7] Por. A. MOZGOL, Teologia Arki Przymierza, dz. cyt., s. 25n.