Arka Przymierza

O tych wydarzeniach wspomina Ps 132:

„Otośmy słyszeli w Efrata o Arce,
znaleźliśmy ją na polach Jaaru.
Wejdźmy do Jego mieszkania,
padnijmy przed podnóżkiem stóp Jego!
Wyrusz, o Panie, na miejsce Twego odpocznienia,
Ty i Twoja arka pełna chwały!
Niech się kapłani Twoi odzieją w sprawiedliwość,
a Twoi czciciele niech się radują!
Przez wzgląd na sługę Twojego, Dawida,
nie odtrącaj oblicza Twego pomazańca!
Pan zaprzysiągł Dawidowi
trwałą obietnicę, od której nie odstąpi:
Potomstwo z ciebie zrodzone
posadzę na twoim tronie.
Jeżeli zachowają twoi synowie
moje przymierze
i moje napomnienia, których im udzielę,
także ich synowie na wieki
zasiądą na twoim tronie" (Ps 132,6-12).

Psalm 132 mógł być przeznaczony na doroczne "królewskie święto Syjonu" będące pamiątką założenia sanktuarium w Jerozolimie oraz pamiątką powstania królestwa. Obchody upamiętniające sprowadzenie Arki do Jerozolimy mogły być corocznie przeżywane w formie procesji z Arką wyprowadzaną z sanktuarium. Wiele przemawia za tym, że działo się to w miesiącu Etanim, a więc w związku z uroczystościami Święta Namiotów (1 Krl 8, 2-7)^[13]. Wydaje się, że również inne Psalmy (24; 47,6-9; 68,25-28) dowodzą zwyczaju procesji z Arką Przymierza na terenie Świątyni Jerozolimskiej^[14]. Późniejsza tradycja zaliczyła Psalm 132 do kolekcji psalmów pielgrzymkowych^[15].

Arka również w początkowym okresie kształtowania się państwowości Izraela była przewożona na specjalnym rydwanie w czasie procesji liturgicznych. Znane są bowiem historycznie udokumentowane procesje, podczas których do przewiezienia Arki posłużono się wozami. Jedna z nich miała miejsce w okresie sędziów (ok. 1200-1125 przed Chr.), gdy przewieziono Arkę z kraju Filistynów do Bet-Szemasz (1 Sm 6), druga zaś w czasach Dawida (ok. 1010-970 przed Chr.), gdy ją przewieziono z Kiriat-Jearim do Jerozolimy (2 Sm 6; por. 1 Krn 13, 5-14)^[16]. Wydaje się, że po przewiezieniu do Jerozolimy Arka została umieszczona w sanktuarium nad potokiem Gichon, ponieważ tutaj został namaszczony na króla Salomon^[17].

Decydującym momentem w historii Arki było jej przeniesienie do Świętego Świętych w nowej Świątyni Salomona (1 Krl 8, 4-7)^[18]. W ten sposób zachowana została pierwotna tradycja wydzielenia specjalnego miejsca dla Arki w Namiocie Spotkania (Wj 40,3). Od tego czasu pozostawała już na miejscu i uważano ją za tron, na którym zasiada Bóg (2 Krl 19,15)^[19]. Tradycja ta wywodziła się z czasów wędrówki przez pustynię, gdy Bóg objawiał się w obłoku nad Arką (Kpł 16,2). Tronu symbolicznie strzegło dwóch strażników zwanych cherubinami (2 Krl 19,15). Wiara w przebywanie Boga w Świętym Świętych, później zwana Szekiną, doprowadziła do przekonania o nienaruszalności Świątyni.

W sześciennym pomieszczeniu wewnętrznego sanktuarium, zwanego debir, znajdowały się dwa wielkie cherubiny wyrzeźbione z oliwkowego drewna i obite złotą blachą. Każdy z cherubinów miał 10 łokci wysokości i tyle samo wynosiła rozpiętość skrzydeł. Te rozpostarte skrzydła ochraniały najświętszy obiekt, jaki znajdował się w Świątyni, a nawet na całym świecie - Arkę Przymierza. Cherubiny zdobiły wieko Arki i wnętrze Świętego Świętych; były uskrzydlonymi sfinksami, lwami o ludzkich głowach. Podobne postacie były znane już w III tysiącleciu w Mezopotamii i Egipcie. Według Księgi Rodzaju spełniały funkcję strażników ogrodu Eden. Gdy człowiek odszedł od wypełnienia woli Bożej u zarania dziejów, Bóg umieścił cherubiny na wschodzie ogrodu Eden, aby strzegły Drzewa Życia. Świątynia odzwierciedlała ogród Eden, a cherubiny strzegły w niej Drzewo Życia – Arkę Przymierza. Przyozdobione ornamentyką roślinną ściany świątyni wprowadzały w przestrzeń ogrodu Eden, w przestrzeń życia.

----------------------------------------

[13] Por. G. VON RAD, Teologia Starego Testamentu, Warszawa 1986, s.48.
[14] Por. J.S. SYNOWIEC, Prorocy Izraela ich pisma i nauka, Kraków 1994, s. 229.
[15] Por. A. MOZGOL, Teologia Arki Przymierza, dz. cyt, s. 100.
[16] Warto zwrócić uwagę na wyjątkowe zainteresowanie Arką kronikarza (1 Krn 6,16; 13-17; 22,19; 28,2.18; 2 Krn 1,4; 5,2; 6,11; 8,11; 35,3). Por. G. VON RAD, Teologia Starego Testamentu, dz. cyt., s. 276.
[17] Por. R. DE VAUX, Instytucje Starego Testamentu, t. I-II, Poznań 2004, s. 114.
[18] Józef Flawiusz relacjonuje to wydarzenie w następujący sposób: „Gdy kapłani ukończyli wszystkie czynności przy ustawianiu Arki i wyszli, nagle ukazała się gęsta chmura, zgoła niegroźna, zgoła niepodobna do zimowej chmury brzemiennej deszczem, jeno obłok rozlany szeroko i łagodny, który takim oślepieniem wpłynął do świątyni, że kapłani nie mogli się dojrzeć nawzajem. Zdarzenie to zrodziło w umysłach ich wszystkich przekonanie, iż Bóg zstąpił do świątyni i z radością w niej się rozgościł". J. FLAWIUSZ, Dawne dzieje Izraela, VIII, IV, 2.
[19] Por. L. RYKEN, J.C. WILHOIT, T. LONGMAN, Słownik symboliki biblijnej, dz. cyt., s. 24.