Kategoria poza Noblem

Ta prestiżowa nagroda, przyznawana od 1901 r., jest uznaniem za trud naukowych badań poświęconych poznawaniu praw rządzących światem w dziedzinie fizyki, chemii i fizjologii, a tutaj także medycyny. Nagrody przyznawane są jeszcze w dwóch kategoriach: literatury i zatroskania o pokój.

Mam wrażenie, że w wymienionych kategoriach biblijny Syrach ani nie kandydowałby osobiście, ani nie wskazałby swego faworyta. Nie znaczy to, że chciałbym w jakikolwiek sposób deprecjonować Nagrodę Nobla. Staram się jedynie wskazać obszar, o którym mówił starotestamentalny pisarz, gdy pisał: „Mądrość wychwala sama siebie, chlubi się pośród swego ludu”.

Cóż to za mądrość? Czym ona jest i czego dotyczy?

Ta mądrość nie odnosi się do praw przyrody. Ona sięga w przestrzenie inne, w istocie głębsze i bardziej pierwotne. Jest wysiłkiem, który stawia sobie za cel poznanie takich związków i praw zachodzących w świecie ludzkim, które chcą ludzkie życie uczynić szczęśliwym i owocnym. Jest intuicyjnym poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie: jak żyć?

Owszem, to pytanie nie eliminuje poszukiwań z kręgu nauk przyrodniczych, ale czyni je sprawami podporządkowanymi owej fundamentalnej kwestii.

Dla biblijnego mędrca odpowiedź i podpowiedź dawało prawo Boże. Szczęście i owocność osiąga człowiek wtedy, gdy rozpozna Boży porządek panujący w świecie i zechce go przestrzegać.

Prawa fizyki, chemii czy fizjologii są tymi, które narzucają się niejako z zewnątrz. Możemy je poznawać i rozumieć, a potem odnosząc się do nich, kształtować naszą codzienność, bo przecież nie możemy ich zmieniać. A pozostałe prawa?

Bądźmy konsekwentni i logicznie zastosujmy tę samą zasadę. To też prawa Boże, bo dał je Stwórca. Dlaczego więc w odniesieniu do tych Bożych praw chcemy być nie tyle tymi, którzy je rozpoznają, ile tymi, którzy chcą je formować, przekształcać i tworzyć?

„Majstrowanie” w prawach danych przez Boga może przynieść tylko katastrofę. Bądźmy więc wielcy i pokorni jak wszyscy ci, którzy odebrali Nagrodę Nobla. Owocem takiej postawy będzie mądrość, która da odpowiedź na najbardziej fundamentalne pytanie: jak żyć, by być szczęśliwym i by nasze życie było owocne?

***

Tekst czytania znajdziesz tutaj