NAJŚWIĘTSZEGO CIAŁA I KRWI CHRYSTUSA - ROK C

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.

Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

NAJŚWIĘTSZEGO CIAŁA I KRWI CHRYSTUSA – Rok C

Czytania mszalne

PIERWSZE CZYTANIE
Ofiara Melchizedeka

Czytanie z Księgi Rodzaju

W owych dniach:

Melchizedek, król Szalemu, wyniósł chleb i wino; a ponieważ był on kapłanem Boga Najwyższego, błogosławił Abrama, mówiąc: „Niech będzie błogosławiony Abram przez Boga Najwyższego, Stwórcę nieba i ziemi. Niech będzie błogosławiony Bóg Najwyższy, który w twe ręce wydał twoich wrogów”. Abram dał mu dziesiątą część ze wszystkiego.

Rdz 14,18-20

Król Sodomy, najwyraźniej dowódca pięciu armii (jego imię zawsze pojawia się na początku listy), spotyka Abrahama (w. 17) i zwraca się do niego (w. 21). Jego powitanie zostaje przerwane i przyćmione przez pojawienie się Melchizedeka, króla Salem (= Jeruzalem), którego dominującą rolę w narracji sugeruje fakt, iż jest pierwszym z kananejskich królów. Uznając wielki wyczyn Abrahama - odniesienie zwycięstwa, którego nie potrafiło sobie zapewnić pięciu lokalnych królów - wydaje ucztę na cześć Abrahama, by zdobyć sobie przychylność tak uprzywilejowanej osoby. Ogłasza go błogosławionym, tj. oznajmia, że został uczyniony potężnym przez Boga Najwyższego. Boski tytuł poświadczają teksty ugaryckie pochodzące z okresu późnego brązu, gdzie pełni rolę przydomka określającego Ela -główne bóstwo kananejskiego panteonu, które tutaj utożsamia się z Jahwe. Jest to jeden z tytułów Ela zastosowanych do Jahwe w opowiadaniach o patriarchach. Abraham przyjmuje błogosławieństwo, dając dziesiątą część odzyskanych łupów Melchizedekowi. Epizod ten jest jedną z kilku aluzji do Dawida zawartych w tym opowiadaniu – Dawida, który był później królem Jerozolimy i sprawował funkcje kapłańskie (2 Sm 6,17)
 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

14,17-20. Melchizedek.
Melchizedek został ukazany jako król Salemu, który otrzymał część łupów. Salem utożsamia się powszechnie z Jerozolimą, chociaż źródła wczesnochrześcijańskie oraz mapa z Medeby łączą je z Sychem. (Mapa z Medeby jest najstarszą mapą Palestyny. Jest to mozaika podłogowa z pochodzącego z VI w. po Chr. kościoła). Często jedno z państw-miast uzyskiwało dominację nad pozostałymi w regionie, co dostrzec można w Księdze Jozuego, gdzie królowie Jerozolimy i Chasor doprowadzają do połączenie południowej i północnej koalicji miast. Nie można stwierdzić, czy Melchizedek był Kananejczykiem, Amorytą lub Jebusytą. Imię Boże, którego używa, błogosławiąc Abrahama: El Elijon ("Bóg Najwyższy"), jest używane w literaturze kananejskiej na oznaczenie najwyższego bóstwa Kananejczyków, Ela.

14,17-19. Spotkanie Abrahama i Melchizedeka.
Do spotkania dochodzi w dolinie Szawe. Nazwę Dolina Królewska przypisuje się dolinie rozciągającej się na południe od Jerozolimy; jest to obszar, w którym łączą się doliny potoków Cedron i Hinnom. Później Absalom wzniósł tam pomnik (2 Sm 18,18). Wspólny posiłek, który spożyli, był typowym znakiem zawartego pokoju. W traktatach Chetytów jest mowa o zaopatrywaniu sprzymierzeńców w prowiant podczas wojny. Melchizedek pragnie zawrzeć pokój z wypróbowaną armią, Abram zaś podporządkowuje się mu, dając dziesięcinę z łupów i potwierdzając pozycję Melchizedeka.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Jesteś kapłanem tak jak Melchizedek.

Rzekł Pan do Pana mego: „Siądź po mojej prawicy,
aż uczynię Twych wrogów podnóżkiem stóp Twoich”.
Pan rozciągnie moc Twego berła z Syjonu:
„Panuj wśród Twych nieprzyjaciół.
Refren.
Przy Tobie panowanie w dniu Twojego triumfu,
w blasku świętości,
z łona jutrzenki zrodziłem Cię jak rosę”.
Pan przysiągł i nie będzie żałował:
„Ty jesteś kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka”.
Refren.

Ps 110,1-2.3-4

Ps 110. Psalm składa się z dwóch wyroczni Bożych przeznaczonych dla króla z dynastii Dawida, a wypowiedzianych przez proroka, przypuszczalnie podczas koronacji lub jej rocznicy. Strukturę określają wstępy do wyroczni w ww. 1 i 4: 1-3.4-7. Psalm należy prawdopodobnie datować na okres wczesnej monarchii; Mowinckel uważa go za Salomonowy.

1. ”Wyrocznia Boga dla Pana mego”: Mówcą jest prorok ogłaszający słowo Boże swemu panu, królowi z dynastii Dawida.

”Siądź po mojej prawicy”: Por. 1 Krl 2,19. Kontekst tego psalmu - jego królewski charakter - sprawia, że czasownik ten przypuszczalnie znaczy „usiądź ukoronowany" (1 Krl 1,46; Ps 132,12).

”podnóżek pod Twoje stopy”: Por. Joz 10,24.3. Prawdopodobnie najtrudniejszy i najbardziej niezrozumiały werset w całym Psałterzu, na co wskazują tłumaczenia i komentarze.

4. ”Tyś Kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka”: Chociaż tekst jest jasny, jego znaczenie jest wciąż dyskutowane. Wydaje się, że chodzi o sukcesję monarchy Dawidowego kontynuującego status (łącznie z kapłaństwem) przeszłych królów jebusyckich na Syjonie (Rdz 14,18-24).

5-6. Przejście od króla jako kapłana do zwycięskiego wojownika.

6. Czasownik „sądził” w języku hebr. oznacza coś więcej niż zachowanie sprawiedliwości; znaczenie zwrotu bliskie jest „będzie rządził wśród narodów”.

7. Znaczenie niejasne. Niektórzy sugeruja, że werset ten opisuje ceremonię koronacji, gdyż uznanie Adoniasza i Salomona za królów miało miejsce w pobliżu źródeł (1 Krl 1,9.33.39)

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

110,1. Zasiadanie po prawicy. W pełni uzbrojony wojownik trzymał oręż w prawej dłoni, zaś tarczę w lewej. Osoba stojąca po prawej stronie króla miała przywilej chronienia go. Umieszczenie kogoś po prawej stronie wyrażało zaufanie, było więc wyróżnieniem. Gdy Pan staje po czyjejś prawicy, jak to ma miejsce tutaj, może bronić go swoją tarczą (zob. Ps 109,31). Posąg faraona Horemheba (XIV w. przed Chr.) ukazuje władcę siedzącego po prawicy boga Horusa.

110,1. Wrogów położę jako podnóżek pod Twoje stopy. Asyryjski król Tukulti-Ninurta I (XIII w. przed Chr.) "położył stopę na karku" każdego z pokonanych królów, a także (symbolicznie) na podbitej ziemi, dając w ten sposób wyraźnie do zrozumienia, że stali się jego podnóżkiem. Podobną scenę przedstawiono na malowidle grobowym z XV w. przed Chr. ukazującym faraona Totmesa IV siedzącego na kolanach swojej matki (?) i trzymającego stopy na pudle wypełnionym stosem ciał nieprzyjaciół. Na temat dodatkowych informacji zob. komentarz do Ps 108,14.

110,4. Na wzór Melchizedeka. Melchizedek był kapłanem-królem Jerozolimy w czasach Abrahama (zob. komentarz do Rdz 14), a zatem w historii owego miasta można znaleźć przykład króla posiadającego pewne prerogatywy związane z urzędem kapłańskim. Na dowód, że funkcje kapłańskie sprawowano również w rodzinie Dawida, zob. komentarz do 2 Sm 8,18. W świecie starożytnym nie było niczym niezwykłym, że król pełnił równocześnie urząd najwyższego kapłana [prezydent Polski jest zwierzchnikiem sił zbrojnych; król Wielkiej Brytanii piastuje funkcję tytularnego zwierzchnika Kościoła anglikańskiego].

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

DRUGIE CZYTANIE
Eucharystia jest pamiątką śmierci Chrystusa

Czytanie z Pierwszego listu świętego Pawła Apostoła do Koryntian

Bracia:
Ja otrzymałem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, kiedy został wydany, wziął chleb i dzięki uczyniwszy połamał i rzekł: „To jest Ciało moje za was wydane. Czyńcie to na moją pamiątkę”.

Podobnie skończywszy wieczerzę wziął kielich, mówiąc: „Ten Kielich jest Nowym Przymierzeni we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę”.

Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pańską głosicie, aż przyjdzie.

1 Kor 11,23-26

23. Paweł ukazuje siebie jako ogniwo łańcucha tradycji sięgającej Jezusa, który sprawuje władzę w Kościele.

Słowa „otrzymałem" i „przekazałem" były używane zwłaszcza w odniesieniu do przekazywania tradycji (1 Kor 11,2; 15,3). Niektórzy późniejsi rabini mówili o tradycjach otrzymanych „od Mojżesza". Chociaż wiedzieli, iż otrzymali je od swych poprzedników, byli przekonani, że tradycja miała swoje ostateczne źródło w Mojżeszu. Paweł ma przypuszczalnie na myśli, że ci, którzy wcześniej byli uczniami, opowiedzieli mu o Ostatniej Wieczerzy. Miała ona miejsce w „nocy", podobnie jak każda wieczerza paschalna.

24-25. Pawłowa wersja słów ustanowienia Wieczerzy Pańskiej najbardziej przypomina tę z Łk 22,15-20, nie jest jednak od niej zależna. Apostoł wprowadził drobne modyfikacje; wcześniej tekst został poddany liturgicznemu rozwinięciu.

Przaśniki spożywane w czasie Paschy były zwykle rozumiane przenośnie jako „chleb niedoli, który spożywali przodkowie" w czasach Mojżesza. Jezus odniósł ten chleb do samego siebie (zob. komentarz do Mk 14,22-24). Poganie czasami spożywali posiłki pogrzebowe (stypy) „na pamiątkę" zmarłego, lecz tutaj posiłek ma takie samo znaczenie, jak w Starym Testamencie, gdzie Święto Paschy upamiętniało odkupieńcze działanie Boga w historii (np. Wj 12,14). Podobnie jak w rytuale paschalnym, forma „wy" odnosi się do wszystkich przyszłych pokoleń.

25. W przeciwieństwie do wersji Łukasza, który wymienia anamnesis jedynie w odniesieniu do chleba (22,19), Paweł dodaje napomnienie (sam mógł być jego autorem) dotyczące kielicha. Znaczenie zwrotu „czyńcie to (...) na moją pamiątkę" było przedmiotem licznych dyskusji, jednak jego znaczenie w tym kontekście determinuje w. 26, będący Pawłowym komentarzem konfrontującym Koryntian z egzystencjalnym wymiarem Eucharystii.

26. Słowa „aż przyjdzie" wyznaczają granice czasową sprawowania Wieczerzy Pańskiej, o której wspomina sam Jezus (Mk 14,25). Obchody Paschy nakierowane były w przyszłość - na przyszłe odkupienie Izraela - oraz w przeszłość (na to, jak Bóg ich odkupił, gdy wyprowadził z Egiptu za czasów Mojżesza).

”śmierć Pana głosicie”: Śmierć Jezusa, będąca dziełem miłości (Ga 2,20), powinna być zwiastowana w sposób egzystencjalny (2 Kor 4,10-11) - w i poprzez uczestniczenie w jedzeniu i piciu (10,16). Pamiętanie o Chrystusie polega na naśladowaniu Go (11,1) – dzięki temu zbawcza miłość Boża (Rz 8,39) skutecznie zaznacza swoją obecność w świecie. Z tej perspektywy jest jasne, dlaczego postępowanie Koryntian (w.21) uniemożliwiało prawdziwą Eucharystię (w. 20)

”aż przyjdzie”: Aż Chrystus powróci w chwale (15,23).

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja
Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba.
Jeśli kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja

J 6,51

EWANGELIA
Rozmnożenie chleba

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza

Jezus opowiadał rzeszom o królestwie Bożym, a tych, którzy leczenia potrzebowali, uzdrowił. Dzień począł się chylić ku wieczorowi. Wtedy przystąpiło do Niego Dwunastu mówiąc: „Odpraw tłum; niech idą do okolicznych wsi i zagród, gdzie znajdą schronienie i żywność; bo jesteśmy tu na pustkowiu”. Lecz On rzekł do nich: „Wy dajcie im jeść”. Oni odpowiedzieli: „Mamy tylko pięć chlebów i dwie ryby; chyba że pójdziemy i nakupimy żywności dla wszystkich tych ludzi”.

Było bowiem około pięciu tysięcy mężczyzn. Wtedy rzekł do swych uczniów: „Każcie im rozsiąść się gromadami mniej więcej po pięćdziesięciu”. Uczynili tak i rozmieścili wszystkich.

A On wziął te pięć chlebów i dwie ryby, spojrzał w niebo i odmówiwszy nad nimi błogosławieństwo, połamał i dawał uczniom, by podawali ludowi. Jedli i nasycili się wszyscy, i zebrano jeszcze dwanaście koszów ułomków, które im zostały.

Łk 9,11 b-17

11. Głoszenie królestwa Bożego i służba uzdrawiania podsumowuje galilejską działalność Jezusa.

12-15. Ponownie powraca Łukaszowy temat pokarmowy. W 4,16-9,6 motyw ten pojawił się w opowiadaniach o radosnym współucztowaniu Jezusa z grzesznikami (5,27-32). W wersetach tych pojawia się nowy aspekt. W Jezusowej misji głoszenia królestwa Bóg wypełnia obietnicę nakarmienia złaknionego stworzenia. Zob. Iz. 25,5-6.

Na obszarze Galilei wiele było wiosek. Jezus oddalił się ze swoimi uczniami na pewną odległość od najbliższej osady. Nawet większe miasta liczył)' nie więcej jak trzy tysiące mieszkańców, nakarmienie tłumu nie byłoby więc łatwe (Łk 9,12). (Jeśli znajdowali się poza Betsaidą, na obszarze zamieszkanym przez 'pogan, jeszcze trudniej było o gościnne przyjęcie.)

13. Aby nakarmić tak licznie zgromadzony tłum, potrzeba by funduszy równoważnych wynagrodzeniu, które przeciętny robotnik otrzymywał za dwieście dni pracy (około siedem miesięcy ciężkiego mozołu).

14. Ludzie podzielili się na gromady, na wzór armii, w celu ułatwienia rozdziału żywności. Niektórzy- jednak z zebranych mogli sądzić, że Jezus szykuje swoją 'mesjańską armię (por. J 6,15).

15. Ludzie mogli „siedzieć", zamiast „spoczywać". Siedziano podczas zwyczajnych posiłków, spoczywano zaś w czasie uczt.

16. Zwyczajem było rozpoczynanie posiłku dziękczynieniem za chleb, następnie dzieleniem go. Często modlono się „spoglądając w niebo" (1 Krl 8,22.54; J 17,1).

”Wziął i odmówił błogosławieństwo, połamał i dawał”: Słowa te niemal dosłownie odpowiadają Łukaszowemu opisowi ustanowienia Eucharystii (22,19) i opisowi w opowiadaniu o uczniach zmierzających do Emaus (24,30). Łukasz, jako jedyny z ewangelistów, natychmiast łączy opowiadanie o nakarmieniu tłumu z Jezusową zapowiedzią męki i nauką, by co dzień nieść swój krzyż (9,18-27). Obchodzić Eucharystię na pamiątkę Jezusa (22,19) to nie tylko uczestniczyć wraz z nim w jego misji (9,1-6), lecz także dzielić jego oddanie i przeznaczenie, symbolizowane przez krzyż (9,18-27).

”uczniom”: To samo słowo pojawia się w w. 14, natomiast w w. 10 Łukasz używa wyrazu „apostołowie”, w w. 12 zaś „Dwunastu". Zob. komentarz do 6,12-16 i 8,1-3. Uczniowie - kobiety i mężczyźni - karmią lud Boży.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.