Od nauczania Jezusa do spisania Ewangelii

Niewątpliwie jednak wpływ na ukształtowanie się przekazów Ewangelii miała wspólnota pierwotnego Kościoła, jej potrzeby, okoliczności które zapewne wpływały – sprawiały dostosowywanie Ewangelicznego przekazu.

Z pewnością wpływ na przekaz Ewangelii wywarli tak poszczególni autorzy jak i środowisko w którym powstały pisma. Gmina pierwotna posiadała zdolności twórcze i także współtworzyła przekaz Nowego Testamentu. Niezasadnym jednak są twierdzenia, w myśl których początku niektórych tekstów Ewangelii nie należy szukać w słowach i czynach Jezusa, ale w gminie, która pragnęła sprostać potrzebom swego życia religijnego i szukała odpowiedzi na nowe problemy, w związku z czym uzupełniała lakoniczne powiedzenia Jezusowe, interpretowała je i rozbudowywała, nadawała im szersze ramy w duchu interpretacji rabinackiej.

Niewątpliwie środowisko kultowe, życie modlitewno-liturgiczne Kościoła pierwotnego domagało się określonych tekstów (hymnów, pieśni, modlitw...), które były potrzebne podczas zebrań liturgicznych, aby przypomnieć i uobecnić dzieło Chrystusa oraz umocnić więzy wspólnoty z Nim. Na tym podłożu powstawały opowiadania o życiu i dziele Jezusa, opowiadania eucharystyczne, o męce i śmierci Chrystusa. Przekazy te jednak swoje źródło miały w prawdziwych, historycznych wydarzeniach.

W miarę odchodzenia bezpośrednich świadków życia i słów Jezusa, w miarę rosnących potrzeb katechetyczno-misyjnych, powstawały teksty konieczne do pouczania, teksty zachęcające do pełnienia codziennych obowiązków – do głoszenia zbawczego orędzia. Powstawała potrzeba tworzenia tekstów zawierających budujące przykłady. W środowiskach żydowskich potrzebne były teksty zawierające uzasadnienia tego, że właśnie Jezus był oczekiwanym Mesjaszem – zapowiedzianym przez Prawo i Proroków. Nade wszystko chciano słuchać dziejów Jezusa.

We wszystkich tych jednak przekazach, opowiadaniach kreślących dzieje Jezusa obecny był prawdziwy obraz Mistrza z Nazaretu. Ewangelie nie stały się odbiciem gminy pierwotnej, jej dążeń, pragnień, potrzeb i wiary. Nieprawdziwym jest wskazanie, iż kanoniczne cztery Ewangelie bardziej odzwierciedlają Chrystusa wiary aniżeli Chrystusa historii.

Ewangelie są owszem świadectwami wiary, dokumentami religijnymi. Ale są one nade wszystko dokumentami historycznymi. Dla historyka, inaczej niż dla kronikarza, ważność i sens, jakie dany fakt miał dla ludzi na których oddziaływał, stanowi część owego faktu[3].