Od nauczania Jezusa do spisania Ewangelii

Pierwotne wspólnoty, tradycja apostolska zachowywała żywy związek z Jezusem historii a równocześnie dokonywała się aktualizacji Słów Jezusa.

Wspólnota popaschalna to przepowiadanie Apostołów. Szczególny wpływ na wspólnotę apostolską miały wydarzenia paschalne, przeżycie zmartwychwstania i wniebowstąpienia. Pewność zmartwychwstania Jezusa dodała odwagi i wyzwoliło aktywność Jego uczniów. Stąd też Apostołowie i pozostali uczniowie zapoczątkowali misje głoszenia Dobrej Nowiny począwszy od Jerozolimy i Samarii aż po krańce ziemi. W przepowiadaniu tym fundamentalną treścią jest Jezus – wydarzenia zbawcze z życia Chrystusa: śmierć i zmartwychwstanie (Dz 2,14-40; 3,12-26; 10,34-43; 13,16-41; 1 Kor 15,3-7).

Obok głównych wydarzeń przekazywano także obrazy z życia Jezusa, począwszy od chrztu w Jordanie aż po zmartwychwstanie (Dz 10,37-41). Słowa i czyny Jezusa nie były jednak przekazywane w sposób mechaniczny, po kronikarsku, ale interpretowano je szukając pełniejszego ich zrozumienia. Dopiero bowiem w świetle zmartwychwstania, dzięki zesłaniu Ducha Świętego, uczniowie mogli zrozumieć pełny sens i znaczenie wielu powiedzeń i czynów Jezusa.

Można wyróżnić dwie podstawowe formy przepowiadania:

- Kerygmat, czyli przepowiadanie misyjne, zwrócone do niechrześcijan, które zawiera wezwanie do nawrócenia i przyjęcia wiary w Jezusa Chrystusa. Apostołowie głosili „wydarzenie Jezusa”: „Niech z pewnością wie cały dom Izraela, że Bóg tego Jezusa, któregoście ukrzyżowali ustanowił Panem i Chrystusem ... wybawiając Go z udręk śmierci” (Dz 2,36.24). W centrum kerygmatu apostolskiego znajduje się oczywiście tajemnica paschalna: człowiek zabił dawcę życia ale Bóg wskrzesił Go z martwych (Dz 3,12-26; 4,8-12; 5,29-32; 10,34-43). Podkreślano, iż zbawienie dokonuje się przez wiarę w Chrystusa i chrzest, który dokonuje odpuszczenia grzechów i udziela Ducha Świętego.

- Didache, czyli katecheza, instrukcja, pouczanie już nawróconych. Katecheza stanowi kontynuacje kerygmy. Zadaniem katechezy było wyjaśnianie co we wszystkich Pismach odnosiło się do Jezusa (Łk 24,27). Podkreślano, iż w Jezusie wypełniły się starotestamentalne zapowiedzi. Katecheza przygotowywała także do działalności misyjnej. Zadaniem katechezy była także konieczność wyjaśniania codziennych problemów. Ewangelia nabierała kształtów, kiedy chrześcijanie, odwołując się do osoby Jezusa, uczyli się, w jaki sposób postępować wobec grzeszników (Mk 2,16), w jaki sposób zachowywać posty (Mk 2,18), spoczynek szabatu (Mk 2,24), jak pojmować małżeństwo (Mk 10,2.9), bogactwo (Mk 10,25), przebaczenie (Mt 18,21), dziewictwo (1 Kor 7,25), przyjmować pogan do Kościoła (Dz 11,16). Gdy chrześcijanie stawali wobec problemu, czuli się zobowiązani do przypominania sobie słów lub czynów Jezusa, które dostarczały objaśnienia.

Przekaz tradycji ewangelicznej był więc procesem złożonym, dokonującym się we wspólnocie żywej i zorganizowanej, podległej rozwojowi i przemianom. Przekazywane były pojedyncze perykopy ale także i opisy bardziej obszerne, jak np. opisy męki i zmartwychwstania. Następujące z czasem zapisywanie tradycji nie spowodowało automatycznie zaniku tradycji ustnej. Obydwie tradycje – ustna i pisemna, współistniały oddziaływując na siebie wzajemnie.