Duch Odnowiciel

Paralelnie do „nowego serca” Izrael otrzyma „nowego ducha” (rû^aḥ ḥădāšâ). W tym kontekście rzeczownik rû^aḥ wyraża podstawowy element wewnętrznego wyposażenia człowieka – „ożywcze tchnienie”. Stanowi on pochodzącą od Boga zasadę, od której uzależniona jest tak egzystencja, jak i cała aktywność podmiotu. Obdarowanie ocalonej z niewoli „Reszty” takim właśnie duchem sugeruje, że Jahwe dokona niemalże powtórnego aktu stworzenia swego ludu i zarazem zaopatrzy go w takie siły i energie, które pozwolą mu się rozwijać, umacniać i działać w sposób zdecydowanie bardziej odpowiadający odwiecznym planom Boga. Godne uwagi jest też to, że o ile prorok mówi o „starym sercu” – „sercu kamiennym” i „nowym sercu” – „sercu cielesnym”, to w odniesieniu do „ducha” tego rodzaju przeciwstawienie nigdy nie występuje! Duch jest zawsze elementem jedynym i żywym, a przez to ożywiającym i przemieniającym. Człowiek może go posiadać – wówczas jest istotą żywą, lub też być go pozbawionym – wówczas jest martwy. Zapowiedź obdarowania „duchem”, który jako pochodzący od Boga jest zawsze „nowy”, wskazuje na powołanie na nowo do istnienia ludu wybranego. Przypomina się tutaj dwukrotna zapowiedź występująca we wspomnianej już wizji „Ożywienia wysuszonych kości”: „Dam wam ducha (rû^aḥ) po to, byście ożyły!” (Ez 37,5-6).

Podsumowując, można stwierdzić, iż dwa niezwykłe dary Jahwe: „nowe serce” i „nowy duch” są elementami konstytuującymi Izrael jako „nowe stworzenie” i „nowy lud wybrany”. Dzięki tej wewnętrznej odnowie i przemianie będzie on charakteryzował się pełniejszą niż dotąd egzystencją oraz posiadaniem mocy i energii, które będą przenikały i kierowały całokształtem jego odniesień i działań, w szczególności poznawaniem, myśleniem, aktami woli oraz uczuciami, co daje nadzieję na wierne trwanie przy Bogu w przyszłości.