Frazeologizmy biblijne

Ze względu na kryterium budowy gramatycznej wyróżniamy trzy typy związków frazeologicznych:

- Wyrażenia – mogą zawierać wszystkie części mowy oprócz osobowych i nieodmiennych form czasownika. Zwykle są to związki współrzędne i podrzędne, w których wyrazem określanym jest rzeczownik lub przymiotnik, a wyrazem określającym rzeczownik, przymiotnik, zaimek, liczebnik, imiesłów przymiotnikowy, wyrażenie przyimkowe lub przysłówek

- Zwroty – związek frazeologiczny, w skład którego wchodzi czasownik w formie bezokolicznika , imiesłowu lub formy osobowej ,

- Frazy – forma związku frazeologicznego, w której występuje podmiot i orzeczenie. [za: Piotr Bąk, Gramatyka języka polskiego]

Największą grupę frazeologizmów zaczerpniętych z Biblii stanowią wyrażenia. Znacznie mniej odnajdujemy zwrotów.
Często trudno ustalić dokładne źródło dla danego związku , ponieważ to samo wyrażenie może występować w kilku miejscach Pisma Świętego, zarówno w obrębie tej samej, jak też różnych ksiąg.
Nie znam dokładnej liczby związków frazeologicznych pochodzenia biblijnego. Na poczekaniu udało mi się zebrać 57 najczęściej używanych. Podzieliłam je na dwie grupy (wyrażenia i zwroty) , w nawiasie podając fragment Biblii, gdzie należy szukać ich „ genealogii” .

Wyrażenia:

1. Alfa i Omega – człowiek, który wszystko wie ( Ap.,1,8)
2. Arka Noego - symbol przymierza , pokoju, zjednoczenia ( Rdz.6,9-22 i 7,1-5)
3. chleb powszedni – rzecz zwykła , codzienna, często się zdarzająca, nie budząca zdziwienia (Łk.11,3)
4. ciemności egipskie - nieprzeniknione ciemności ( Wj.10,21-23)
5. dobry pasterz ( J.,10,11)
6. droga krzyżowa – życie pełne udręczeń, kłopotów, trudności ( Łk.23,26-27)
7. głos wołającego na pustyni ( lub: na puszczy )- daremne, nie wysłuchane apele ( Mk.1,3 w nawiązaniu do Iz.40,1-8)
8. grób pobielany – człowiek obłudny ( Mt.23,27-28)
9. hiobowe wieści – zła, przerażająca, katastroficzna wiadomość ( Hi.1,12)
10. jabłko Adama – chrząstka u mężczyzn, przenośnie coś dławiącego, przeszkadzającego ( Rdz. 3,6-7)
11. jeźdźcy Apokalipsy – zwiastuny nieszczęścia, końca ( Ap. 6,1-8)
12. Judaszowe srebrniki - zapłata otrzymana za zdradę, haniebnie zarobione pieniądze ( np. Mt.26,14-15)
13. kainowa zbrodnia – bratobójstwo ( Rdz.4,8-16)
14. kainowe znamię - piętno zbrodniarza, bratobójcy ( Rdz. 4, 8–16)
15. kamień węgielny – podstawa ( Ps., 118,22)
16. kolos na glinianych nogach – coś pozornie potężnego ( Dn.2,31-45)
17. kozioł ofiarny ( Kpł. 16, 20-22)
18. krzew gorejący – cud ( Wj.3,2-4)
19. listek figowy – przysłona nagości ( Rdz. 3,7)
20. manna z nieba - nieoczekiwany dar, zysk, niespodziewane dochody, ratunek w trudnej sytuacji ( Wj. 16, 4 i 16,12-15)
21. miłosierny Samarytanin (Łk.10,30-37)
22. modlitwa celnika – modlitwa niegodziwa, niemiła Bogu ( Łk. 18,9-14)
23. mury Jerycha - trudne przeszkody ( Joz. 6,1)
24. niebieski ptak – lekkoduch, darmozjad, żyjący z pracy innych ( Mt.6,26)
25. niewierny Tomasz – niedowiarek, człowiek nieufny, sceptycznie nastawiony ( J., 20,24-29)
26. niewola egipska – przymusowe uwięzienie ( np. Wj. 1,8-22)
27. palec Boży ( Wj. 8,15 )
28. plagi egipskie - dotkliwe, nieznośne wydarzenia ( Wj.7,14-10,29)
29. płacz i zgrzytanie zębów ( Mt.22,13-14)
30. pocałunek Judasza - pocałunek zdrady ( Mt.26,48-49)
31. rzeź niewiniątek – zabijanie niewinnych ( Mt.2,16-18)
32. salomonowa mądrość - sprawiedliwy wyrok (1 Krl., 3,16-28)
33. sądny dzień – popłoch, zamieszanie, rozgardiasz wywołane jakimiś wydarzeniami ( Mt.10,15)
34. siódma pieczęć – ostateczna tajemnica ( Ap. 5,1-5)
35. Sodoma i Gomora - miejsce w którym odbywają się rzeczy niemoralne, występne ( Jud. 7)
36. syn marnotrawny - człowiek, który zawinił i opamiętał się (Łk. 15,11-32)
37. trąba jerychońska – krzykacz ( Joz. 6 , a zwłaszcza 6,20 )
38. ucho igielne – wąskie przejście ( Mk.10,25)
39. wdowi grosz - ofiara lub dar okupiona wieloma wyrzeczeniami ( Mk., 12,42-44)
40. wieża Babel - zamęt, bałagan ( Rdz. 11, 1-9 )
41. wilk w owczej skórze – człowiek podstępny, obłudny ( Mt.7,15)
42. wszystkie znaki na niebie i ziemi – ( Łk. 21,25)
43. zakazany owoc – rzecz niedozwolona i dlatego pociągająca ( Rdz.2,16-17)
44. złoty cielec – bożek ( Wj.32, 1-8)
45. żona Lota – kobieta ciekawa ( Rdz.19 ,17 i 19,26)


Zwroty:

1. być na świeczniku – zajmować wysokie stanowisko, być wysoko w jakiejś hierarchii ( Łk.11,33)
2. chodzić po wodzie – dokonywać rzeczy niemożliwej ( Mk. 6,45-52)
3. nadstawić drugi policzek – nie odpowiadać przemocą na przemoc ( Mt. 5,39; Łk. 6,29)
4. [odsyłać] od Annasza do Kajfasza – kierować kogoś do różnych osób, instytucji , nie pomagając w załatwieniu sprawy ( J. ,18,12-24)
5. przebaczać 77 razy – przebaczać bez końca, zawsze ( Mt. 18,21-22)
6. przenieść się na łono Abrahama – umrzeć ( Łk. 16,22)
7. rozdzierać szaty nad kimś /nad czymś – lamentować, ubolewać z jakiegoś powodu ( Joz. 7,6)
8. rzucać kamieniem w/na kogoś – gardzić kimś, potępiać kogoś ( J., 8,7)
9. rzucać perły przed wieprze - dawać czegoś cennego czy kosztownego temu, kto tego nie umie docenić. ( Mt.7,6)
10. umywać od czegoś ręce - nie brać za coś odpowiedzialności ( Mt.27,24)
11. wierzgać przeciw ościeniowi – daremnie się buntować (Dz. 26, 9 – 18 )
12. zmienić się w słup soli - skamienieć z wrażenia ( Rdz., 19,26 )

Warto sięgać do biblijnej studni żywej wody aby ubogacić nie tylko duszę , ale również język.