Przekłady - języki starożytnych Kościołów Wschodnich

Oprócz przekładów aramejskich, greckich i łacińskich w starożytności pojawiły się tłumaczenia Biblii także na inne języki.

Chrześcijaństwo dotarło do Syrii bardzo wcześnie. Wielu uczonych sądzi, że przekład Tory na język syryjski, znany jako Pentateuch syryjski :., to dzieło tamtejszej wspólnoty żydowskiej. Dokonano go w połowie I w. po Chr., w związku z nawróceniem pogańskiego władcy Adiabene na judaizm. W rezultacie konfrontacji z chrześcijaństwem Żydzi zarzucili jednak posługiwanie się nim. Ocalał tylko dlatego, że przejęli go syryjscy chrześcijanie, tak iż w II w. stał się ich oficjalną Biblią. Pięcioksiąg został przetłumaczony z hebrajskiego, natomiast zbiory Proroków i Pism przełożono z greki, a dokładniej z Septuaginty. Całość nosi nazwę Peszitta :.. W V w. w Kościele syryjskim doszło do rozłamu. Obie grupy, to znaczy jakobici (wschodnia Syria) i nestorianie (zachodnia Syria), zachowały tekst Peszitty jako normatywny dla wiary.

W V w. dokonano tzw. przekładu syro-palestyńskiego, opartego w całości na Septuagincie i używanego do dzisiaj w liturgii melchickiej. Przypuszcza się, że jego pojawienie się było reakcją na działalność Hieronima (Wulgata), który dowartościował Biblię Hebrajską kosztem tak cenionej w Kościele wschodnim Biblii Greckiej.
Kościół egipski określa się mianem koptyjskiego, co stanowi ściągniętą formę wymowy greckiej nazwy Egiptu – Aigyptos – wymawianej przez Arabów jako Kyptos albo Koptos. Bardzo wcześnie, bo już w II i III w., powstały przekłady Biblii na dwa lokalne dialekty koptyjskiego :. – saidzki (Górny Egipt) i bohairycki (Dolny Egipt). Dokonano ich nie z hebrajskiego, lecz z szeroko rozpowszechnionej w Egipcie Biblii Greckiej.

Na południe od Egiptu, w Etiopii, chrześcijaństwo okrzepło w połowie IV w. Wkrótce i tam dokonano przekładu ksiąg świętych na etiopski :., opartego – tak jak w Egipcie – na Septuagincie. Przypuszcza się, że tłumacze odwoływali się jednak do oryginału hebrajskiego, a także do przekładu syryjskiego. Do etiopskiej wersji Biblii wielokrotnie wprowadzano rozmaite poprawki zaś jej najstarsze zachowane rękopisy pochodzą dopiero z XIII i XIV w.

Na wschodnie wybrzeże Morza Czarnego i obszary przyległe do Kaukazu chrześcijaństwo dotarło na dobre w IV w. Pierwsza była Armenia. Przekład ormiański :. to dzieło św. Mesropa Masztoca (ok. 360-439 r.). Oparty na Septuagincie, zdradza sporo wpływów Peszitty; powstał na przełomie IV i V w. Przypuszcza się, że wcześniej niż Stary Testament przetłumaczono z greckiego Nowy Testament. Najstarsze zachowane rękopisy Biblii ormiańskiej pochodzą z IX w. Ponieważ Gruzini przejęli chrześcijaństwo z Armenii, zatem gruzińska :. wersja Biblii, opracowana w V w., stanowi tłumaczenie z ormiańskiego.

U schyłku starożytności i we wczesnym średniowieczu Biblię tłumaczono także na arabski :., starocerkiewnosłowiański :., a nawet na język germańskich Gotów :.