INTERPRETACJA PISMA ŚWIĘTEGO W KOŚCIELE

Zdarza się, że tu i ówdzie jest to lektura bardzo jednostronna, nie uwzględniająca wielu innych tekstów Biblii. To prawda, że egzegeza nie może być neutralna, ale ona nie powinna też być jednostronna. Poza tym angażowanie się społeczne i wręcz polityczne nie jest zadaniem właściwym egzegezy.
Pragną rozpatrywać przesłanie Biblii w kontekście socjalno-politycznym, teologowie i egzegeci poczuli się niejako zmuszeni do sięgnięcia po narzędzia stosowane przy analizach rzeczywistości społecznej. W związku z tym, w ramach niektórych kierunków teologii wyzwolenia, przeprowadzono analizy o inspiracjach wyraźnie materialistycznych i w oparciu o takie same założenia odczytywano również Biblię, co nie mogło nie budzić wątpliwości, zwłaszcza gdy chodzi o stosowanie zasady marksistowskiej walki klas.
Pod presją wielkich problemów społecznych akcentowano przede wszystkim eschatologię ziemską, ze szkodą, niekiedy wyraźną, dla transcendentnej eschatologii biblijnej.
Przemiany społeczno-polityczne doprowadziły posługujących się tą metodą do potrzeby stawienia czoła nowym problemom i do szukania nowych orientacji. W celu zapewnienia tej metodzie dalszego rozwoju i jej skuteczności w życiu Kościoła, rzeczą absolutnie konieczną będzie jasne przedstawienie jej założeń hermeneutycznych, sposobów działania, a także zgodności z wiarą i tradycją całego Kościoła.

2. Feministyczne podejście do Biblii

Feministyczna hermeneutyka biblijna zrodziła się w Stanach Zjednoczonych pod koniec XIX wieku, w kontekście społeczno-kulturowym walki o prawa kobiet i zbiegła się w czasie z powstaniem komitetu do rewizji Pisma św. Komitet ten opublikował The Woman's Bibie w dwu tomach (New York 1885, 1898). Kierunek ten ujawnił się z nową siłą i zaczął się rozwijać bardzo dynamicznie poczynając od lat siedemdziesiątych obecnego stulecia i pozostając w ścisłym związku z ruchem na rzecz wyzwolenia kobiet, zwłaszcza w Ameryce Północnej. Na dobrą sprawę należałoby mówić o wielu feministycznych hermeneutykach biblijnych, bo ich sposoby podejścia do Biblii są bardzo zróżnicowane. Jedność zapewnia im temat wspólny: kobieta oraz cel, który zamierza się osiągnąć przy zastosowaniu tych metod, i zagwarantowanie jej równouprawnienia z mężczyznami.
Są trzy główne odmiany feministycznej hermeneutyki biblijnej: forma radykalna, forma neo-ortodoksyjna i forma krytyczna.
Zwolennicy formy radykalnej odrzucają wszelki autorytet Biblii twierdząc, że Biblia została stworzona przez mężczyzn w celu zapewnienia im dominacji nad kobietami (androcentryzm).
Według feminizmu neo-ortcdoksyjnego Biblia nie jest pozbawiona wartości profetycznych i może stanowić pewne oparcie dla ludzi, ale o tyle, o ile bierze w obronę słabszych, a więc także kobiety. Orientacja ta traktowana jako „kanon w kanonie", jest wykorzystywana po to, by uwydatnić lepiej wszystko, co przemawia na rzecz wyzwolenia kobiety i zagwarantowania praw jej należnych.
Zwolennicy formy krytycznej posługują się metodologią bardzo wyrafinowaną, starając się ukazać pozycję społeczną i rolę kobiety chrześcijańskiej w otoczeniu Jezusa i w gminach zakładanych przez św. Pawła. Utrzymuje się, że w tamtych czasach panował rzekomo całkowity egalitaryzm, ale ten stan rzeczy był świadomie ukrywany w większości pism Nowego Testamentu. Z upływem czasu patriarchalizm i androcentryzm zaczęły odgrywać rolę dominującą. Hermeneutyka feministyczna nie może się poszczycić wypracowaniem jakiejś własnej metody. Posługuje się metodami powszechnie stosowanymi w egzegezie a zwłaszcza metodą historyczno-krytyczną, do której dorzuca jednak dwa następujące kryteria.
Pierwsze to kryterium feministyczne, zapożyczone od ruchu na rzecz wyzwolenia kobiet w ujęciu bardziej ogólnym, przypominającym teologię wyzwolenia. Posługuje się przy tym swoistą hermeneutyką podejrzeń: ponieważ historia pisana jest zazwyczaj przez zwycięzców, wobec tego, by dotrzeć do prawdy, nie należy ufać zbytnio tekstom historycznym, lecz szukać w nich śladów innej rzeczywistości.
Kryterium drugie ma charakter socjologiczny i opiera się głównie na wynikach badań nad społecznościami ludzkimi z czasów biblijnych, nad ich stratyfikacją socjalną i nad miejscem, jakie w tych społecznościach zajmuje kobieta.
W studiach nad pismami Nowego Testamentu zwolennikom feminizmu nie chodzi o ukazanie w nich pełnego obrazu kobiety, lecz o rekonstrukcję historyczną dwu różnych sytuacji, w jakich znajdowała się kobieta na przestrzeni pierwszego wieku: jest to sytuacja kobiety utrwalona w społecznościach grecko-rzymskich oraz, zjawisko nowe, dostrzegane po raz pierwszy w otoczeniu Jezusa i w gminach zakładanych przez Pawła, czyli „wspólnoty uczniów Jezusa absolutnie miedzy sobą równych". Podstawą dla uzasadnienia takiego widzenia ówczesnego stanu rzeczy jest tekst Ga 3, 28. Chodzi ostatecznie o to, żeby odkryć na nowo, dla naszych czasów, zapomnianą rolę, jaką kobieta odgrywała w Kościele pierwotnym.
Egzegeza feministyczna zawiera wiele elementów pozytywnych. Dzięki niej kobiety biorą coraz bardziej czynny udział w badaniach egzegetycznych. Dostrzegły one, wyraźniej niż mężczyźni, obecność, znaczenie i rolę kobiety w Piśmie św., w historii początków chrześcijaństwa i w Kościele. Poszerzenie się horyzontów kultury nowoczesnej dzięki wyraźniejszemu uwydatnieniu godności kobiety i jej roli w społeczeństwie i w Kościele, doprowadziło do tego, że w tekstach biblijnych szuka się odpowiedzi na nowe pytania, co stwarza okazję do dokonywania coraz to nowych odkryć. Wrażliwość kobieca przyczynia się do zdemaskowania i skorygowania pewnych utartych już poglądów, w gruncie rzeczy jednak tendencyjnych i mających usprawiedliwiać dominację mężczyzny nad kobietą.
W studiach nad Starym Testamentem zwolennicy egzegezy feministycznej włożyli wiele wysiłku w to, aby dojść do lepszego ukazania obrazu Boga. Bóg w Biblii nie może uchodzić za projekcję mentalności patriarchalnej. Jest On, co prawda Ojcem, ale także Bogiem czułości i miłości macierzyńskiej.
Egzegeza feministyczna, w miarę jak umacniała się coraz bardziej na określonej pozycji, narażała się coraz wyraźniej na niebezpieczeństwo interpretowania tekstów biblijnych w sposób tendencyjny, a zatem nie nadający się do przyjęcia.

Spis treści :.