WIGILIA PASCHALNA

SZÓSTE CZYTANIE Z KSIĘGI PROROKA BARUCHA
Mądrością jest księga przykazań Boga.

Bądź posłuszny, Izraelu, przykazaniom życiodajnym, nakłoń ucha, by poznać mądrość. Cóż się to stało, Izraelu, że jesteś w kraju nieprzyjaciół, wynędzniały w ziemi obcej, uważany za nieczystego na równi z umarłymi, zaliczony do tych, co schodzą do Szeolu? Opuściłeś źródło mądrości. Gdybyś chodził po drodze Bożej, mieszkałbyś w pokoju na wieki. Naucz się, gdzie jest mądrość, gdzie jest siła i rozum, a poznasz równocześnie, gdzie jest długie i szczęśliwe życie, gdzie jest światłość dla oczu i pokój. Lecz któż znalazł jej miejsce lub kto wszedł do jej skarbców? Lecz zna ją Wszechwiedzący i wynajdzie ją swoją mądrością. Ten, który przygotował ziemię na wieczysty czas i napełnił j ą stworzeniami czworonożnymi, wysłał światło i poszło, wezwał je, a ino posłuchało Go ze drżeniem. Gwiazdy radośnie świecą na swoich strażnicach. Wezwał je. Odpowiedziały: «Jesteśmy». radością świecą swemu Stwórcy. On jest Bogiem naszym. I żaden inny nie może się z Nim równać. Zbadał wszystkie drogi mądrości i dał je słudze swemu, Jakubowi, i Izraelowi, umiłowanemu swojemu. Potem na ziemi była widziana i zaczęła przebywać wśród ludzi. Tą mądrością jest księga przykazań Boga i Prawo trwające na wieki. Wszyscy, którzy się go trzymają, żyć będą. Którzy go zaniedbują, pomrą. Nawróć się, Jakubie, trzymaj się go, chodź w blasku jego światła. Nie dawaj chwały swojej obcemu ani innemu narodowi twych przywilejów. Szczęśliwi jesteśmy, o Izraelu, że znamy to, co się logu podoba.

Ba 3, 9-15. 32 - 4, 4

3,9. ”przykazaniom życiodajnym”: Przykazaniom, które dają życie (wszelkiego rodzaju pomyślność), gdy są zachowywane (Pwt 50,15-20).

”przykazaniom … mądrość”: Paralelizm w otwierającym wersie utożsamia mądrość z prawem.

3,10. ”wynędzniały w ziemi obcej”: Diaspora jest skalana przez łączenie się z poganami, którzy są umarli i gotowi, by przejść do krainy cieni, gdyż nie znają i nie przestrzegają prawa, źródła życia. Jeśli chodzi o ideę kontaktu z martwym ciałem, które czyni człowieka nieczystym, zob. Kpł 21,1-4; 22,4; Lb 19,11-16.

3,12. ”źródło mądrości”: Bóg, który daje mądrość (Jr 2,13; J 4,13-14).

3,33. ”światło”: Słońce. Zachód i wschód słońca są przedstawione jako personifikowane słońce, posłuszne Bożym przykazaniom.

3,34. ”na swoich strażnicach”: Gwiazdy są opisane jako strażnicy na nocnej wachcie.

3,27. ”drogi mądrości”: Droga do mądrości.

4,2. ”jego światła”: Mądrość ukazana jest jako słońce.

4,3. Pogląd, że jeśli Izrael nie będzie przestrzegał prawa, Bóg go opuści i przekaże prawo innemu narodowi (Wj 32,10; Lb 14,12; Pwt 9,14). Chwała i przywileje Izraela są darami prawa Mojżeszowego.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Słowa Twe, Panie, dają życie wieczne

Prawo Pańskie jest doskonale i pokrzepia duszę, *
świadectwo Pana niezawodne, uczy prostaczka mądrości.
Jego duszne nakazy radują serce, *
jaśnieje przykazanie Pana i olśniewa oczy.
Refren.
Bojaźń Pana jest szczera i trwa na wieki, *
idy Pana prawdziwe, a wszystkie razem duszne.
Cenniejsze nad złoto, nad złoto najczystsze, *
słodsze od miodu płynącego z plastra.
Refren.

Ps 19 (18) 8-9. 10-11

Ps 19. Psalm dzieli się na trzy odrębne części: ww. 2-7 (hymn o stworzeniu) i ww. 8-15 (hymn mądrościowy). Drugą część można podzielić na ww. 8-11 (hymn na cześć Tory) i ww. 11-15 (wyznanie grzechów i modlitwa o przebaczenie). Chociaż wielu komentatorów twierdzi, że Ps 19 składa się z dwóch pierwotnie odrębnych poematów, sprzeciwia się temu poglądowi połączenie tematyczne. Połączenie teologii stworzenia i teologii mądrości jest dobrze znane.

2. Przypisywanie chwały El („Bogu”), zob. Ps 24,7.10 („król chwały”) i 29,3 („ Bóg [El] majestatu”). „Chwała” sugeruje zarówno aureolę światła otaczającą bóstwo, jak i obłok (Wj 40,34; Ps 18,12-13).

3. Przypuszczalne tłumaczenie: „Dzień po dniu, one [niebiosa] wydają Jego słowo; noc za nocą [firmament] przekazuje Jego wiedzę”.

5-7. Uwaga kieruje się teraz na słońce, boga prawa i sprawiedliwości tutaj demitologizowanego: słońce jest jednym z dzieł Bożych.

8. Perspektywa psalmu przechodzi od Bożego dzieła stworzenia do daru prawa Jahwe (Tora) dla Izraela (odzwierciedlone w zmianie Bożego imienia). O mądrości i Torze, zob. Ps 1,2.

9. ”oświeca oczy”: Por. Ps 4,7.

14. Inkluzja, zaczynająca się od hymnu o Torze w w. 8. Doskonałość czy niewinność Prawa jest wyrażona w modlitwie psalmisty o pozostanie bez skazy
 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

19,8. Prawo i słońce. W świecie starożytnym bóg słońca był często również bogiem sprawiedliwości. Dla Psalmisty naturalne było więc przejście od związku łączącego Jahwe ze słońcem do zapewniania przez Jahwe sprawiedliwości za pomocą Prawa. W wielu obrazach używanych do opisu Prawa można odnaleźć podobieństwa do opisów boga słońca rozpowszechnionych w całym świecie starożytnym.

19,9. Oświeca oczy. Światło oczu oznacza życie, dlatego, w pewnym sensie, udzielane jest wszystkim (Prz 29,13). Prawo zdolne jest jednak przedłużyć życie tym, którzy je wypełniają. Kiedy w oczach gaśnie światło, śmierć jest bliska (Ps 13,3-4; 38,11).

19,11. Złoto najczystsze. Obraz "czystego złota" pojawia się również w innych kulturach Bliskiego Wschodu. Na przykład znana jest pewna liczba inskrypcji na drzwiach świątyni w Edfu (pochodzących z okresu Ptolemeuszów), które głoszą: "Każdy, kto przekracza te drzwi, powinien się wystrzegać nieczystości, Bóg bowiem miłuje czystość znacznie bardziej od mnóstwa posiadłości i setek tysięcy sztuk czystego złota". Hebrajskie słowo przetłumaczone jako "czyste złoto" jest nieco niejasne (to jeden wyraz, nie zaś rzeczownik z przymiotnikiem). Może więc odnosić się do konkretnego gatunku złota lub próby kruszcu, na przykład zwykłego lub białego złota.

19,11. Syrop z daktyli i miód pszczeli. Miód oznacza bogactwo naturalne, zwykle raczej syrop z daktyli niż miód pszczeli. Ponieważ starożytni nie znali cukru, miód był substancją najczęściej używaną do słodzenia potraw. Nie ma dowodów potwierdzających, że Izraelici hodowali pszczoły, chociaż pszczelarstwo znane było Chetytom, którzy używali miodu podczas składania ofiar (podobnie jak to czynili Kananejczycy). W Biblii miód pojawia się na listach płodów rolnych (zob. 2 Krn 31,5). Możliwe, że we wzmiance na temat miodu w trzecim wierszu tego wersetu chodzi o syrop z daktyli; w ostatnim wierszu jest jednak z pewnością mowa o miodzie, ponieważ wspomina się tam o plastrze miodu.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.