ŚWIĘTO CHRZTU PAŃSKIEGO - ROK A

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

ŚWIĘTO CHRZTU PAŃSKIEGO - ROK A

Czytania mszalne

PIERWSZE CZYTANIE
Chrystus sługą, w którym Bóg ma upodobanie

Czytanie z Księgi proroka Izajasza

To mówi Pan: „Oto mój Sługa, którego podtrzymuję, Wybrany mój, w którym mam upodobanie. Sprawiłem, że Duch mój na Nim spoczął; On przyniesie narodom Prawo.
Nie będzie wołał ni podnosił głosu, nie da słyszeć krzyku swego na dworze. Nie złamie trzciny nadłamanej, nie zagasi knotka o nikłym płomyku.
On z mocą ogłosi Prawo, nie zniechęci się ani nie załamie, aż utrwali Prawo na ziemi, a Jego pouczenia wyczekują wyspy. Ja, Pan, powołałem Cię słusznie, ująłem Cię za rękę i ukształtowałem, ustanowiłem Cię przymierzem dla ludzi, światłością dla narodów, abyś otworzył oczy niewidomym, ażebyś z zamknięcia wypuścił jeńców, z więzienia tych, co mieszkają w ciemności”.
Iz 42,1-4.6-7

Potwierdzenie udzielone łagodnemu i pełnemu pokoju Słudze (Iz 42,1-7). Odnoszące się do Sługi wersety 1-4 są jedną z ostatnich pieśni Deutero-Izajasza – lub raczej jego naśladowcy, Trito-Izajasza. W tekście pojawia się niejakie zamieszanie – sąd nad bożkami zostaje przerwany i na nowo podjęty w ww. 8-9, zaś ww. 5-7 zawierają fragmenty napisane kwiecistym stylem typowym dla hymnicznych fragmentów Deutero-Izajasza. 1QIsa^a wskazuje na odrębny charakter ww. 1-4. Sługa jest człowiekiem „wybranym”, podobnie jak Mojżesz (Ps 106,23), Dawid (Ps 89,4) i cały Izrael (1 Krn 16,13; Iz 41,8); jako sługa odgrywa on tutaj rolę władcy Dawidowego (2 Sm 2,18) i mesjańskiego króla (Ez 34,23-24). Został on ukazany nie tylko w kontraście do wojskowej taktyki Cyrusa, lecz także jako powołany do „przyniesienia narodom Prawa” (mišpāt, Iz 40,14) – decyzji prawnej ratyfikującej i stanowiącej wypełnienie Bożej woli. Z wyjątkiem rzadkich przypadków (Sdz 4,3; 1 Sm 7(6; 3,20) władza taka była zarezerwowana dla królów, kapłanów i lokalnych urzędników państwowych. Prorocze zwiastowanie nazwano sądem (mišpāt) jedynie w Mi 3,8. Sługa ma jednak jeszcze inne zalety, bowiem udziela pouczenia (tôrâ) – zadanie to nigdy nie było wykonywane przez królów, a jedynie przez proroków (Iz 8,16; Za 7,12) i kapłanów (Jr 2,8; Ez 7,26).

1. Bóg zabiera głos, być może zwracając się do niebieskiego zgromadzenia (por. Iz 40,1-2): Jego słowa docierają do obcych narodów (gôyîm) i dalekich wysp.
”Duch mój”: Udzielenie Ducha odgrywało ważną rolę w każdej niezwykłej działalności odkupiciełsklej; Duch został obiecany mesjańskiemu królowi (Iz 11,1), później zaś zostanie udzielony całej mesjańskiej wspólnocie (Jl 3). W LXX dodano „na Jakubie i Izraelu”; NT odnosi te słowa do Jezusa w scenie Jego chrztu (Mk 1,11) oraz w scenie przemienienia (Mt 17,5).
„wybrny mój”:Jedynie u Deuterolzajasza słowo bāhar, „wybrać”, wykracza poza narodowe granice Izraela i w jakiś sposób obejmuje wszystkie narody.

2-3.Sługa cicho wypełnia swoją misję. Słowo „wołać” zwykłe wskazuje na osobę znajdującą się w wielkiej potrzebie, tak więc sługa pozostaje cichy i mocny. Opis sługi, który nie złamie nadłamanej trzciny ani nie zagasi tlącego się płomyka, wskazuje na pełen delikatności szacunek wobec innych, nawet na dopatrywanie się siły w ich słabościach. Przekład NAB pomija ostatnią część w. 3: „niezachwianie przyniesie Prawo” oraz pierwszą część w. 4: „nie zniechęci się ani nie załamie”.

4. Słowo „wyczekują” (yhl) wskazuje na pełne energii zmaganie się o życie (Hi 6,11; 13,15). „Wyspy” – odstępcy lub krypto-Izraelici rozproszeni po całym obszarze imperium babilońskiego i zagubieni w tłumie (por. Iz 41,1) – zostają wezwani do nawrócenia.

5-7. Fragmenty pieśni Sługi oraz urywków hymnicznych utrzymanych w stylu utworów Deutero-Izajasza podkreślają potęgę Bożego słowa, zdolnego stworzyć wszechświat na nowo (por. Iz 40,25-27). Cały szereg określeń wskazuje na skutki działania Bożego słowa To, co stało się na początku, dzieje się również teraz, gdy Izrael wynurza się z ciemności na światło.

”światłością”: Nie chodzi tutaj o nowe objawienie, lecz o źródło ciepła, życia i oswobodzenia z niewoli. Izrael jest pierwszym, który skorzysta z tej stwórczo-odkupicielskiej mocy Bożej. Słowo „ludzie” (’am) odnosi się zwykle do Izraela, dlatego uniwersalny zasięg zbawienia nie jest tutaj jednoznaczny.

6. ”dla zwycięstwa sprawiedliwości”: (BT: ”słusznie”) W języku hebrajskim temu zwrotowi odpowiada jedno słowo (sedeq) posiadające wiek odcieni znaczeniowych (Iz 41,8-10).

”ukształtowałem”: Słowa przywołują obraz stworzenia pierwszego człowieka (Rdz 2,7), ukształtowanego przez Boga, który tak jak garncarz starannie formuje ginę.

7. Ludzie muszą uznać swoją ślepotę i zniewolenie, zanim będą mogli zostać wyleczeni i uwolnieni. Fragment ten może pomóc w wyjaśnieniu Iz 6,9-10.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Pan ześle pokój swojemu ludowi.

Oddajcie Panu, synowie Boży,
oddajcie Panu chwałę i sławcie Jego potęgę.
Oddajcie chwałę Jego imieniu,
na świętym dziedzińcu uwielbiajcie Pana.
Refren.
Ponad wodami głos Pański,
Pan ponad wód bezmiarem!
Głos Pana potężny,
głos Pana pełen dostojeństwa.
Refren.
Zagrzmiał Bóg majestatu:
a w świątyni Jego wszyscy wołają: „Chwała”.
Pan zasiadł nad potopem,
Pan jako Król zasiada na wieki.
Refren.

Ps 29,1-2,3ac-4,3b i 9b-10

Ps 29, chociaż powszechne uważany za hymn do kananejskiego bożka Baala, jest wspaniałym wyrazem uniwersalnych rządów Boga.

Struktura:
ww. 1-2 (apel do dworu niebieskiego);
ww. 3-9a (opis „chwały” Bożej)
ww. 9b-10 (aklamacja dworu niebieskiego w świątyni);
w. 11 (modlitwa o błogosławieństwo dla ludu Bożego).

1. ”synowie Boży”: Dosł. „synowie Ela”. Powstanie wyraźnego monoteizmu w Izraelu należy przypuszczalnie datować na VI w. Psałterz zawiera kilka odniesień do bogów innych niż Jahwe (Ps 8,6; 58,2; 82,1.6). Przypisanie Jahwe „chwały i potęgi” oznacza uznanie Jego królewskiej wyższości nad innymi bogami.

2. Tekst trudny. Przypuszczalnie: „wielbijcie Jahwe w Jego świętym miejscu” (świątyni) albo „wielbijcie Jahwe, gdy Święty się objawi” (teofania Jahwe).

3-9a.Opisane zjawiska są właściwe dla boga-burzy jako boskiego Wojownika, przechodzącego z morza (Śródziemnego) na ląd; nic, co napotyka, nie oprze się jego potędze. 3 ”Głos Pański”: Wyrażenie qôl Jahweh), powtórzone siedem razy, ma sugerować grzmoty następujące jeden po drugim.

”ponad wodami”: albo „przeciw wodom”. Co do motywu Boga walczącego z żywiołem wody por. Ps 24,1-2; 74,13-15; 89,10-11; 93 34 5.

”cedry Libanu”: Przysłowiowe symbole majestatu i potęgi (por. Ps 104,16; Iz 2,13)

9b. ”a w Jego pałacu wszystko woła: Chwała”: Tekst trudny. Przypuszczalnie polecenie skierowane do bogów, by uznali wyższość Jahwe przez okrzyk: „Chwała!” – tj. „Chwała Panu” (por. Łk 2,14).

10.W mitologii zwycięski bóg wstępuje na tron po pokonaniu sił chaosu, po czym następuje uznanie go przez mniejszych bogów w jego (nowej) świątyni.

11. Prawdopodobnie późniejszy dodatek do psalmu, traktowany jako modlitwa („niech Jahwe obdarzy…”).

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

29,1. Mocarze/synowie Boży. W mitologii kananejskiej "mocarze" lub "synowie boży" to pomniejsze bóstwa poddane Elowi, królowi bogów. W Starym Testamencie określenie to oznacza aniołów zabranych na niebiańskim dworze Jahwe (zob. Ps 89,7-8; 103,20; 147,1; 1 Krl 22,19; Iz 6,2; Hi 1,6; 2,1).

29,3. Głos Pański zagrzmiał. Literatura Bliskiego Wschodu pełna jest aluzji na temat bogów burzy, którzy przemawiają gromem. Jest wśród nich Baal z tekstów z Ugarit i Amarna oraz Adad z utworów akadyjskich. To również typowe przedstawienie Jahwe (zob. komentarz do Ps 7,13).

29,10. Pan zasiadł na tronie nad potopem. Rzeźbiona scena pochodząca ze świątyni Szamasza, wyryta na tabliczce neobabilońskiego króla Nabu-Apal-Idinna, ukazuje Szamasza, boga słońca, zasiadającego na tronie pod kosmiczną górą i falistymi liniami, które uważane są za przedstawienie kosmicznego oceanu. Scena ta zdradza wyraźne podobieństwo do przedstawienia Jahwe siedzącego na tronie ponad wodami potopu (lub lepiej - ponad niebiańskim morzem, zob. komentarz do Ps 104,3). Jeśli to prawda, interesujące jest, że akadyjskie słowo oznaczające potop może się również odnosić do potwora chaosu. Co ważniejsze, w literaturze akadyjskiej potop postrzegany jest jako broń bogów, czasami pojawia się również w opisowych tytułach królów i bóstw. Potop może poprzedzać wojownika, może być też wykorzystany przez boga udającego się na bitwę. Szamszi-Adad V nazywa boga Ninurtę wywyższonym panem, który unosi się na falach potopu. W przeciwieństwie do hebrajskiego słowa tehom, które oznacza kosmiczne wody na ziemi, użyty tutaj wyraz, mabbul, oznacza kosmiczne wody w niebie, które są źródłem deszczu. W Rdz 6-8 to mabbul spada na ziemię w czasach Noego.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

DRUGIE CZYTANIE
Jezus został namaszczony Duchem Świętym

Czytanie z Dziejów Apostolskich

Gdy Piotr przybył do Cezarei, do domu Korneliusza, przemówił: „Przekonuję się, że Bóg naprawdę nie ma względu na osoby. Ale w każdym narodzie miły jest Mu ten, kto się Go boi i postępuje sprawiedliwie. Posłał swe słowo synom Izraela, zwiastując im pokój przez Jezusa Chrystusa. On to jest Panem wszystkich. Wiecie, co się działo w całej Judei, począwszy od Galilei, po chrzcie, który głosił Jan. Znacie sprawę Jezusa z Nazaretu, którego Bóg namaścił Duchem Świętym i mocą. Przeszedł On, dobrze czyniąc i uzdrawiając wszystkich, którzy byli pod władzą diabła, dlatego że Bóg był z Nim”.
Dz 10,34-38

Kazanie Piatra (10,34-43). Żaden inny Łukaszowy fragment nie wzbudzał więcej pytań dotyczących tego, czy został on zaczerpnięty z tradycji, czy też jest dziełem autora; tekst zmienia również typowy schemat rozpoczęcia i zakończenia mowy misyjnej z rozdz. 2 i 3. W miejscu wezwania do pokuty pojawia się kerygma o uniwersalnym przebaczeniu pod panowaniem ustanowionego przez Boga Sędziego świata (ww. 42-43), przypominająca konkluzję mowy, którą Paweł wygłosił do pogańskich Ateńczyków (17,30-31) oraz argument z 1 Tes 1,10. Szersza kerygma o Jezusie rozpoczyna się od koncepcji Bożej "dobrej nowiny" dla Izraela (w. 36), opartej na Iz 52,7 (Ne 2,1); łączy w ten sposób "ewangelię" (partykuła euangelizomenos) ze schematyczną relacją o ziemskiej działalności Jezusa, począwszy od chrztu Janowego (w. 37); podobnie Marek (1,1) zastosował termin euangelion w swojej relacji o publicznej działalności Pana. Kluczowe zagadnienie łączy się z pytaniem: czy kazanie to stanowi tradycyjny wzór głoszenia, leżący u podstaw Ewangelii synoptycznych, czy też Łukasz we własnym utworze literackim wykorzystał Piotrową kerygmę, zawierającą narracyjny zarys ewangelii? Pierwsza hipoteza przypisuje zbyt wiele przekazowi stanowiącemu podstawę kazania, bowiem ręka Łukasza jest wyraźnie widoczna.

34-35. Słowa uznania, wyrażane przez Piotra, łączą mowę z istniejącą sytuacją. Niektórzy uważają ją za punkt kulminacyjny pierwotnej legendy, można w niej jednak znaleźć wiele znanych Łukaszowych wyrażeń.

nie ma względu na osoby”: Na temat słowa prosō-polēm-ptēs zob. komentarz do Rz 2,11.

[kom. do Rz 2,11: Paweł używa słowa prosōpolēmpsia, „stronniczość”, wyrazu wystepującego jedynie w pismach chrześcijańskich, lecz ukutego z zaczerpniętego z LXX wyrażenia prosōpon lambanein, będącego tłumaczeniem hebr. pânîm nāśā’ „podnieść głowę”. Oznacza ono akt łaski – czyn, który sprawia, że człowiek podnosi głowę dlatego, iż okazano mu przychylność (Ml 1,8; Kpł 19,15).]

Antynonimem jest kardiognōstēs, "znający serca" (15,8; por. 1 Tes 2,4). Uniwersalistyczny schemat myślowy odsyła do Pawła.

36-37. Gramatyka jest tutaj myląca. Zamiast czynić "słowo" dopełnieniem następującego po nim "wiecie" (w. 37) lub uznawać wyraz "którego" za błąd kopisty, lepiej odczytać je jako apozycję wcześniejszego członu, zaczynającego się od "że" (w. 34), a zatem jako kontynuację uroczystego Piotrowego "przekonuję się". Werset 37 stanowiłby więc nowe zdanie. Treścią "słowa" jest w każdym razie wyznanie "On to jest Panem wszystkich", które należy rozumieć w świetle Rz 10,12 jako credo greckojęzycznych chrześcijan, którzy imię Kyrios uczynili imieniem nie zdefiniowanego przedtem Pantokratōra.

”zwiastując im pokój”: Tradycja eschatologicznego proroctwa, oparta na Iz 52,7 i 61,1 (w. 38), została odniesiona do służby Jezusa; ze zdwojoną siłą pojawia się ono w Łk 7,22; 4,17-19 i w powołaniu uczniów jako heroldów obwieszczających "pokój", stanowi również ważny element misyjnego pouczenia (Łk 10,5-6).

”począwszy od Galilei”: Razem z w. 39 werset ten tworzy geograficzne ramy pierwotnej tradycji o Jezusie, odgrywającej kluczową rolę w ustanowieniu apostolskiego świadectwa (13,31), podobnie jak 1,22 czynił to w kategoriach czasowych. Wzmianka o chrzcie ma szczególne znaczenie dla "odtworzenia" wydarzenia Pięćdziesiątnicy w ww. 44-46, ponieważ w 1,5 Jana Chrzciciela uznano za proroka Pięćdziesiątnicy (por. 11,15-16). Piotrowa kerygma nie jest zatem, jak sądził Dibelius (Studies 162), pozbawiona większego znaczenia w kontekście narracyjnym.

”Judea”: obejmuje tutaj najwyraźniej również Galileę i jest używana w szerokim znaczeniu „ziemi żydowskiej”, a nie w zwykle stosowanym, węższym znaczeniu południowej części Palestyny.

38. Słowa, które przetłumaczono jako „dobrze czyniąc” oznaczają dosłownie „pełniąc dobroczynność”. Chodzi o działanie właściwe władcy, bóstwu lub innej wpływowej osobie, która udziela darów lub okazuje miłosierdzie ludziom o niższym statusie społecznym. Zależnie od stopnia znajomości judaizmu, Korneliusz mógł wiedzieć, że w owych czasami każdy namaszczony Duchem Świętym zostałby uznany przez Żydów za kogoś niezwykłego.

”którego Bóg namaścił”: Ta aluzja do Iz 61,1 przypomina obdarzenie Jezusa "mocą" Ducha podczas chrztu (Łk 3,22; 4,14.18). Określenie to wprowadza topoi hellenistycznego "boskiego męża", odsłaniając służbę Jezusa w miarę, jak jego "świadkowie" ją kontynuują (w. 39). Dla nich, podobnie jak dla niego (2,22), potężne czyny stanowiły dowód zbawczego Bożego działania, dokonywanego za pośrednictwem ziemskich wysłanników.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.
Otwarło się niebo i zabrzmiał głos Ojca:
To jest mój Syn umiłowany. Jego słuchajcie.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.
Por. Mk 9,6

EWANGELIA
Chrzest Jezusa

Słowa Ewangelii według świętego Mateusza

Jezus przyszedł z Galilei nad Jordan do Jana, żeby przyjąć chrzest od niego. Lecz Jan powstrzymywał Go, mówiąc:
„To ja potrzebuję chrztu od Ciebie, a Ty przychodzisz do mnie?”
Jezus mu odpowiedział: „Pozwól teraz, bo tak godzi się nam wypełnić wszystko, co sprawiedliwe”. Wtedy Mu ustąpił.
A gdy Jezus został ochrzczony, natychmiast wyszedł z wody.
A oto otworzyły Mu się niebiosa i ujrzał Ducha Bożego zstępującego jak gołębicę i przychodzącego na Niego. A głos z nieba mówił: „Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie”.
Mt 3,13-17

Chrzest Jezusa w Jordanie z rąk Jana Chrzciciela odgrywał tak doniosłą rolę teologiczną, że został opisany przez wszystkich czterech ewangelistów, chociaż każdy uczynił to inaczej. Marek dostarczył prostego opisu (1,9-11), teologicznie naiwnego i wolnego od zakłopotania. Jednak jego opowieść szybko stała się źródłem zakłopotania dla wczesnego Kościoła, wynikało z niej bowiem, że bezgrzeszny Jezus musiał zostać ochrzczony z powodu swoich grzechów. Z tego powodu Mateusz pomija Mk 1,4, w którym jest mowa o przebaczeniu grzechów, i dodaje ww. 14 i 15.

15. ”Pozwól teraz”: Słowa te wskazują na wyznaczenie czasu, implikują zmianę, która nastąpi po krzyżu i zmartwychwstaniu lub po śmierci Jana Chrzciciela,

”wszystko, co sprawiedliwe”: „Sprawiedliwe" i „prawe" to dwa sposoby tłumaczenia tego samego greckiego słowa dikaiosynē. Sprawiedliwość jest drugim wielkim teologicznym tematem Mt (po królestwie Bożym), z którym jest ściśle związana (6,33). Tutaj, podobnie jak w innych fragmentach Mt, chodzi o sprawiedliwość w kategoriach etycznych lub sprawiedliwe życie,

”wypełnić wszystko, co sprawiedliwe”: Z powodu posłuszeństwa woli Bożej wykonać to wszystko, co jest sprawiedliwe i co czyni sprawiedliwym. Wypełnienie to kolejny z wielkich Mateuszowych tematów. (Jezus utożsamia się tutaj z ludźmi, podobnie spożywając posiłki z grzesznikami dowodził swojej solidarności z nimi). W Łk 3,21-22 wzmianka o chrzcie jest na drugim planie, wraz z charakterystyką modlitwy, zaś w centrum znajduje się zstąpienie Ducha Świętego - chrzest staje się zapowiedzią Pięćdziesiątnicy. Jan w 1,29-34 czuje się tak zakłopotany chrztem, że w ogóle o nim nie wspomina. Zamiast tego Jan Chrzciciel wita Jezusa jako Baranka Bożego. Z historii tradycji o chrzcie wynika, że Jezus został rzeczywiście ochrzczony przez Jana w Jordanie. Wczesny Kościół utrwalił to wydarzenie, mimo że nastręczało problemów. Jednak następny fragment, ww. 16 i 17, opisuje bardziej nadprzyrodzone wydarzenie, który wcześni krytycy formy uważali za mit. Dzisiaj jest oceniany jako pasujący do całości, choć zdaje się być wyjaśnieniem -wizji (Deutevision), podobnie jak targumy do Rdz 22,10; 28,12 (wg Lentzen-Deis) zawierające komentarz do opisanego wydarzenia.

16. Wielu wierzyło, że Duch nie działa już w ich czasach. Inni uważali, że może On wykonywać równie potężne dzieła jak za dni proroków, aż do końca czasu. Zstąpienie Ducha na Jezusa wskazuje na początek ery mesjańskiej - wskazuje też na Jezusa jako posiadającego Ducha, a zatem i Mesjasza (Mt 3,11).

”Jezus został ochrzczony”: Mt opisuje chrzest za pomocą imiesłowu biernego, relacjonując otworzenie się niebios i wieść wypowiedzianą przez głos z nieba publicznie mówi o wydarzeniu obiektywnym, chociaż zstąpienie Ducha Bożego (frazeologia ST) zostało scharakteryzowane jako wewnętrzne doświadczenie samego Jezusa („ujrzał"), podobnie jak w Mk (por. Łk).

”jak gołębice”: Zob. Rdz 1,2. Zstąpienie Ducha Bożego oznaczało, że Jezus został namaszczony jako Mesjasz (Dz 10,37-38), czyli że otrzymał moc, mądrość i świętość potrzebne dla wypełnienia zadania.

17. Wielu Żydów sądziło, że głos rozlegający się z nieba stanowi w ich czasach najwyższą możliwą formę proroctwa. Jezus miał zatem dwóch świadków: głos z nieba i proroctwo Jana Chrzciciela. Mateusz pragnął, by bardziej wykształceni z grona jego czytelników dopatrzyli się tutaj aluzji nie tylko do królewskiego Mesjasza z Ps 2,7, lecz także do cierpiącego Sługi Pańskiego z Iz 42,1-4.

”głos”: Zjawisko to rabini określali jako batqôl (dosłownie „córka głosu", tj. cichy głos lub szept), dla jednych było ono formą objawienia, drudzy (w późniejszym okresie rabinicznym) odrzucali je jako nie posiadające rozstrzygającej wagi w kwestiach prawnych (b. Pesah, 1114a; b. Yebam, 102a). Por. Mt 17,5.

”Ten jest mój Syn umiłowany”: Aluzja do słów Iz 42,1, ma także pewne odniesienia do Rdz 22,2 i Ps 2,7. Słowa te wskazywały, że Jezus będzie cierpiącym Sługą Bożym, tylko dzięki pokorze okazując się Mesjaszem. Cierpiący Sługa to tajemnicza postać, która niewinnie cierpi dla swojego ludu. Jest on bohaterem czterech pieśni Deutero-Izajasza (42,1-4; 49,1-7; 50,4-11; 52,13-53,12). W hebr. występuje „sługa" zamiast „syn". Zmiana znaczenia w warstwie filologicznej nastąpiła dzięki gr. słowu pais używanemu niekiedy w LXX dla oddania hebr. 'ebed, „sługa", lecz znaczącego również „chłopiec", „dziecko". Stąd już jeden krok do „syna". Mimo to tekst mógł zostać zmieniony rozmyślnie, dla podkreślenia szczególnego synostwa Jezusa sługi. Zastrzeżenie M.D. Hooker, że w tamtym czasie przez Sługę nie rozumiano konkretnej osoby, nie ma charakteru rozstrzygającego, ponieważ interpretacja stale się zmieniała, następowało łączenie i transformacja tekstu ST oraz żydowskich koncepcji mesjańskich w ramach NT. Jezus przyjął wiele tytułów mesjańskich. W późniejszej tradycji chrześcijańskiej chrzest był uważany za pierwsze nowotestamentowe objawienie Trójcy, ponieważ działali w nim razem Ojciec, Syn i Duch (Hieronim), zaś chrzest Jezusa stał się wzorem chrześcijańskiego chrztu.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.