VIII NIEDZIELA ZWYKŁA - ROK A

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

II CZYTANIE

Powinniście więc uważać nas za sługi Mesjasza, za powierników ukrytych prawd Bożych. A od powiernika wymaga się tego, aby się okazał godny zaufania. Mnie zaś zbytnio nie obchodzi, jak osądzicie mnie wy czy jakiś sąd ludzki; bo w istocie nawet sam siebie nie osądzam. Nie jestem świadomy niczego, co by świadczyło przeciw mnie, ale to nie czyni mnie niewinnym. Tym, który mnie osądza, jest Pan. Nie ferujcie więc wyroków przedwcześnie, zanim przyjdzie Pan; bo On wywiedzie na światło to, co teraz ukryte w ciemności; obnaży pobudki ludzkich serc; a wtedy każdy otrzyma od Boga taką pochwałę, na jaką zasłużył.

(1 Kor 4,1-5)

3-4. Choć Duch daje mi do tego zdolność (2,14-15), ja zaś potwierdzam słuszność tej praktyki (11,31), mimo to nawet sam siebie nie osądzam. Nie przyznaję obiektywnej wartości moim wewnętrznym osądom, bo choć nie jestem świadomy niczego, co by świadczyło przeciw mnie, to nie czyni mnie to niewinnym. (Psalm 19,13 [12]. Liczy się tylko jeden osąd - osąd Pana).

EWANGELIA

Jeszua powiedział do swoich talmidim:
Nikt nie może być sługą dwóch panów, bo albo będzie nienawidził pierwszego, a miłował drugiego, albo też wzgardzi drugim, a będzie wierny pierwszemu. Nie możecie być sługą i Boga, i pieniędzy. Powiadam wam zatem, nie martwcie się o swoje życie, co będziecie jeść albo pić, ani o swoje ciało, w co się odziejecie. Czyż życie nie jest czymś więcej niż pokarm, a ciało - czymś więcej niż odzienie? Spójrzcie na latające ptaki! Ani nie sieją, ani nie zbierają, ani nie gromadzą w stodołach, a mimo to wasz Ojciec niebieski karmi je. Czy nie jesteście warci więcej niż one? Czy ktoś z was poprzez umartwianie się zdoła dodać choćby godzinę do swojego życia?
A czemu troszczycie się o ubranie? Pomyślcie o polach porośniętych dzikimi irysami i o tym, jak one rosną. Ani nie pracują, ani nie przędą, a jednak powiadam wam, że nawet Szlomo w całej swej chwale nie był tak pięknie odziany jak jeden z nich. Jeśli tak Bóg przyodziewa trawę polną, która dziś jest, a jutro znika, wrzucona w piec, to o ileż bardziej przyodzieje was? Jak mało w was ufności!
Nie trapcie się więc i nie pytajcie: »Co będziemy jeść?«, »Co będziemy pić?« ani »Jak się odziejemy?«. Bo to poganie skupiają uwagę na tych wszystkich sprawach. Wasz Ojciec niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. Ale szukajcie wpierw Jego Królestwa i Jego sprawiedliwości, a wszystkie te rzeczy również będą wam dane. Nie martwcie się o jutro - jutro będzie samo martwić się o siebie! Dzisiejszy dzień ma i tak dość tsuris!

(Mt 6,24-34)

30. O ileż bardziej. Sformułowanie to oznacza pewien typ argumentacji znany w literaturze rabinicznej jako kal w'chomer ("lekki i ciężki"), odpowiadający temu, co filozofowie nazywają rozumowaniem a fortiori: jeśli A jest prawdą, to a fortiori (łac. "tym bardziej", "z tym większą mocą") B musi także być prawdą. Polskie sformułowanie "o ileż bardziej", odpowiadające hebrajskiemu kol sz'chen, oddaje zarówno jego sens, jak i siłę. Wyraziste argumenty typu kal w'chomer pojawiają się w Nowym Testamencie 21 razy, pozostałe miejsca to: 7,11; 10,25; 12,12; Łk 11,13; 12,24.28; Rz 5,9.10.15.17; 11,12.24; 1 Kor 12,22; 2 Kor 3,9.11; Flp 2,12; Flm 16; Żm 9,14; 10,29; 12,25.

Tak częste w Nowym Testamencie odwoływanie się do rozumowania kal w'chomer wskazuje na naczelna zasadę nowotestamentowej hermeneutyki, często ignorowana przez badaczy chrześcijańskich. Żydzi, którzy pisali Nowy Testament, reprezentowali sposób myślenia typowy dla swoich czasów, a obejmował on również pewne zasady interpretacji (reguły hermeneutyczne, hebr. middot, "miary, normy"), stosowane powszechnie w interpretacji Biblii hebrajskiej. W judaizmie było kilka zestawień takich middot, a najbardziej znanymi jest 13 middot Rabbiego Iszmaela. Znajdują się one we wprowadzeniu do Sifry, halachicznego komentarza do Księgi Kapłańskiej, zredagowanego w IV wieku. Sam jednak Rabbi Iszmael był tanną (rabinem nauczającym, cytowanym w Misznie), żyjącym na przełomie I i II wieku. Bez wątpienia podsumował on zasady "starsze niż Hillel" (10-20 n.e.; Encyclopedia Judaica 8,367). Są one zawarte również w Siddurze (żydowskim modlitewniku) i powinny być odmawiane codziennie jako element Birkat ha-Szachar, "porannych błogosławieństw", od których rozpoczyna się nabożeństwo w synagodze. Ponad połowę hasła "hermeneutyka" w Encyclopedia Judaica (8,366-372) poświęcono właśnie im.
Słyszałem argument, zgodnie z którym Jeszua przyszedł, aby przynieść coś nowego, i że "stare" zasady rabiniczne nie stosują się już do interpretacji Nowego Testamentu, bo jego autorzy wyzwolili się z postaw i praktyk rabinicznych i nie byli już nimi związani. Podobnie jak w wypadku 5,18K, kiedy stwierdziłem, że nader łatwo jest powoływać się na oryginalność Jeszui i dowodzić, że Jego "amen" nabyło nowego znaczenia, tak i tutaj twierdzę, że łatwo jest odwoływać się do Jego nowatorstwa i w ten sposób lekceważyć historyczną, społeczną, religijną i intelektualną atmosferę tamtego czasu i miejsca. Tworzy się wówczas sztuczne, cieplarniane środowisko oderwane od judaizmu i żydowskości, w których przecież On funkcjonował. Middot z pewnością stanowiły typowy, świadomy, a nawet nieuświadomiony element analizy Pisma i nie ma podstaw, by zakładać, że Jeszua, czy Sza'ul czy którykolwiek inny autor nowotestamentowy mieli stanowić tu wyjątek. Tradycyjne rabiniczne punkty widzenia są jednym z kluczy do zrozumienia Nowego Testamentu.

34. Tsuris, wersja hebrajskiego carot ("kłopoty") w języku jidysz. Napisany lekkim językiem leksykon Leo Rostena, The Joys of Yiddish, podaje pod tym hasłem takie porzekadło ludowe: "Nie martw się o jutro, bo kto wie, co spotka cię dziś". Być może mamy tu do czynienia z materiałem nowotestamentowym, całkowicie oderwanym od swego źródła i pojawiającym się w kontekście żydowskim (zob. 5,21K), bądź też na odwrót - Jeszua mógł w tym miejscu cytować przysłowie funkcjonujące w ówczesnej kulturze żydowskiej.

------------------------------------

talmidim - uczniowie
tsuris - kłopoty
Szlomo - Salomon