XXI NIEDZIELA ZWYKŁA - ROK A

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004 

II CZYTANIE

O głębokości bogactw
i mądrości, i poznania Boga!
Jak niepojęte są sądy Jego!
Bo "któż poznał zamysł Pana
Kto był Jego doradcą?".
Albo "któż dał Mu cokolwiek
i zmusił, by to spłacił?".
Bo od Niego i przez Niego
i dla Niego jest wszystko.
Jemu niech będzie chwała na wieki!
Amen.

(Rz 11,33–36)

33-36. Wspaniałość Bożej wszechwładzy, miłosierdzia, wierności i panowania nad historią, tak że żadna z obietnic Boga nie pozostanie bez wypełnienia, sprawia, że z ust Sza'ula wyrywa się pieśń. Przez moment mignął mu - i nam - przed oczami Boży umysł w działaniu - i oniemieliśmy z wrażenia. Jedyne słowa, na jakie nas stać, to hymn pochwalny, najtrafniejsze podsumowanie rozdz. 9-11, ale i wszystkich dotychczasowych 11 rozdziałów.

34-35. W w. 34 cytuje się Izajasza 40,13 w wersji Septuaginty (cytuje się go również w 1 Kor 2,16). Werset 35 to cytat z Joba 41,3 (11), z którego wynika, że nikt nie może uczynić Boga swoim dłużnikiem. W Księdze Joba 38-41 Bóg nie tylko ukazuje Jobowi swą wszechmoc, ale i wyjawia mu, że tylko On może poradzić sobie z siłami zła, które w przeciwnym wypadku pochłonęłyby ludzkość; dlatego Job powinien zaufać nieprzeniknionym wyrokom i niepojętym drogom Bożym (zob. 8,3-4K; 9,19-21zK). Rzeczywiście, z rozdz. 9-11 płynie wniosek: ten, kto ma co do Boga wątpliwości, powinien te wątpliwości odrzucić.

36. Wspomina się tu o trzech głównych obszarach, w których Bóg objawia swą naturę i moc: stworzenie (od Niego), objawienie (przez Niego) i odkupienie (dla Niego). Judaizm ortodoksyjny zwrócił uwagę na to, że te trzy wątki przewijają się przez całą Biblię i znajdują wyraz w tradycyjnych sposobach obchodzenia szabbatu i pozostałych świat żydowskich (zob. Dz 2,1K).

Amen. Jak wyjaśniliśmy w 9,4b-5K (akapit "Chwała niech będzie Adonai na wieki. Amen"), słowo to wskazuje zgromadzonym, którzy słuchają odczytywanego listu, by odpowiedzieli Amen, przez co dołączą się do Sza'ulowego uwielbienia Boga.

EWANGELIA

Gdy Jeszua przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, zapytał swych talmidim: "Kim, zdaniem ludzi, jest Syn Człowieczy?" Powiedzieli: "Otóż niektórzy mówią, że Jochananem Zanurzycielem, inni, że Elijahu, jeszcze inni, że Jirmejahu lub którymś z proroków". "A waszym zdaniem - odezwał się do nich - kim jestem?". Szim'on Kefa odrzekł: "Ty jesteś Masziach, Syn żywego Boga". "Szim'onie Bar-Jochanie - powiedział mu Jeszua - jakże jesteś błogosławiony! Bo żaden człowiek ci tego nie objawił, nie, lecz mój Ojciec w niebie. I powiadam ci też: ty jesteś Kefa [co znaczy »Skała«], i na tej skale zbuduję moją Wspólnotę, a bramy Sz'olu nie przemogą jej. Dam ci klucze Królestwa Niebieskiego. Czegokolwiek zakażesz na ziemi, będzie zakazane w niebie, a na cokolwiek zezwolisz na ziemi, będzie zezwolone w niebie. I przestrzegł Talmidim, aby nikomu nie mówili, że On jest Mesjaszem.

(Mt 16,13–20)

13. Cezarea Filipowa, obecnie Banias u stóp góry Hermon, skąd wypływa rzeka Jordan. Herod Filip (14,3zK) odnowił miasto i nadał mu nową nazwę na cześć cesarza - i samego siebie.

16. Szim'on Kefa. Albo Szim'on Skała/Kamień (zob. 4,19K). Znaczenie aramejskiego słowa kefa odpowiada greckiemu petros i jest istotne dla tego fragmentu, co widać w w. 18zK.

17. Szim'on Bar-Jochanan, czyli Szim'on syn Jochanana. Tekst grecki ma w tym miejscu Bariōna, często uważane za transliterację hebrajskiego Bar-Jona i tłumaczone jako "syn Jony". Ale w J 1,42 i 21,15-17 Szim'on jest nazwany Iōannou, czyli "Jochananowy", a hebrajskie/aramejskie imiona Jochanan i Jona są na tyle podobne, że po transliteracji na język grecki różnica między nimi mogła się zacierać. W komentarzu Broadusa znajdujemy hipotezę, według której Bariōna jest formą słowa bar-ioana, mającego oddać aramejskie bar-jochanan (ad loc., s. 354).

Człowiek., dosłownie "ciało i krew", odpowiadające hebrajskiemu basar w'dam, popularnemu sformułowaniu wyrażającemu ludzkie ograniczenia i słabości.

18. Ty jesteś Kefa, gr. Petros. Co znaczy "Skała" (jest to sformułowanie dodane przez tłumacza NTPŻ). I na tej skale - gr. petra. Petros to forma męska, petra - żeńska. Zob. w. 16K. Słowo petra pojawia się w hebrajszczyźnie jako zapożyczenie w nader interesującym kontekście. Jalkut Szim'oni, średniowieczna antologia midraszim na temat Biblii hebrajskiej, zawiera taki ustęp:

Kiedy Święty zapragnął stworzyć świat, minął pokolenia Henocha i Potopu, kiedy jednak ujrzał Abrahama, który miał powstać, rzekł: "Oto znalazłem skałę (petra), na której mogę wznieść i ugruntować świat". Dlatego nazwał Abrahama skałą, jak powiedziano (Izajasz 51,1): "Spójrzcie na skałę, z której zostaliście wyciosani" (Jalkut 766 na temat Liczb 23,9, przytaczające wcześniejsze źródło, Tanchuma B, Yelamdenu).

Można jedynie spekulować, czy homilia ta była znana w czasach Jeszui.

Wspólnota. Gr. ekklēsia, co oznacza "wezwani, powołani", w Septuagincie użyto tego słowa do przetłumaczenia hebrajskiego kahal, "zgromadzenie, zbór, wspólnota". Stąd pochodzi np. słowo "eklezjalny" - związany z Kościołem. W NTPŻ słowo ekklēsia tłumaczy się czasami, używając określeń "wspólnota mesjaniczna" bądź "zgromadzenie". Tak czy inaczej, chodzi tu o duchową społeczność ludzi opartą na ufności do Boga i Jego Syna Mesjasza Jeszui. Określenia te mogą dotyczyć ogółu wszystkich ludzi w całej historii, którzy się w ten sposób określali, bądź też konkretnej grupy takich ludzi, żyjącej w konkretnym czasie i miejscu, np. wspólnota mesjaniczna w Koryncie albo w Jeruszalaim. Sformułowanie "ekklēsia, która spotyka się w ich domu" (Rz 16,5), odnosi się do konkretnego zgromadzenia. W odróżnieniu od słowa "kościół" słowo "ekklēsia" nigdy nie odnosi się do organizacji albo do budynku.

19. W konsekwencji jego wyznania Jeszua czyni Kefę zarówno (1) szammasz (szafarzem; zob. Rz 16,1K; Flp 1,1K; 1 Tm 3,8-13), wyposażonym w klucze, jaki i (2) dajanem (sędzią), który, jako osoba uprawniona do zakazywania i zezwalania, tworzy halachę Nowego Przymierza (zob. 18,18-20zK).

------------------------------------

Amen - Amen, niech się tak stanie
Elijahu - Eliasz
Jirmejahu - Jeremiasz
Jochanan Zanurzyciel - Jan Chrzciciel
Masziach - Mesjasz
Szim'on Bar-Jochanan - Szymon syn Jana
Szim'on Kefa - Szymon Piotr
Sz'ol - Szeol, Hades, piekło
talmidim - uczniowie