Wstęp do Ewangelii wg św. Jana

Któż mógłby być bardziej wiarygodnym świadkiem objawiającym Boga czło­wiekowi, jeśli nie Słowo, które było u Boga i Bogiem było Słowo?! Jezus Chry­stus, Słowo Wcielone, „człowiek do ludzi posłany" - będzie przez całą Ewangelię z całą mocą podkreślał, że przychodzi od Ojca i że przez Niego został posłany. Sobór Watykański II tak opisuje życie ziemskie Wcielonego Słowa: Bóg Ojciec zesłał Go na ziemię „by zamieszkał wśród ludzi i opowiedział im tajemnice Boże (J 1,1-18). Jezus Chrystus więc, Słowo Wcielone, mówi słowa Boże (J 3,34) i dopełnia dzieła zbawienia, które Ojciec powierzył Mu do wykonania (J 5, 36; 17, 4). Dlatego Ten, którego gdy ktoś widzi, widzi też i Ojca (J 14, 9), przez całą swoją obecność i okazanie się przez słowa i czyny, przez znaki i cuda, zwłaszcza zaś przez śmierć swoją i pełne chwały zmartwychwstanie, a wreszcie przez zesłanie Ducha prawdy, objawienie doprowadził do końca i do doskonałości oraz świadectwem Bożym potwierdza, że Bóg jest z nami, by nas z mroków grze­chów i śmierci wybawić i wskrzesić do życia wiecznego" (KO, 4; por tamże, 2).

2. Syn - Boży i Człowieczy

Drugą charakterystyczną cechą czwartej Ewangelii i nową w stosunku do Ewan­gelii synoptycznych jest samookreślenie Jezusa: Syn. W Ewangeliach synoptycz­nych występuje ono tylko trzy razy: Mt 11, 27 par. Łk 10, 22; Mk 13, 32 par. Mt 24, 36; Mt 28, 19. Natomiast u św. Jana jest ich 18 + 1, 18: J 3, 16.17.35.36a.b; 5, 19b.c.20.21.22.23a.b.26; 6, 40; 8, 35.36; 14, 13; 17, 1. Należy jednak uwzględ­nić jeszcze te teksty, w których Jezus mówi o swoim Ojcu -jest ich ponad 50. Na szczególną uwagę zasługuje rozdział 5.
Jezus często mówi o Ojcu, który Mnie posłał, Ten, który Mnie posłał lub Bóg, który Mnie posłał. Same te liczby są bardzo charakterystyczne i dlatego zwracają na siebie naszą uwagę. Zapytajmy zatem, co chce powiedzieć Jezus, gdy tak często określa samego siebie tytułem „Syn".
W tych wypowiedziach dochodzi do głosu chrystologia Ewangelii. Kluczem do niej i do zrozumienia tajemnicy Jezusa Chrystusa jest słowo Syn. Jest ono częścią składową języka teologicznego, świadomie i w sposób zamierzony ukształtowane­go przez autora Ewangelii. Najpierw uporządkujmy według treści te teksty, w któ­rych występuje samo słowo „Syn", bez żadnych dodatków:

- Syn zostaje posłany na świat (J 3, 16-17);
- Miłość Ojca do Syna (J 3, 35a; 5, 20; 3, 35b; 5, 20b-23);
- Ofiarowane w Synu zbawienie wierzącym (J 3, 16c.17.36a; 6, 40), a sąd grożący niewierzącym (J 3, 36b; 5, 22; 3, 18; 5, 27a);
- Uwielbienie Ojca w Synu (J 14, 13) i przez Syna (J 17, 1).

W tych tekstach zawarte są wszystkie istotne aspekty Jezusa jako Objawiciela i Zbawiciela:

- Jezus zostaje wysłany na świat.
- Wszystko, co On mówi i czyni, co się z Nim dzieje, jest Objawieniem.
- Jezus dokonuje dzieł symbolicznych, które w sposób obrazowy objawiają Jego władzę i moc udzielającą ludziom życie Boże i zbawienie.
- Wreszcie Jezus wraca do Ojca, gdzie nadal jako już uwielbiony prowadzi dzieło zbawienia, rozpoczęte na ziemi.

Wszystko co Jezus dokonuje dla naszego zbawienia - w słowie lub czynie - ma swoje źródło i wynika z faktu, że jest Synem. To samookreślenie w ustach Jezusa jest szczególnym i ulubionym środkiem literackim Ewangelisty, za pomocą które­go odkrywa on przed tymi, którzy wierzą, najgłębszy sens ziemskiej działalności Jezusa. Wszystkie wypowiedzi Jezusa na temat Ojca - a jest ich bardzo wiele - są podporządkowane i połączone z wyżej omówionymi tekstami, w których występu­je słowo: „Syn". Spróbuj czytać tekst Ewangelii, zwracając uwagę na wypowiedzi Jezusa, mówiącego o swoim Ojcu i o relacji Ojciec <--> Syn.
Św. Jan nie absolutyzuje słowa „Syn", ponieważ przytacza również inne tytuły, jak: Syn Boży (3 3,18;5,25; 10,36; Syn Człowieczy (J 1,51;3,13.14; 5,27; 6, 26.53.62; 8, 28; 9, 35; 12, 23.34; 13, 31).
Syn i Syn Człowieczy w ten sam sposób opisują zbawczą drogę Jezusa: Jego zstępowanie i wstępowanie, wywyższenie i uwielbienie oraz Jego preegzystencję (J 13, 31-32 +17, 1). Formuła samoobjawienia się Jezusa JA JESTEM, chociaż pochodzi z innej tradycji, dotyka przecież tej samej tajemnicy preegzystencji Jezu­sa, jaką odkrywają poprzednie dwa tytuły Jezusa: jako Syn i Syn Człowieczy w swej preegzystencji równy Bogu, tu na ziemi jest Objawicielem Boga, którego jest Synem, równym w Bóstwie i wiecznym w swoim trwaniu od wieków.
Samookreślenie Syn należy do najważniejszych i najbardziej dojrzałych i waż­nych sformułowań chrystologii Nowego Testamentu. Nie opisuje ona wyłącznie Syna samego w sobie, w Jego preegzystencji, wyłącznej relacji Syna do Ojca, ale podkreśla, że Synem jest Jezus ziemski, cały zwrócony ku Ojcu i ku ludziom, żyjącym na ziemi. Samookreślenie Syn wyraża pełnię Jego władzy na ziemi, któ­ra dla pierwotnego Kościoła stała się oczywista, doświadczalna i widzialna, gdy Jezus zmartwychwstał i został uwielbiony (J 17,2). Tytuł „Syn" wyraża ziemską działalność Jezusa jako eschatologicznego Objawiciela i Zbawiciela, a Jego sa­mego ukazuje jako Tego, który objawia wolę zbawczą ludziom i dla nich ją urzeczywistnia.
Z całą mocą i z ostateczną konsekwencją została wypowiedziana prawda jed­nym słowem: Jezus - Syn jest Objawicielem - Obrazem - żywym Znakiem niewi­dzialnego i dla nikogo niedostępnego Boga. Wszystko, co Jezus - Syn na ziemi przepowiadał i czego dokonał, stało się na polecenie Boga w tym celu, aby przeka­zać ludziom zbawienie i życie wieczne (J 12, 49-50). Dlatego Jego słowa są „du­chem i życiem" (J 6, 63), ale również Jego czyny i cały ziemski los od narodzenia do śmierci należą do „dzieła, które Mi dałeś do wykonania" (J 17, 4).
Chrystologia Ewangelii św. Jana, której sercem i duszą jest Syn, zawiera w całej swej rozciągłości i głębi naukę o zbawieniu wierzących. A zatem nie jest to wyizolowana nauka na temat Jezusa Chrystusa - Syna w samym sobie, jako Istoty transcendentalnej i absolutnej. Jest to chrystologia cała skierowana na ludzi, nauka o Tym, który został posłany, aby objawiać i dawać zbawienie ludziom.
Chociaż Ojcowie Kościoła (św. Augustyn, Cyryl Aleksandryjski, Jan Chryzostom) czerpali z tej chrystologii światło dla swych rozważań metafizycznych o naturze Syna, o wewnętrznej naturze Trójcy Świętej, dla teologiczno-filozoficznych analiz na temat wzajemnych relacji Osób Boskich oraz podwójnej naturze -boskiej i ludzkiej - Jezusa, to w niczym nie zmienia jednak nachylenia się i otwarcia tej chrystologii na człowieka, na ziemię i na czasy, w których żyjemy.
Jeżeli św. Jan w jakimś sensie włączył do Ewangelii tęsknoty swoich czasów i w swojej chrystologii uwzględnił dążenia ludzi, którzy na różnych drogach szu­kali zbawienia (patrz: tekst nr 9) :. - to i my możemy szukać w jego chrystologii odpowiedzi na nasze problemy związane z ludzką egzystencją naszych czasów.
Możemy zatem ująć najważniejsze aspekty zawarte w chrystologii Janowej:

- W Jezusie Synu mamy dostęp do Ojca, który objawia się w Synu; bez Syna Bóg pozostałby Bogiem ukrytym, dalekim i niewidzialnym w tym świecie,
- Jezus Syn jest wylaniem się niepojętej Miłości Boga do świata, która bez Jezusa pozostałaby dla nas ukryta i niepojęta,
- Jezus Syn jest Światłem, które naszemu życiu daje sens,
- Jezus jest Drogą, na której możemy dojść do celu naszej egzystencji.