Golgota i pusty grób

Te wspaniałe budowle zostały zniszczone przez Persów w 614 roku, chociaż pożar, który wówczas wybuchł, nie zniszczył samego Grobu Pańskiego. W VII w. patriarcha jerozolimski Modest częściowo odrestaurował Anastasis. Niestety, fatymidzki kalif Hakim w 1009 roku nakazał zrównanie świątyni z ziemią. Rozbijano konstrukcje, rąbano skałę, aż do momentu, gdy powstałe rumowisko przeszkadzało w zejściu niżej. Pozostały resztki pierwotnych ścian skalnych od strony południowej i północnej^[19]. W toku rekonstruk­cji, przeprowadzonej czterdzieści lat później, odtworzono replikę grobu oraz części rotundy. Krzyżowcy z chwilą wejścia do miasta w 1099 roku podjęli dzieło odbudowy świętego miejsca. Głównym celem było pokry­cie jednym dachem Kalwarii i grobu Chrystusa^[20].15 lipca 1149 roku dzieło zostało ukończone.

GRÓB JEZUSA CHRYSTUSA

Przejdźmy teraz do argumentów wiarygodnościowych. Bazylika Grobu z wielkim prawdopodobieństwem kryje miejsca, gdzie Jezus Chrystus umarł i został pochowany. Przemawiają za tym racje skrypturystyczne, historyczne, historyczno-liturgiczne i archeologiczne. Oto próba ich syntezy:

1.Ewangeliści kładą nacisk na naoczny charakter pierwotnego świadec­twa, związanego z męką i zmartwychwstaniem. Łukasz na przykład odnotowuje wyraźnie obecność znajomych i kobiet z Galilei podczas egzekucji na Kalwarii: „Wszyscy Jego znajomi (hoi gnostoi auto) stali z daleka; a również niewiasty, które Mu towarzyszyły od Galilei, przy­patrywały się temu" (Łk 23,49). Jeszcze mocniej obecność ta jest podkre­ślona przez Ewangelistę przy pochówku Jezusa: „Były przy tym niewiasty, które z Nim przyszły z Galilei. Obejrzały grób (etheasanto to mnemeion) i w jaki sposób zostało złożone ciało Jezusa (kai etethe to soma auto)" (Łk 23,55). Wszyscy Ewangeliści potwierdzają, że odkrycie pustego grobu trzeciego dnia było właśnie dziełem kobiet. Według św. Marka, poszły one na Kalwarię, aby namaścić ciało (Mk 16,1), według św. Mateusza, aby obejrzeć grób (Mt 28,1). Św. Łukasz nie określa wprost ich celu, ale także u niego kobiety idą, „niosąc przygotowane wonności" (24,1). Ewangeliści, jak widać, nie starają się o zharmonizowanie opisów. Od strony historycz­nej jedno jest jednak pewne: pusty grób - doniosły znak wiarygodności Boskiej tożsamości osoby Jezusa Chrystusa i Jego przesłania - rzeczywiście odkryły kobiety. Jak już pokazaliśmy, gdyby narracja ta była fikcją, mającą na celu podkreślenie wielkości twórcy chrześcijaństwa, do roli świadków tego ważnego wydarzenia z pewnością nie wybrano by kobiet.

2. Golgota wchodziła w skład dużego, opuszczonego kamieniołomu. Według Florentino Diez Fernandeza, ostatnia faza prac w tym kamie­niołomie miała miejsce w I wieku przed Chr.^[21] Groby, podobne do tych znajdowanych gdzie indziej i datowanych na I wiek przed Chr. i I wiek po Chr., zostały wykute w pionowej zachodniej ścianie, pozostawio­nej przez pracujących w kamieniołomie. Dane te odpowiadają opisowi topograficznemu przekazanemu przez Ewangelistów. Według Łukasza, Józef z Arymatei zdjął ciało Jezusa z krzyża, „owinął w płótno i złożył w grobie, wykutym w skale, w którym jeszcze nikt nie był pochowany" (23,53).

------------------------------------

[19] V. Corbo na podstawie badań archeologicznych stwierdza, że zniszczenia nie były tak wielkie, jak dotąd uważano. „Mury rotundy i mauzoleum - pisze - zachowały się w swojej strukturze pierwotnej aż do poziomu galerii, tj. gdzie rozpoczyna się mur z cegły., który został wzniesiony w czasie restauracji Konstantyna Monochomacha" (tenże, Les decouvertes au Saint-Sepulcre [BTS 40,1961], w: TS 2, s. 1303). Myśli się nawet o odsłonięciu pozostałości skalnych grobowca. Zob. Y. Boiret, Le Saint-Sepulcre, coeur de la chretiente (MdB 61,1989), w: TS 2, s. 1366.
[20] Do Ziemi Świętej..., dz. cyt., s. 10-14. Zob. R.E. Brown, La mort du Messie, Paris 2005, s. 1410-1411.
[21] F. Diez Fernandez, La recherche archeologique (MdB 33,1984), w: TS 2, s. 1347 (zob. jednak s. 1352).