Golgota i pusty grób

4. Za autentycznością lokalizacji Golgoty i grobu przemawia tradycja wspól­noty jerozolimskiej. Jakub, przełożony tej wspólnoty, który wyraźnie naznaczył początki chrześcijaństwa (zob. 1 Kor 15,7; Ga 2,9), musiał znać miejsce stracenia i pochówku swego Krewnego i Pana. Rodzina Jezusa, zajmując szczególne miejsce w chrześcijaństwie palestyńskim aż do II wieku^[25], strzegła miejsc związanych z Jego ziemskim życiem - jak na to wskazuje również przykład Nazaretu. Św. Łukasz wspomina (Dz 21,15-18), że gdy wraz z Pawłem przybył do Jerozolimy (ok. 57 r.), to już nazajutrz zostali przyjęci właśnie przez Jakuba i starszych. Od nich właśnie Ewange­lista mógł otrzymać dodatkowe informacje na temat miejsca ukrzyżowa­nia Chrystusa, grobu i świadków. Potwierdza to cytowany wyżej fragment jego Ewangelii, w którym odnotowuje wyraźnie obecność znajomych i kobiet z Galilei na Kalwarii oraz przy Grobie Pańskim (Łk 23,49.55). Kilkanaście lat po śmierci i Zmartwychwstaniu Jezusa zaprzestano już pochówków w ogrodzie kalwaryjskim, bowiem Herod Agrypa I (król Judei w latach 41-44), przesuwając mur bardziej na północ, włączył ten teren w obręb Jerozolimy. Następcą Jakuba w Jerozolimie był kolejny krewny Jezusa, Szymon ben Kleofas, który także z pewnością znał miej­sce egzekucji i pochówku Tego, w którego uwierzono jako w Mesjasza. Żydzi mieli zwyczaj czczenia grobów swoich bohaterów.

5. W przypadku Jezusa decydujący mógł być jednak jeszcze inny fakt - jako pobożni Żydzi judeochrześcijanie świętowali Paschę. Od wydarzenia zbawczej śmierci i zmartwychwstania Jezusa to właśnie te wydarzenia znalazły się w centrum obchodów, które z pewnością przeżywano jako spełnienie obietnic mesjańskich. Pasja, zapisana w Ewangelii według św. Marka, mogła służyć do anamnezy liturgicznej wielkich dzieł Boga, dokonanych w Jezusie Chrystusie i przeżywanych w konkretnych miej­scach w Jerozolimie. Z wielkim prawdopodobieństwem wspólnota jude-ochrześcijańska sprawowała tu kult do 66 roku po Chr., potem przeniosła się do Pełli. Według Eutychesa, patriarchy aleksandryjskiego z III wieku, jerozolimscy judeochrześcijanie powrócili do swojego miasta w czwar­tym roku Wespazjana, a więc w roku 73. Jak pisze Joanna Jaromin: „Do wybuchu drugiego powstania (131-135) nie stwierdzono żadnej przerwy w ciągłości osadnictwa chrześcijańskiego, można więc przypuszczać, że grób Jezusa pozostawał pod pieczą wiernych"^[26].

6. Po drugiej wojnie żydowskiej z lat 132-135 cesarz Hadrian tworzy w zbu­rzonej Jerozolimie rzymską kolonię Aelia Capitolina. I znowu przytoczmy słowa J. Jaromin:

Rzymianie mieli zwyczaj zakładać swoje kolonie na zdobytych terenach lub w podbi­tych miastach, do których sprowadzali też rzymskich obywateli. Pierwsza cześć nazwy nowego miasta nawiązywała do rodowego nazwiska cesarza, druga wskazywała na obecność w nim Kapitelu na wzór rzymskiego. Hadrian starał się również zastąpić pogańskimi budowlami wszystkie miejsca święte pokonanego ludu. Miejsca te zo­stały zabudowane zgodnie z nowym planem architektonicznym. I tak dla przykładu, w miejscu, gdzie wcześniej znajdowało się Święte Świętych w Świątyni Jerozolim­skiej, ustawił posąg Jowisza i swój własny [...]^[27].

Na Kalwarii cesarz zastał teren ukształtowany przez wcześniejszy kamie­niołom i naznaczony kultem chrześcijańskim. Budowniczy cesarscy ściągnęli zatem ogromne ilości ziemi z innych miejsc w celu zniwe­lowania terenu i zbudowania rzymskiego forum oraz wykorzenienia tradycji śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa.

------------------------------------

[25] Zob. R.E. Brown, La mort du Messie, dz. cyt, s. 1409.
[26] J. Jaromin, W poszukiwaniu..., dz. cyt, s. 35.
[27] Tamże, s. 35-36.