Gniew w Biblii

ZNACZENIE EMOCJONALNE
Wartość zasadniczo składa się z idei lub pojęcia, które łączą się z emocjami lub odczuciami. Honor i wstyd są pojęciami i emocjami. W kulturach, w których honor i wstyd uznawane są za podstawowe wartości, każdy na co dzień ob­cuje z uczuciami i emocjami, jakie towarzyszą tym pojęciom. Komplement lub słowa uznania powodują, że pierś się nadyma, pojawia się uśmiech i pozy­tywne uczucia. Nazwanie jakiejś osoby szlachetną wywoła w niej wyjątkowe uczucie, które określi mianem „honoru" („spotkał mnie honor"). Doznanie „wstydu" może spowodować utratę panowania nad sobą, wywołać omdlenie lub wzbudzić wściekłość.
Zhańbienie Bożego domu mogło wywołać w Jezusie silne uczucie pozytyw­nego wstydu. Pozytywny wstyd jest to troska o zachowanie wymogów hono­ru oraz stanowcze oburzenie w przypadku ich naruszenia. Gwałtowna reakcja Jezusa była czymś więcej niż tylko emocjonalnym wybuchem - była skutecz­nym sposobem odbudowania szacunku należnego Bogu. Komentatorzy słusz­nie uważają czyn Jezusa za prorocki i symboliczny, gdyż skutecznie i nieodwołal­nie dał wyraz woli Boga w odniesieniu do „tu i teraz". Jezus wystąpił w imieniu Boga, aby raz na zawsze położyć kres hańbie, jaka miała miejsce w świątyni.

WYRAŻANIE SIEBIE „EMOCJAMI" LUB „CIAŁEM"
Współcześnie na Zachodzie gniew postrzegany jest głównie jako doświadcze­nie wewnętrzne, jako uczucie, które ma swój cielesny wyraz: podniesiony głos, zaczerwieniona twarz, drżące kończyny i tym podobne. Nawet gdy zewnętrz­ne reakcje fizyczne zanikają, emocje wywołują gwałtowne skoki ciśnienia krwi.
Bliski Wschód jest niezbyt skłonny do introspekcji. Tam doświadczenia we­wnętrzne wyraża się ciałem. Doskonale ilustrują to hebrajskie słowa tłuma­czone jako „gniew". Słowem kluczowym jest „nos" (lub „nozdrza" w liczbie mnogiej). Oczywiście nos jest narządem oddychania, a gniew angażuje i nos, i oddychanie. Stąd też kiedy w języku hebrajskim mówi się o jakiejś osobie, że jest - dosłownie - „bez nosa" (Prz 14, 17) lub „bez tchu" (Mi 2, 7; Wj 6, 9), wskazuje się na jej niecierpliwość lub zagniewanie, l odwrotnie, ktoś „z dłu­gim nosem" (Prz 14, 23) lub „długim oddechem" (Koh 7, 8) jest cierpliwy i trudno go zdenerwować. „Jahwe, Jahwe, Bóg miłosierny i litościwy, cierpli­wy [«z długim nosem»]" (Wj 34, 6).
W złości nasze nozdrza rozszerzają się i zaczynamy ciężko oddychać. He­brajczycy często mówili dosłownie o płonącym nosie (Rdz 30, 2; nos Jakuba zapłonął do Racheli = Jakub zapałał gniewem wobec Racheli). To wewnętrz­ne rozpalenie stopniowo się rozchodzi, a czerwony kolor nosa i całej twarzy dociera aż do oczu (Mk 3, 5). Innym hebrajskim zwrotem określającym gniew jest „wylewanie", prawdopodobnie opisujące niepohamowany strumień słów, które wyrażają złość i gniew. Jeszcze inne słowo to „rozłupywanie", które opi­suje działanie osoby doprowadzonej przez gniew do rozbijania, niszczenia wszystkiego, co napotyka na drodze.
Ewangelista Jan wspomina o „sporządzeniu bicza ze sznurków" (J 2, 15). Wskazuje to, że Jezusowe uczucie pozytywnego wstydu mogło Go doprowa­dzić do gniewu w tym ostatnim znaczeniu („rozłupywania"). Przytoczone przez Jana słowa Ps 69,10 (por. Ps 119,139) dają głębsze zrozumienie motywów po­stępowania Jezusa. „Gorliwość o dom Twój mnie pożera, i spadły na mnie obe­lgi uwłaczających Tobie". Hebrajskie słowo „gorliwość" etymologicznie znaczy „intensywnie czerwony". Kolor ten opisuje twarz osoby przeżywającej emocje. Dobrze oddaje to nasze słowo „pasja". Gorliwość czy pasja wzbudzają różne uczucia: miłość, nienawiść, zazdrość, furię, niepokój, wściekłość, emocjonalne zaangażowanie w obronę honoru ludzi (2 Sm 21, 2) lub Boga (Lb 25, 10-11). Tak jak Pinchas z gorliwości postanowił walczyć o odebraną Bogu cześć (Lb 25, 1-18, zwłaszcza w. 11), tak samo Jezus powodowany gorliwością chciał przy­wrócić Bogu honor, zszargany przez ludzi i ich działalność w świątyni (J 2,17).