O śmierci i życiu wiecznym w Katechizmie Kościoła Katolickiego

Życie wieczne – inny wymiar życia

Wyjaśniając kolejny artykuł Symbolu Apostolskiego „Wierzę w życie wieczne” autorzy Katechizmu nie próbują wyjaśniać jak należy rozumieć przymiotnik „wieczne”. Pozostawiają to filozofom i teologom. Piszą tylko tyle, że żyć wiecznie, to „żyć na zawsze z Chrystusem”, to być „na zawsze” podobnymi do Boga (por. KKK 1023). Wiecznie więc, czyli „na zawsze”.

„Chrześcijanin, który łączy własną śmierć ze śmiercią Jezusa, widzi śmierć jako przyjście do Niego i jako wejście do życia wiecznego” (KKK 1020).

Sąd szczegółowy

Nauczanie Katechizmu na temat sądu szczegółowego jest bardzo oszczędne w słowach. Więcej mówi się tu o fakcie, niż o naturze tego sądu. Odwołując się do świadectwa Nowego Testamentu, Katechizm wyjaśnia, że człowiek zaraz po swej śmierci otrzymuje zapłatę stosownie do swych czynów i wiary. Wystarczy tu wspomnieć przypowieść o ubogim Łazarzu (por. Łk 16,22) i słowa Jezusa wypowiedziane na krzyżu do dobrego łotra (por. Łk 23,43). Ten sąd nazywamy szczegółowym. Mówi Pismo: „Wszyscy […] musimy stanąć przed trybunałem Chrystusa, aby każdy otrzymał zapłatę za uczynki dokonane w ciele, złe lub dobre” (2 Kor 5,10). „Dam każdemu z was według waszych czynów” (Ap 2,23). „Każdy z nas o sobie samym zda sprawę Bogu” (Rz 14,12) (por. KKK 1021).

Katechizm wyjaśnia, że „każdy człowiek w swojej nieśmiertelnej duszy otrzymuje zaraz po 393 śmierci wieczną zapłatę na sądzie szczegółowym, który polega na odniesieniu jego życia do Chrystusa” (KKK 1022). Po tym sądzie dokonuje się albo oczyszczenie, albo otwiera się „bezpośrednio wejście do szczęścia nieba”, albo następuje „bezpośrednio potępienie na wieki” (KKK 1022). W dalszej części mamy więc wyjaśnienie naszej wiary w niebo, czyściec i piekło.

Niebo (czyściec), albo piekło

 „Ci, którzy umierają w łasce i przyjaźni z Bogiem oraz są doskonale 954 oczyszczeni, żyją na zawsze z Chrystusem. Są na zawsze podobni do Boga, ponieważ widzą Go «takim, jakim jest» (1 J 3,2), twarzą w twarz (por. 1 Kor 13,12; Ap 22,4)” (KKK 1023)[6]. Tę kontemplację Boga w chwale niebieskiej Kościół nazywana „wizją uszczęśliwiającą” (por. KKK 1028). Natomiast „to doskonałe życie z Trójcą Świętą, ta komunia życia i miłości z Nią, z Dziewicą Maryją, aniołami i wszystkimi świętymi, jest nazywane «niebem»”. 260, 326,  Jest ono „celem ostatecznym i spełnieniem najgłębszych dążeń człowieka, 2734, 1718 stanem najwyższego i ostatecznego szczęścia” (KKK 1024).

Katechizm przypomina także, że „życie błogosławionych polega na posiadaniu w pełni owoców odkupienia dokonanego przez Chrystusa, który włącza do swej niebieskiej chwały tych, którzy uwierzyli w Niego i pozostali wierni Jego woli” (KKK 1026). Oczywiście „tajemnica szczęśliwej komunii z Bogiem i tymi wszystkimi, którzy są w Chrystusie, przekracza wszelkie możliwości naszego zrozumienia i wyobrażenia. […] «To, czego ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało, ani serce człowieka nie zdołało pojąć, jak wielkie rzeczy przygotował Bóg tym, którzy Go miłują» (1 Kor 2,9)” (KKK 1027). Z Chrystusem będą oni „królować na wieki wieków” (Ap 22,5) (por. KKK 1029).

Czyściec

Kościół naucza także, że po śmierci możliwe jest jeszcze, jak je nazywa, „końcowe oczyszczenie”, czyli czyściec. W Katechizmie czytamy: „Ci, którzy umierają w łasce i przyjaźni z Bogiem, ale nie są jeszcze całkowicie oczyszczeni, chociaż są już pewni swego wiecznego zbawienia, przechodzą po śmierci oczyszczenie, by uzyskać świętość konieczną do wejścia do radości nieba” (KKK 1030).

Naukę tę Kościół sformułował dopiero w XV i XVI wieku (na soborach we Florencji i w Trydencie), ale ma ona mocne podstawy w Biblii i Tradycji Kościoła. Kościół zawsze, naśladując Judę Machabeusza (por. 2 Mch 12,45), ofiarował za zmarłych modlitwy, jałmużnę oraz dzieła pokutne, a przede wszystkim Eucharystię i do takiej praktyki nieustannie wiernych zachęcał (por. KKK 1031-1032).

Piekło

Katechizm przypomina naukę Kościoła o nagrodzie wiecznej, ale przestrzega także przed możliwością wiecznej kary. „Nie możemy być zjednoczeni z Bogiem, jeśli nie wybieramy w sposób dobrowolny Jego miłości. Nie możemy jednak kochać Boga, jeśli grzeszymy ciężko przeciw Niemu, przeciw naszemu bliźniemu lub przeciw nam samym. […] Umrzeć w grzechu śmiertelnym, nie żałując za niego i nie przyjmując miłosiernej miłości Boga, oznacza pozostać z wolnego wyboru na zawsze oddzielonym od Niego. Ten stan ostatecznego samowykluczenia z 393 jedności z Bogiem i świętymi określa się słowem «piekło»” (KKK 1033).

Jezus, wzywając do nawrócenia i przypominając o odpowiedzialności człowieka, często ostrzegał przed niebezpieczeństwem potępienia mówiąc o „ogniu wiecznym” (por. Mt 5,22. 29; 13,42. 50; 25,41; Mk 9,43-48) (por. KKK 1034). Na tej podstawie „nauczanie Kościoła stwierdza istnienie piekła i jego wieczność. Dusze tych, którzy umierają w stanie grzechu śmiertelnego, bezpośrednio po śmierci 393 idą do piekła, gdzie cierpią męki, «ogień wieczny» (por. Symbol Quicumque: DS 76; i in.)”. „Por. Symbol Quicumque: DS 76; Synod Konstantynopolitański: DS 409. 411; Sobór Laterański IV: DS 801; Sobór Lyoński II: DS 858; Benedykt XII, konst. Benedictus Deus: DS 1002; Sobór Florencki (1442): DS 1351; Sobór Trydencki: DS 1575; Paweł VI, Wyznanie wiary Ludu Bożego, 12.Zasadnicza kara piekła – dodaje Katechizm – polega na wiecznym oddzieleniu od Boga”, w którym wyłącznie „człowiek może mieć życie i szczęście” (KKK 1035).

Jeszcze jedną ważną uwagę znajdujemy w tym miejscu w Katechizmie: „Bóg nie przeznacza nikogo do piekła (por. Synod w Orange: DS 397; Sobór Trydencki: DS 1567)Por. Synod w Orange II: DS 397; Sobór Trydencki: DS 1567.; dokonuje się to przez dobrowolne odwrócenie się od Boga (grzech śmiertelny) i trwanie w nim aż do końca życia. W liturgii eucharystycznej i w codziennych modlitwach swoich wiernych Kościół błaga o miłosierdzie Boga, który nie chce «niektórych zgubić, 1014, 1821 ale wszystkich doprowadzić do nawrócenia» (2 P 3,9)” (KKK 1037).