O śmierci i życiu wiecznym w Katechizmie Kościoła Katolickiego

Tak zwany „Mały katechizm”, który pojawia się na pierwszych stronach wielu modlitewników katolickich przypominając podstawowe prawdy dotyczące wiary i życia chrześcijanina, mówi także o „rzeczach ostatecznych człowieka”. Wymienia ich trzy: 1) Śmierć, 2) Sąd, 3) Niebo, albo piekło. Natomiast – jeśli tak można się wyrazić – „wielki Katechizm”, czyli Katechizm Kościoła Katolickiego mówi o „rzeczach ostatnich” (ta eschata) w artykule siódmym: „Stamtąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych” oraz w dwóch ostatnich artykułach Symbolu Apostolskiego: „Wierzę w ciała zmartwychwstanie” i „Wierzę w życie wieczne”[1].

Zanim przyjrzymy się bliżej nauce Katechizmu Kościoła Katolickiego na ten temat, warto sobie uświadomić, że to nauczanie – jako oficjalne nauczanie Magisterium Kościoła – poprzedza długa historia wypowiedzi tego Magisterium w nauczaniu Papieży i Soborów. Oczywiście punktem wyjścia wszystkich jest Symbol Apostolski oraz Symbol Nicejsko-Konstantynopolitański jako pierwsze oficjalne wyznania wiary Kościoła w zmartwychwstanie umarłych i życie wieczne, w Paruzję oraz sąd. Trzeba w tym kontekście wspomnieć o wypowiedziach Soborów: Laterańskiego IV (1215), Lyońskiego II (1274), Florenckiego (1439-1445) i Trydenckiego (1545-1563) oraz Soboru Watykańskiego II (1962-1965). Nauczanie tego ostatniego wywarło duży wpływ na refleksję eschatologiczną drugiej połowy XX wieku także dlatego, że zagadnienia eschatologiczne – ujmowane dotychczas „punktowo” – Sobór włączył do eklezjologii (ujętej z kolei bardzo chrystologicznie), wypowiadając się „o rzeczach ostatnich” w VII rozdziale Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium zatytułowanym „Eschatologiczny charakter Kościoła pielgrzymującego i jego jedność z Kościołem w niebie”[2]. Kwestie eschatologiczne powracają także w Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym  Gaudium et spes[3]. Zarówno w jednym jak i drugim dokumencie perspektywa eschatologiczna staje się istotnym odniesieniem dla życia Kościoła, także przez fakt ścisłego powiązania eschatologii z historią zbawienia zarówno w jej indywidualnym, jak i powszechnym wymiarze[4].

Oprócz nauczania soborów trzeba także wspomnieć o nauczaniu papieży. Chodzi przede wszystkim o Konstytucję Benedykta XII „Benedictus Deus” (1336) oraz ogłoszone przez św. Pawła VI w roku 1968 Wyznanie wiary Ludu Bożego. Do tych wypowiedzi wypada dołączyć List do biskupów o niektórych zagadnieniach dotyczących eschatologii „Recentiores episcoporum Synodi” (1979) przygotowany przez Kongregację Nauki Wiary.