Skalne miasto. Petra

Stary Testament przekazuje, że zanim Nabatejczycy utworzyli tu swoje królestwo, bajeczną dolinę i tereny wokół niej zamieszkiwali Edomici. Potomkowie Ezawa, skłóceni z Judejczykami, ustąpili pod naporem koczowniczych ludów arabskich około IV w. przed Chr. Mniej więcej dwieście lat później namioty nabatejskie znikły w Rakmu, a ludzie zasiedlili wygrzebane własnymi rękami setki jaskiń.

Petra jest zadziwiającym dwu-miastem. Odwiedzający jej ruiny muszą najpierw pokonać kilkusetmetrowy odcinek wąskim, głębokim kanionem. Wzdłuż jego ścian wykuto, częściowo przykryty ceramicznymi rurami, akwedukt, dzięki któremu mieszkańcy mieli stały dostęp do świeżej wody. W wypadku obfitych opadów, kanały odprowadzały deszczówkę do specjalnych cytern. Niestety, była to także pięta achillesowa obrońców. W 63 r. przed Chr. rzymskie legiony nie musiały mozolnie oblegać Nabatejczyków. Wystarczyła akcja saperów, którzy stłukli kilka odcinków rurociągu, by miasto się poddało. W ten sposób Pompejusz w drodze do Egiptu podporządkował Rzymowi niewielkie pustynne królestwo.

Bajeczne kolory skał w wąwozie podkreśla dodatkowo gra cieni i sączące się ze szczeliny wysoko nad głową słońce. Żeby doświadczyć wszystkich uroków spaceru w przeszłość, trzeba jednak wcześnie wstać. Najpiękniejsze fragmenty trasy zachwycają w porannym słońcu, które uwydatnia architektoniczne smaczki. Tędy musiały wkraczać do miasta karawany z południa. Na jednej ze skał odkryto niedawno grupę rzeźb przedstawiających objuczone wielbłądy z jeźdźcami.

Najwyższą nagrodą jest wszakże widok Chazne, zwanej też Skarbcem Faraona (ang. Treasury). Ostatnie kroki przebywa się niemal przeciskając wyciosanym w kamieniu korytarzem. Aż nagle na naturalnym dziedzińcu wyrasta - dokładnie na wprost wyjścia - olśniewające mauzoleum. Dziś plac pokrywa gruba warstwa piasku i kamieni. Poziom placu podwyższył się o dobrych kilka metrów, pochłaniając m. in. wysokie schody. Pod nimi znaleziono zupełnie niedawno ślady świątyni, być może chrześcijańskiej. Dwukondygnacyjna budowla wykuta została w skale od góry do dołu. Jest okropnie pogruchotana i podziurawiona przez Beduinów. Przekonani o ukrytych w niej skarbach ostrzeliwali ją, dopóki zupełnie nie zniszczyli wielkiej kamiennej bani na zwieńczeniu portyku.

Dalej Ulica Fasad - otoczona rzędami grobowców, wydrążonych na kilku poziomach, z rozmachem dekorowanych - do dziś budzi mieszankę podziwu i zakłopotania. Skąd mieszkańcy Petry mieli tyle energii i wrażliwości?
Kiedy wąwóz staje się szerszy i ”otwiera” się na rozleglejszą dolinę, po lewej jego stronie widać wykuty w masywie amfiteatr, a z prawej - nieco powyżej - tzw. Grobowce Królewskie. To fascynujące zderzenie świata umarłych z życiem, symbolizowanym przez teatr. Może jednak to nasze myślenie jest skrzywione; a bliska nekropolia dodawała powagi słowom wypowiadanym na scenie, gdyż nie służyły one taniej rozrywce, lecz głębokiej refleksji?
Stąd już niedaleko do miasta. Droga jest brukowana z kolumnadą i wiedzie korytem rzeki okresowej.

Nabatejczycy utrzymywali się z zaopatrywania karawan w wodę i żywność. Nakładali myta, pośredniczyli w handlu przyprawami, srebrem, kadzidłem, mirrą, czyli towarami luksusowymi. Rozkwitające centrum handlowe mogło liczyć w I w. po Chr. nawet 30-40 tysięcy mieszkańców. Zmysł biznesowy - jak byśmy dziś powiedzieli - uchronił od dominacji egipskiej i syryjskiej. Pamiątkę zależności od Imperium Romanum zostawił ok. 130 roku Hadrian, wizytujący prowincje swego cesarstwa. Szczątki potężnej bramy otwierają ciąg sklepów wzdłuż głównej ulicy. Równocześnie w oczach turysty brama ta wyraźnie oddziela część miasta przeznaczoną dla żywych od ”miasta umarłych”. Faktycznie jednak stragany i sklepy ciągnęły się daleko w dolinę poza bramę, z licznymi ryneczkami po bokach.

Wśród ruin wyróżniają się oczywiście świątynie, a nieco z boku, na sąsiednim stoku, pozostałości kościoła bizantyńskiego.
W głębi miasta trzeba się wspiąć wysoko ku Muzeum, aby w Wadi Siyagh podziwiać prawdziwe jaskiniowe osiedle. Piętrowe domostwa zamieszkiwali zamożniejsi Nabatejczycy. Głównie dlatego, że nie brakuje tu cienia w upalne dni.

Za miastem czeka jeszcze jedna niespodzianka. Monastyr, położony godzinę forsownego marszu w górę, ”opiera” się na potężnej skale na skraju rozległego płaskowyżu. Parę kroków dalej, na szczycie wzniesienia, można odpocząć i posłuchać piszczałki Beduina pasącego owce.





 

(za: Gość Niedzielny Nr 28/2004)