IV Niedziela Zwykła - Rok B

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

IV Niedziela Zwykła – Rok B

Czytania mszalne

PIERWSZE CZYTANIE
Bóg obiecuje zesłać proroka

Czytanie z Księgi Powtórzonego Prawa

Mojżesz tak przemówił do ludu:
„Pan Bóg twój wzbudzi ci proroka spośród braci twoich, podobnego do mnie. Jego będziesz słuchał. Właśnie o to prosiłeś Pana Boga swego na Horebie, w dniu zgromadzenia: «Niech więcej nie słucham głosu Pana Boga mojego i niech już nie widzę tego wielkiego ognia, abym nie umarł»”.
I odrzekł mi Pan: „Dobrze powiedzieli. Wzbudzę im proroka spośród ich braci, takiego jak ty, i włożę w jego usta moje słowa, będzie im mówił wszystko, co rozkażę.
Jeśli ktoś nie będzie chciał słuchać moich słów wypowiedzianych w moim imieniu, Ja od niego zażądam zdania sprawy. Lecz jeśli który prorok odważy się mówić w moim imieniu to, czego mu nie rozkazałem, albo wystąpi w imieniu bogów obcych, taki prorok musi ponieść śmierć”.
Pwt 18,15-20

15-22. Proroctwo pełniło w Izraelu rolę pośrednika. Autor (przypuszczalnie działający w okresie wygnania) pragnie znaleźć miejsce dla proroctwa w ramach programu powszechnego dobrobytu.

”proroka”: Określenie to zostało użyte ogólnie, tj. prorocy zostaną „wzbudzeni”, gdy pojawi się tego potrzeba Prawdziwy prorok jest człowiekiem powołanym przez Jahwe, rodowitym Izraelitą, kontynuatorem prorockiego urzędu Mojżesza (por. Wj 33,11; Lb 12,1-8; Oz 12,13). Ten ważny werset był w judaizmie interpretowany eschatologicznie (Ml 4,5-6; 1QS 9), podobnie jak we wczesnym chrześcijaństwie (zob. J 1,21; 6,14; Dz 3,22-23; 7,37).

16-17. Źródłem proroctwa była w prośba o pośredniczenie, zgłoszona przez lud na Horebie (5,23-28).

18. ”włożę w jego usta moje słowa”: Reminiscencja prorockiego powołania Mojżesza (Wj 4,12.15-16) i Jeremiasza (Jr 1,9), lecz „moje słowa” mogą oznaczać również przykazania. W historii istnieje bliski związek pomiędzy proroctwem i prawem (zob. 2 Krl 17,13-15)

20. Kara śmierci miała grozić prorokom nie powołanym przez Jahwe oraz ludziom, którzy nie zostali przez niego posłani (por. Jr 23,9-32; 28,16-17).

21-22. Podobnie jak w 13,1-5, kryterium rozróżnienia ducha proroczego odzwierciedla sytuację kryzysu instytucji proroka u schyłku okresu monarchii. Właściwa przepowiednia nie jest sama w sobie wystarczająca, nie zawsze też jest pomocna dla współczesnych proroka.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

14-22. Rola proroka.
Prorok nie był zwykłym wyznawcą jakiejś religii. Chociaż niektórzy prorocy należeli do społeczności kapłańskiej, znajdowali się niejako na zewnątrz niej. Ich rola polegała na rzucaniu wyzwania klasie rządzącej i porządkowi społecznemu, przypominaniu przywódcom i ludo­wi o obowiązkach wobec przymierza oraz ostrze­ganiu o karze związanej z jego łamaniem. Prorok miał szczególny autorytet, miał też przesłanie lub misję do spełnienia, doświadczał szczególnego przymusu wewnętrznego, związanego z powoła­niem prorockim. Przyjęcia powołania można było na pewien czas uniknąć (zob. ucieczka Jonasza), w końcu jednak trzeba było je zaakceptować. Nale­ży zwrócić uwagę, że prorocy często ociągali się z przekazywaniem własnemu ludowi surowego przesłania. Prorok doświadczał jednak wewnętrznego przymusu przemawiania, któremu nie potra­fił się przeciwstawić (J 20,9). Ponieważ prorocy wy­głaszali przesłanie pochodzące od Boga i dystanso­wali się od wypowiadanych przez siebie słów, nie mogli być oskarżeni o zdradę stanu, działalność wywrotową lub wieszczenie klęski. Przesłanie jest zatem najważniejszym elementem instytucji pro­rockiej, nie zaś osoba proroka. Oczywiście, pewni prorocy, tacy jak Balaam i Eliasz, cieszyli się dużym autorytetem, wynikało to jednak z ogłaszanego przez nich przesłania oraz zdolności przemawiania w imieniu Boga. Aby prorok mógł uchodzić za wia­rygodnego w oczach ludu, musiało się spełnić jego proroctwo. Chociaż proroków zalicza się czasami do społeczności kultowej (kapłanów) (np. Izajasza i Ezechiela) lub uznaje za proroków dworskich (Natana), zawsze mogli się zdystansować od tych instytucji, by je krytykować i wskazywać, w jaki spo­sób łamały przymierze z Bogiem. We wczesnym okresie monarchii prorocy zwracali się zwykle do króla i jego dworu, podobnie jak to czynili ich odpowiednicy z innych krajów Bliskiego Wschodu (określa się ich jako proroków „przedklasycznych"). Jednak już od VIII w. przed Chr. prorocy coraz częściej przemawiali do ludu i pełnili rolę społecznych/duchowych komentatorów wydarzeń; zazwyczaj kojarzymy ich z instytucją prorocką (prorocy „klasyczni" lub „piszący"). Ich rola pole­gała nie tyle na przepowiadaniu, ile na doradzaniu w sprawie zamiarów i planów Bożych.

20-22. Fałszywe proroctwo.
Podobnie jak w tekście z Pwt 13,1-3 i zawartym tam komentarzu na te­mat osób wzywających do oddawania czci innym bogom, fałszywi prorocy byli zwykle ludźmi prze­mawiającymi w imieniu innych bogów. Księga Powtórzonego Prawa obala istnienie innych bogów, a więc również prawdziwość ich proroków. Gdy prorocy twierdzili, że przemawiają w imieniu "Jah­we, lecz czynili to bez Jego zezwolenia, sprawdzia­nem prawdy było spełnienie się ich słów. W tekście biblijnym cytuje się kilka przykładów fałszywego proroctwa. Jeremiasz atakuje fałszywe proroctwo w oskarżeniu skierowanym pod adresem Anania­sza (Jr 28,12-17), oraz ostrzegając przed innymi prorokami, przepowiadającymi szybki koniec wy­gnania (Jr 29,20-23). W pewnych przypadkach sy­tuacja była tak skomplikowana, że musiały zajść pewne wydarzenia, zanim mogło się okazać, który prorok jest prawdziwy (zob. 1 Krl 22). Nie tylko Izraelici wystrzegali się fałszywego proroctwa. Jed­nak w innych kulturach starożytnych do potwier­dzenia przesłania proroka często wykorzystywano wróżby, co u Izraelitów było niemożliwe.

14-22. Proroctwo na Bliskim Wschodzie.
Za­chowane teksty pochodzące z Mezopotamii, Syrii i Anatolii zawierają dużą liczbę wypowiedzi pro­rockich, co dowodzi istnienia proroków w niemal całej historii Bliskiego Wschodu. Chociaż niektóre utwory można właściwie zaliczyć do literatury mądrościowej lub do tekstów wyjaśniających omeny, w wielu wspomina się o ludziach twierdzących, że otrzymali przesłanie od bóstwa. Najbardziej znane spośród nich to ok. pięćdziesięciu tekstów z Mari (XVIII w. przed Chr.), które zawierają przesłania różnych proroków (mężczyzn i kobiet), np. ostrze­żenie o spisku na życie króla, napomnienie od bogów, by zbudować świątynię lub złożyć ofiarę pogrzebową, zapewnienie o przyszłym zwycięstwie militarnym. Prorocy przedstawiali swe prze­słanie jako pochodzące od bogów, które otrzymali za pośrednictwem snów lub omenów. Inni wpadali w stan transu i przemawiali jako prorocy ekstatycz­ni. Ten rodzaj proroctwa pojawia się również w pochodzącej z XI w. przed Chr. Egipskiej opowieści o Wenamonie oraz w 1Sm 10,5-11 i 2Krl 3,15

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Naucz mnie chodzić Twoimi ścieżkami.

Przyjdźcie, radośnie śpiewajmy Panu,
wznośmy okrzyki ku chwale Opoki naszego zbawienia.
Stańmy przed obliczem Jego z uwielbieniem,
radośnie śpiewajmy Mu pieśni.
Refren.
Przyjdźcie, uwielbiajmy Go padając na twarze,
zegnijmy kolana przed Panem, który nas stworzył.
Albowiem On jest naszym Bogiem,
a my ludem Jego pastwiska i owcami w Jego ręku.
Refren.
Obyście dzisiaj usłyszeli głos Jego:
„Niech nie twardnieją wasze serca jak w Meriba,
jak na pustyni w dniu Massa,
gdzie Mnie kusili wasi ojcowie,
doświadczali Mnie, choć widzieli moje dzieła”.
Refren.
Ps 95,1-2.6-7ab.7c-9

Ps 95. Często zaliczany do hymnów na cześć Jahwe-Króla, psalm ten jest również określany jako liturgia prorocka. Z sąsiednimi psalmami o królowaniu Jahwe łączy go podkreślenie przystąpienia do Jahwe z uwielbieniem i pieśnią oraz podkreślenie jego wyższości nad innymi bogami. Posiada liczne paralele do Ps 81 i 100.

Struktura:
ww. l-7a (zaproszenie do wielbienia Jahwe jako najwyższego Boga i pasterza)
ww. 7b-11 (napomnienie, by być wiernym Jahwe).

1-7. Powiązanie tematów Jahwe jako Zbawcy i Stwórcy:
A: zbawca (w. 1),
B: stwórca (ww. 4-5);
B: stwórca (w. 6),
A: zbawca (w. 7a).

3. ”Albowiem Pan [El] jest wielkim Bogiem i wielkim Królem ponad wszystkimi bogami”: El przewodniczył kananejskiemu panteonowi; stąd termin najwyższego boga; „Wielki król” był tytułem nadawanym imperatorom na Bliskim Wschodzie (Ps 47,3; 48,3).

7a. Inne tłumaczenie: „Albowiem On jest naszym Bogiem, a my Jego ludem, owcami Jego pastwiska” (por. Ps 79,13; 100,3).

7b-11. Ton psalmu zmienia się gwałtownie w sięgające tradycji wędrówki ostrzeżenie przed niewiernością wobec Jahwe. Por. Ps 81, który zawiera identyczny motyw.

8. ”Meriba… Massa”: Według Ps 81,8 to Bóg wystawił na próbę lud w Meriba. Por. Wj 17,1-7. Nazwy miejsc oznaczają odpowiednio „walka” i „próba”.

11. Zwłaszcza w literaturze deutoronomicznej Ziemia Obiecana jest miejscem, gdzie Boży lud może „odpocząć” od wędrówek i wojen oraz gdzie może radować się stałym zamieszkaniem (Pwt 12,10; 25,19; Joz 22,4). Ta ziemia należy do Jahwe, dlatego mówi o niej jako o „miejscu swego odpoczynku”.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

DRUGIE CZYTANIE
Małżeństwo i celibat

Czytanie z Pierwszego Listu świętego Pawła Apostoła do Koryntian

Bracia:
Chciałbym, żebyście byli wolni od utrapień.
Człowiek bezżenny troszczy się o sprawy Pana, o to, jak by się przypodobać Panu. Ten zaś, kto wstąpił w związek małżeński, zabiega o sprawy świata, o to, jak by się przypodobać żonie. I doznaje rozterki. Podobnie i kobieta: niezamężna i dziewica troszczy się o sprawy Pana, o to, by była święta i ciałem, i duchem. Ta zaś, która wyszła za mąż, zabiega o sprawy świata, o to, jak by się przypodobać mężowi.
Mówię to dla waszego pożytku, nie zaś, by zastawiać na was pułapkę; po to, byście godnie i z upodobaniem trwali przy Panu.
1 Kor 7,32-35

Filozofowie cyniccy z zasady unikali wstępowania w związek małżeński (chociaż nie stronili od współżycia), by nie narażać się na „utrapienia”. Można było jednak uczynić wyjątek jeśli mężczyzna znalazł żonę, która podzielałaby jego przekonania i nie odciągała go od stylu życia właściwego cynikom (jedynym znanym przykładem jest Hipparcha, żona Kratesa). Kontekst wskazuje na to, że Paweł wypowiada tutaj ogólne stwierdzenie, nie zaś zasadę, od której nie ma wyjątków. Paweł dopuszcza możliwość, że dla niektórych pozostawanie w stanie wolnym może być źródłem utrapień (1 Kor 7,2.59), ponownie wskazuje jednak na wartość życia w bezżeństwie dla tych, którzy taki styl życia mogą prowadzić

32. ”wolni od utrapień”: Niepokoju i trosk doświadczanych przez ludzi nie odkupionych

”Człowiek bezżenny”: Troska, nawet jeśli dotyczy spraw Pańskich, nie jest rzeczą właściwą; wskazuje bowiem na zależność, wynikającą z niewiary w miłość Bożą. Barrett słusznie uważa te słowa za krytykę ascetyzmu modnego wówczas w Koryncie.

33. ”kto wstąpił w związek małżeński”: Pawłowi nie chodzi o miłość między mężem a żoną (Ga 5,13-14), lecz o całkowite pochłonięcie sobą, właściwe nowożeńcom. Ponieważ żonaty mężczyzna jest członkiem wspólnoty miłości, jego żona ma prawo jedynie do jego pierwszej miłości, nie ma prawa wyłączności do jego uczuć.

34. Pawłowy pogląd o równości mężczyzn i kobiet widać w tym, że jednym i drugim mówi dokładnie to samo.

”niezamężna i dziewica”: Kontekst wskazuje, że słowo parthenos mogło zostać użyte w wąskim znaczeniu. Wówczas może ono oznaczać jedynie tego, kto zawarł duchowe małżeństwo

35. Paweł udziela jasnej rady, nie narzuca jednak żadnych rozwiązań. Jego postawa stanowi jaskrawy kontrast z dogmatyczną pozycją niektórych wierzących w Koryncie.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu,
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.
Lud, który siedział w ciemności, ujrzał światło wielkie,
i mieszkańcom cienistej krainy śmierci wzeszło światło.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.
Mt 4, 16

EWANGELIA
Jezus naucza jako mający władzę

Słowa Ewangelii według świętego Marka

W mieście Kafarnaum Jezus w szabat wszedł do synagogi i nauczał. Zdumiewali się Jego nauką; uczył ich bowiem jak ten, który ma władzę, a nie jak uczeni w Piśmie.
Był właśnie w synagodze człowiek opętany przez ducha nieczystego. Zaczął on wołać: „Czego chcesz od nas, Jezusie Nazarejczyku? Przyszedłeś nas zgubić. Wiem, kto jesteś: Święty Boży”.
Lecz Jezus rozkazał mu surowo: „Milcz i wyjdź z niego”. Wtedy duch nieczysty zaczął go targać i z głośnym krzykiem wyszedł z niego.
A wszyscy się zdumieli, tak że jeden drugiego pytał: „Co to jest? Nowa jakaś nauka z mocą. Nawet duchom nieczystym rozkazuje i są mu posłuszne”. I wnet rozeszła się wieść o Nim wszędzie po całej okolicznej krainie galilejskiej.
Mk 1,21-28

Dzień w Kafarnaum
Pierwszym czynem, którego Jezus dokonał owego dnia, było uzdrowienie człowieka opętanego przez ducha nieczystego. Typowa opowieść o egzorcyzmie ma następujący plan: spotkanie Jezusa z opętanym, egzorcyzm, wypędzenie demona, wrażenia obserwujących tę scenę ludzi. Marek wplótł w opowieść o egzorcyzmie wzmianki o Jezusie jako autorytatywnym nauczycielu (zob. w. 22 i 27), ukazując jego potęgę w słowie i czynie.

Wersety te ukazują władzę Jezusa nad złymi duchami (por. Mk 1,12-13). Jedynym egzorcystą, o którym czytamy w Starym Testamencie, był Dawid (1 Sm 16,23). Chociaż błądzące demony często pojawiają się w literaturze żydowskiej, złe duchy w Ewangeliach (z wyjątkiem szatana zob. Mk 1,13) pojawiają się wyłącznie w ludziach opętanych (lub, wygnane z ludzi, w świniach - Mk 5,12). Miejsce, w którym Jezus spotyka pierwszego demona, mogło szokować czytelników Marka - jest nim bowiem instytucja religijna.

21. Większość synagog pełniła rolę ośrodków wspólnoty lokalnej oraz miejsc modlitwy i badania Pisma. Gdy do miasta przybywał wędrowny nauczyciel, przełożony synagogi zapraszał go do zabrania głosu, szczególnie w szabat. Archeolodzy odkryli miejsce, w którym znajdowała się dawna synagoga w Kafarnaum, wzniesiona z bazaltowych bloków. Chociaż późniejsze synagogi były bardziej bogato zdobione, większość ludzi w galilejskich synagogach z I w. po Chr. siedziała na matach rozpostartych na podłodze.

”Kafarnaum”: Miasto to, położone na północno-zachodnim brzegu Jeziora Galilejskiego, było głównym ośrodkiem działalności Jezusa w Galilei.

”wszedł do synagogi i nauczał”: Szabatowe nabożeństwo w synagodze składało się z modlitwy, czytania Pisma i nauczania. Każdy, kto posiadał odpowiednie wykształcenie, mógł zostać poproszony o nauczanie; w czasach Jezusa nie trzeba było posiadać rabinackiego „ordynowania”.

22. Nabożeństwa w synagogach były odprawiane pod przewodnictwem rabinów lub ludzi, których moglibyśmy określić mianem „świeckich odpowiedzialnych” - ci jednak, którzy najlepiej znali księgi święte, niewątpliwie wnosili swój wkład podczas wyjaśniania Starego Testamentu. Wielu miejscowych nauczycieli było wiejskimi pisarzami, którzy spisywali i interpretowali dokumenty prawne dla potrzeb okolicznych mieszkańców. Niektórzy uczyli dzieci Biblii. Większość nauczycieli starała się wyjaśniać Prawo (zwykłe w oparciu o przeczytany - tekst biblijny) przez wskazywanie na właściwy sposób interpretowania i stosowania go lub przez nawiązywanie do istniejących tradycji. Nauczanie Jezusa znacznie wykraczało poza ramy tego rodzaju wykładni.

”Zdumiewali się jego nauką”: Uwaga Marka na temat nauczania Jezusa umieszcza cud, który się za chwilę wydarzy, w szerszym kontekście niż tylko czynienie rzeczy nadzwyczajnych.

”jak ten, który ma władzę, a nie jak uczeni w Piśmie”: W Ewangeliach uczeni w Piśmie to interpretatorzy i nauczyciele starotestamentowego Prawa, a nie jedynie sekretarze czy urzędnicy. Ich nauczanie polegało na odwoływaniu się do tekstu Pisma oraz do słów i czynów wcześniejszych żydowskich nauczycieli. Nauczanie Jezusa odznaczało się bezpośredniością i pewnością, co do własnego autorytetu.

23-24. Demony (zwane niekiedy „duchami nieczystymi”, np. Księga Jubileuszów 10,1) były zwykle łączone z magią. Czarnoksiężnicy próbowali podporządkować sobie duchowe moce wzywając je po imieniu. Jeśli demon stara się tutaj podporządkować sobie Jezusa („Wiem, kto jesteś” to tradycyjna formuła używana w tekstach magicznych w celu poddania sobie duchowych mocy), co sugerowali niektórzy uczeni, strategia ta okazuje się nieskuteczna. Starożytni często wierzyli, że demony posiadają nadprzyrodzoną wiedzę. Nic więc dziwnego, że znały prawdziwą tożsamość Jezusa, chociaż ludzie nie zdawali sobie jeszcze z tego sprawy. Słowo „Święty’ było tytułem Boga, lecz określenie „Święty Boży” oznacza tutaj przypuszczalnie kogoś, kto działa ze szczególnym Bożym upoważnieniem. W literaturze żydowskiej demony wiedziały o swej niemożności wyrządzenia szkody tym, którzy znajdowali się blisko Boga.

”opętany przez ducha nieczystego”: Człowiek ten był opanowany przez złą moc. Markowi nie chodziło o to, że nie zachowywał on rytualnej czystości, ale o to, że jego zachowaniem kierowała obca siła podporządkowana szatanowi (zob. 1,12-13). Egzorcyzmy Jezusa postrzegano jako zwycięskie bitwy w jego nieustannej walce z szatanem.

”Czego chcesz od nas”: Człowiek (i przemawiający przez niego demon) sprzeciwiają się wkroczeniu Jezusa na terytorium zła.

”Nazarejczyku”: Określenie nawiązujące do rodzinnego miasta Jezusa; próby łączenia go ze słowem nēser „gałąź”, „odrośl”, lub nāzîr, „poświęcony”, wydają się naciągane, chociaż to drugie byłoby bardziej uzasadnione, bowiem zły duch nazywa Jezusa „świętym Bożym”.

”Przyszedłeś nas zgubić”: Lepiej przyjąć, że zdanie to ma charakter oznajmujący niż pytający. Nadejście królestwa Bożego oznacza kres władzy demonów. Duch nieczysty rozpoznał Jezusa i rolę, jaką on odegra w nadejściu królestwa Bożego.

25-27. Demony gromiono i podporządkowywano sobie za pomocą poleceń w rodzaju „Milcz” (Testament Salomona); przypadki skarcenia demonów opisane w Nowym Testamencie i innych utworach literatury starożytnej nigdy nie zawierały formalnego stwierdzenia, np. „Napominam cię”. Demony opuszczające opętanego powodowały zwykle jego pobudzenie, by ich odejście było widoczne (niezależnie od tego, kto je wyrzucał).
Chociaż egzorcyści - ludzie, którzy próbowali wypędzać demony z opętanych - posługiwali się czasami zwrotami w rodzaju: „Wyjdź z tego człowieka!”, stanowiły one jeden z elementów rozbudowanych zaklęć magicznych. Starożytni znali dwa główne sposoby wypędzania demonów:
(1) przez wywołanie odrazy lub wypłoszenie (np. umieszczenie korzenia o silnym zapachu przed nozdrzami opętanego w nadziei, że demon nie będzie mógł go znieść);
(2) wymówienie imienia wyższego ducha, by pozbyć się niższego demona.
Ludzie byli zdumieni, że Jezus potrafi skutecznie wyganiać demony, wydając im zwyczajne polecenie, by opuść opętane go. Tradycja żydowska chwaliła nauczycieli, którzy potrafili wydobywać głębokie prawdy z Prawa, czasami przypisywała też zdolności cudotwórcze nauczycielom ludowym. Wydaje się, że Jezus zyskał sobie taką właśnie sławę („nowa nauka”)

25. ”Milcz i wyjdź z niego”: Fakt, że Jezus uzdrowił opętanego samym słowem, bez rytualnych gestów czy magii, podkreśla nadprzyrodzony charakter czynu. Moc prowadzącego do uzdrowienia słowa wzmacnia autorytatywny charakter nauczania Jezusa (w. 22 i 27).

27. ”wszyscy się zdumieli”: Zdumienie tłumu jest typowym elementem ewangelijnych opowieści o cudach, pełni rolę potwierdzenia nadprzyrodzonego czynu i mocnego akordu kończącego opowieść.

”Nowa jakaś nauka z mocą”: Słowa „z mocą” mogą równie dobrze odnosić się do następnych słów: „Z mocą […] Duchom nieczystym rozkazuje”. Jednak w kontekście w. 22 wydaje się, że lepiej połączyć je z „nową nauką”.

28. Wioski Galilei były położone w niewielkie odległości od siebie, zaś bliskie więzi, które istniały między nimi, powodowały, że wieści rozchodziły się szybko.

”rozeszła się wieść o Nim wszędzie”: Komentarz, jakim Marek opatrzył tę opowieść, wprowadza ważny temat, który będzie dominował w całej pierwszej części Ewangelii: sława Jezusa zatacza coraz szersze kręgi, czasami nawet wbrew jego woli. Tutaj wieść o nim rozchodzi się po obszarze Galilei otaczającym Kafarnaum.

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu,
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :