"Aby byli jedno..."

GEOGRAFIA BIBLIJNA
 

1. Kraje Żyznego Półksiężyca

Żyzny Półksiężyc to określenie na nizinne tereny Afryki Północnej, Palestyny aż do Mezopotamii. Były to tereny ciągłych walk i najazdów, tereny, jak sama nazwa wskazuje, żyznych i urodzajnych ziem oraz znanych szlaków handlowych i wojskowych. Na terenie Żyznego Półksiężyca powstawały najstarsze cywilizacje. Do krajów żyznego półksiężyca zalicza się:

Egipt - urodzajna i potężna kraina na południe od Izraela, mająca duże znaczenie w całej historii Starego Testamentu, szczególnie w czasach Wyjścia. Rdz 46; Wj 1-14. Mieszkańcy Egiptu to południowi sąsiedzi biblijnego Izraela, zamieszkiwali dwa brzegi Nilu od tzw. pierwszej katarakty do regionu w pobliżu współczesnego Kairu (Górny Egipt), deltę Nilu (Dolny Egipt) oraz oazy na zachód od doliny Nilu, wybrzeże Morza Czerwonego i niektóre rejony Półwyspu Synajskiego. Położenie geograficzne zabezpieczało ich przed obcymi wpływami kulturowymi i religijnymi. Historia ich państwa sięga III tysiąclecia przed Chr. Ich dzieje były bardziej stabilne niż losy Mezopotamii i jej mieszkańców (Asyryjczyków i Babilończyków). Cywilizacja egipska pod każdym względem dominowała nad Izraelem. Od czasów Józefa aż do Mojżesza (ok. 450 lat) Izraelici przebywali w niewoli egipskiej. Egipcjanie dokonali wielu wynalazków, z których najważniejszym jest pismo. Podobnie jak w Mezopotamii umożliwiło to wejście w epokę historyczną, czyli czasy udokumentowane zapisami.

Palestynę – inna nazwa Ziemi Świętej, Kanaanu. Nazwy Ziemi Świętej zmieniały się kilkakrotnie, w zależności od ludów zamieszkujących ją lub sprawujących władzę. W najstarszych opracowaniach znaleziono nazwę mat Amuru, czyli kraj Amorytów. Późniejszą nazwą jest mat Chatti, czyli kraj Chetytów. Egipcjanie nazywali Palestynę Retenu lub Kinaahhi co tłumaczy się jako ziemia purpury. Nazwa ta odpowiada biblijnej nazwie Kanaan. Palestyna wywodzi swą nazwę od mat Pallastu, czyli ziemia Filistynów. Określenie Palestyna ugruntowało się od czasów rzymskich, kiedy nazwą tą określano podbitą prowincję, wyróżniając trzy części, tzw. Palaestina Prima, Palaestina Secunda, Palaestina Tertia. Mieszkańcy Palestyny to Hebrajczycy. Byli oni jednym z ludów semickich zamieszkujących Mezopotamię przed 2000 r. przed Chr. Pisarze biblijni używali tego określenia wobec przodków narodu izraelskiego (już Abraham jest nazywany Hebrajczykiem). W czasach późniejszych było ono synonimem Izraelitów. Septuaginta i tradycja rabinistyczna stosują określenie „Hebrajczyk” jako nazwę honorową, natomiast w Nowym Testamencie określa się w ten sposób Żyda związanego z tradycją palestyńską w przeciwieństwie do hellenistów będących prozelitami. Innym ludem zamieszkującym Palestynę byli Filistyni. Należeli do tzw. Ludów Morza. Osiedlili się na południowym wybrzeżu Kanaanu w tym samym czasie co Izraelici (XIII/XII w. przed Chr.) Pochodzili z Krety i wysp Morza Egejskiego i nie byli Semitami. Sprawowali stałą kontrolę nad terytorium ograniczonym do tzw. ligi pięciu miast: Gazy, Aszkelonu, Aszdodu, Ekronu i Gat. Zorganizowali bardzo sprawną administrację i aż do czasów Dawida i Salomona (X w. przed Chr.) pozostawali w trwałym konflikcie z Izraelitami. W Biblii Hebrajskiej Filistyni nazywani są Pelisztim, zaś ich terytorium `erec Pelisztim lub Peleszet; stąd pochodzi nazwa Palestyna.

Asyrię - ważne państwo położone w północnej Mezopotamii, które osiągnęło największą potęgę w czasie od IX do VII wieku przed Chr. Asyryjczycy byli ludem semickim, który wyłonił się w czasie migracji akadyjskiej na skutek łączenia się w naród kilku plemion. Zajmowali północną część Międzyrzecza, czyli górzysty region między rzekami Tygrys i Eufrat (dzisiejszy Irak). Ich nazwa pochodzi od Assur – stolicy państwa. Przez prawie półtora tysiąca lat zażarcie rywalizowali z Babilończykami o hegemonię w Mezopotamii i na Bliskim Wschodzie. Asyryjczycy byli chciwi i groźni, posuwając się do bezwzględnego niszczenia i deportacji ludności. Taki też okazał się w 722 r. przed Chr. los zbuntowanej przeciwko nim Samarii i Królestwa Północnego. Na skutek walk wewnętrznych oraz ataków ze strony Medów i Babilończyków, którzy w końcu zajęli jej główne miasta – Assur i Niniwę - imperium asyryjskie przestało istnieć, zaś jego terytorium przejęli najeźdźcy (schyłek VII w. przed Chr.). Wszystkie biblijne wzmianki o Asyryjczykach dotyczą państwa nowoasyryjskiego, które powstało na przełomie X i IX w. przed Chr.

Babilonię – Miasto Babilon zostało założone przez boga Nimroda, "najsławniejszego myśliwego". Później stało się stolicą Babilonii i imperium babilońskiego. Około 1750 r. przed Chr. Hammurabi, jeden z pierwszych królów Babilonii, wykuł w kamieniu wielki kodeks praw, który później porównywano z Prawem Mojżeszowym. Po zwycięstwie nad Asyrią w 612 r. przed Chr. Babilon stał się stolicą potężnego imperium, rozciągającego się od Zatoki Perskiej do Morza Śródziemnego. W latach 597 i 586 przed Chr. król Babilonii, Nabuchodonozor, stłumił powstanie w Jerozolimie, a ludność Judy skazał na wygnanie do Babilonu. Pośród deportowanych znaleźli się prorocy Ezechiel i Daniel. Miasto położone było na rozległym obszarze po obu brzegach Eufratu. Grube na 3-7 metrów mury otaczały zarówno miasto zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Do wewnętrznego miasta prowadziło osiem potężnych bram, a znajdowało się w nim pięćdziesiąt świątyń. Sławne "wiszące ogrody" Babilonu zaliczano do cudów starożytnego świata. Zakładane były na tarasach wznoszących się na różnych wysokościach i obsadzane palmami, drzewami i innymi roślinami, dodającymi barw i cienia tej płaskiej krainie. W roku 539 przed Chr. Persowie, pod dowództwem Cyrusa, zdobyli miasto. Historyk grecki, Herodot, pisze, iż zmienili oni bieg Eufratu, a wzdłuż osuszonego koryta rzeki wkroczyli do miasta. Zapoczątkowało to upadek Babilonii. Dziś tylko rozrzucone w terenie pagórki, będące miejscem prac archeologicznych, pozostały po tym wielkim mieście (por. Rdz 10,10; 2 Krl 24,2; 25,7-13; Iz 14,1-23; Dn 1-6).

Najstarszym ludem zamieszkującym teren Babilonii to Sumerowie. Byli oni ludem nieznanego pochodzenia, który w IV tysiącleciu przed Chr. przywędrował na tereny położone między Tygrysem a Eufratem w okolicach ujścia tych rzek do Zatoki Perskiej. Mówili jedną z odmian tzw. języka aglutynacyjnego, należącego do rodziny języków indoeuropejskich i przypominającego strukturą język turecki. Przypuszcza się, że mogli przybyć z rejonu Kaukazu. Przemieszali się z lokalną ludnością, co miało wielki wpływ na rozwój cywilizacji Mezopotamii. Sumerowie byli zorganizowani w samodzielne miasta-państwa, toczące ze sobą wojny. Na czele tych miast stali królowie bądź książęta będący przedstawicielami bóstw. Wewnętrzne konflikty sprawiły, że ok. 2350 r. przed Chr. semicki władca miasta Agade (biblijny Akkad) imieniem Sargon podbił Sumer, dzięki czemu język i kultura akadyjska stopniowo wypierały język sumeryjski. Ostateczny koniec państwa sumeryjskiego nastąpił około 1750 r. przed Chr., kiedy babiloński władca Hammurabi pokonał króla Rinsina z Larsy. Cywilizacja sumeryjska (m.in. pismo obrazkowe, miasta, literatura) jest uważana za najstarszą z wielkich cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu.