Komentarz do Kazania na Górze

(7,15) Strzeżcie się fałszywych proroków, którzy przychodzą do was w owczej skórze, wewnątrz zaś są drapieżnymi wilkami. Wprawdzie można to rozumieć w stosunku do wszystkich, którzy co innego strojem i mową obiecują, co innego ukazują czynami, ale w sposób szczególny odnieść trzeba to do heretyków, którzy przez post i czystość, i wstrzemięźliwość zdają się przywdziewać niby jakąś szatę pobożności, wewnątrz zaś mają duszę zatrutą i zwodzą serca prostszych braci. Zatem ze względu na owoce swej duszy, którymi niewinność pociągają do upadku, przyrównani są do wilków drapieżnych.

(7,18) Nie może dobre drzewo rodzić złych owoców ani źle drzewo rodzić dobrych owoców. Spróbujmy dowiedzieć się od heretyków, którzy twierdzą, że istnieją dwie sobie przeciwstawne natury - jeśli według ich rozumienia dobre drzewo nigdy nie może wydać złych owoców - w jaki sposób Mojżesz, drzewo dobre, zgrzeszył przy wodach sprzeciwu (Meriba) ^[62], a Dawid po zabiciu Uriasza wszedł do łoża Batszeby ^[63]. Piotr także zaparł się Pana w czasie Jego męki, mówiąc: Nie znam tego Człowieka^[64]. Albo dlaczego teść Mojżesza, Jetro, złe drzewo, który z pewnością nie wierzył w Boga Izraela, dał dobrą radę Mojżeszowi^[65] i Achior także powiedział coś pożytecznego Holofernesowi^[66], i [nawet] komediopisarz rzekł to, co Apostoł potwierdził jako dobrze powiedziane: Wskutek złych rozmów niszczeją dobre obyczaje^[67]. A gdy nie znajdą [owi heretycy] odpowiedzi, my wtedy stwierdzamy, że i Judasz, drzewo niegdyś dobre, złe wydał owoce, skoro zdradził Zbawiciela^[68], i Paweł, złe drzewo wtedy, gdy prześladował Kościół Chrystusowy^[69], później wydał dobry owoc, skoro został z prześladowcy zmieniony w naczynie wybrane^[70]. Tak długo więc dobre drzewo nie wydaje złych owoców, póki trwa ochotnie w dobrym, a złe drzewo pozostaje w owocach grzechu, póki się nie zwróci ku pokucie. Nikt bowiem pozostając w swoim dawnym stanie, nie zaczyna być tym, czym jeszcze nie rozpoczął.

(7,21) Nie każdy, który Mi mówi: Panie, Panie, wejdzie do królestwa niebieskiego, lecz kto spełnia wolę Ojca mego, który jest w niebiosach. Jak wyżej powiedział, że tych, którzy maja tylko odzienie życia cnotliwego, nie należy uznawać z powodu nikczemności ich nauki, tak teraz z kolei twierdzi, by nie dawać wiary tym, którzy choć błyszczą nieskażoną wiarą, żyją jednak szkaradnie i tę nieskażoną naukę zatruwają złymi uczynkami. Jedno i drugie konieczne jest bowiem sługom Bożym, aby postępowanie było potwierdzane słowem, słowo zaś uczynkami. Może się wydawać, że przeciwny temu sens ma zdanie: Nikt nie może powiedzieć: Panie Jezu, jeśli nie w Duchu Świętym^[71]. Lecz Pismo ma zwyczaj przyjmować słowa za czyny, jak to zaraz dalej jest potwierdzone, że odrzucani są ci, którzy naukę Pańską głoszą bez [wykonywania] uczynków i słyszą od Zbawiciela: Odstąpcie ode Mnie wy, którzy dopuszczacie się nieprawości, nie znam was^[72]. I Apostoł tak samo powiada: Wyznają, że Boga znają, czynami zaś zaprzeczają^[73].

(7, 22-23) Wielu powie Mi w owym dniu: Panie, Panie, czy nie prorokowaliśmy w twoje imię i czy nie wyrzucaliśmy demonów mocą twego imienia, i czy nie czyniliśmy cudów mocą twego imienia? Wtedy im wyznam: Nigdy was nie znalem, odstąpcie ode Mnie wy, którzy dopuszczacie się nieprawości. Prorokowanie, cuda i wyrzucanie demonów nie świadczy o jakiejś doskonałości tego, kto się tym zajmuje, lecz sprawia to wzywanie imienia Chrystusowego, a udziela się tego bądź dla potępienia tych, którzy wzywają, bądź też dla pożytku widzów i słuchaczy, aby - chociaż patrzą tylko na czyniących znaki ludzi -jednak czcili Boga, na którego wezwanie dzieją się. tak wielkie cuda. Albowiem i Saul^[74], i Balsam^[75], i Kajfasz^[76] prorokowali, nie wiedząc, co mówią, a faraon^[77] i Nabuchodonozor^[78] poznawali przyszłość dzięki snom i w Dziejach Apostolskich synowie Skewasa, zdaje się, wyrzucali demony^[79], i Judasz Apostoł z duszą zdrajcy wiele znaków czynił pomiędzy innymi apostołami^[80].

(7,23) Wtedy wyznam im. Znacząco powiedział: wyznam, ponieważ znacznie wcześniej mówił, nie zważając: Nie znam was. Nie zna Pan tych, którzy idą na zatracenie. Przypatrz się natomiast, dlaczego dodał: Nigdy was nie znałem, jeśli według niektórych wszyscy ludzie zawsze należeli do grona stworzeń rozumnych.

(7,23) Odstąpcie ode Mnie wy, którzy się dopuszczacie nieprawości. Nie powiedział 'którzy dopuszczaliście się nieprawości', by się nie wydawało, że usuwa możliwość pokuty, lecz wy, którzy się dopuszczacie, tj. którzy aż do chwili obecnej, gdy już nadszedł czas sądu, choć nie macie możliwości grzeszenia, to jednak wciąż macie upodobanie.

(7,25) Spadł deszcz, wezbrały potoki i zerwały się wichry. Deszczem, który usiłuje wywrócić dom, jest diabeł. Potoki oznaczają wszelkich antychrystów, którzy knują przeciw Chrystusowi, a wichry duchowe to wszelka niegodziwość pod niebem.

(7, 25) I nie upadł, bo na skale był utwierdzony. Na tej skale Pan utwierdził Kościół, od tej skały Piotr Apostoł otrzymał swoje imię^[81], na takiej skale nie pojawiają się ślady węża^[82], o niej i prorok powiada umie: Postawił moje stopy na skale^[83], a w innym miejscu: Skała kryjówką dla zajęcy czy też jeży^[84]. Bojaźliwe to bowiem stworzenie w kryjówkach się chowa skalnych, a szorstka skóra i cała uzbrojona w kolce taką się chroni osłoną. Stąd też i do Mojżesza powiedziano wtedy, gdy uciekał z Egiptu niby zajączek Pana: Stań w rozpadlinie skalnej, a [gdy będę przechodził], ujrzysz Mnie z tyłu^[85].

(7,26) Kto zbudował swój dom na piasku. Fundament, który położył Apostoł jako budowniczy, jest jeden i jest nim Pan nasz Jezus Chrystus. Na tym trwałym i stałym fundamencie przez Niego ustalonym Jego wielką mocą zbudowany jest Chrystusowy Kościół. Na piasku zaś sypkim, który nie może spajać ani sam być związany w jedno, wszelka mowa heretycka buduje na to, aby budowla zniszczała i runęła.

(7,29) Uczył ich bowiem jak ten, który ma władzę, nie jak uczeni [w Piśmie]. Oni bowiem uczyli lud tego, co zapisano u Mojżesza i Proroków, Jezus zaś, jako Bóg i Pan samego Mojżesza, dla wolności swej woli bądź dodawał w Prawie to, co było jakoś słabiej postrzegane, bądź też przepowiadał ludowi [naukę], wprowadzając zmiany, jak też czytaliśmy wyżej: Powiedziano przodkom (...), a Ja wam powiadam^[86].