Tekst ST w ewangelicznych opisach męki i śmierci Jezusa

Mt 27, 43

Zaufał Bogu niechże Go uwolni, jeśli ma w Nim upodobanie - mówił bo­wiem - jestem Synem Bożym,.

Ps 22 należy do psalmów typicznie mesjańskich. Jego pierwsza część (w. 2-22) opisuje wewnętrzne (duszy) i zewnętrzne (ciała) cierpienia psalmisty. Teologiczna wartość tego psalmu pochodzi stąd właśnie, że aż trzy jego wiersze przytaczają Ewangeliści w związku z męką Jezusową^[12]. Ze zniewag doznanych od ludzi w czasie męki chyba najboleśniej dotknęły Jezusa te, które urągały Jego godności Syna Bożego, wyśmiewały Jego absolutne poddanie się woli Ojca Niebieskiego i nieograniczoną ufność do Niego wbrew tej rzeczywistości, jaka miała miejsce. Toteż nic dziwnego, że ewangelista Mateusz wykorzystał Ps 22,9 mówiąc o zniewagach zadanych ukrzyżowanemu Zbawicielowi przez arcykapłanów i tłum ludzi patrzących na mękę Jezusa, bo opisywane w nim cierpienie psalmisty oddawało dosłownie to, co w tej chwili przeżywał Jezus. Wiersz ten jednak więcej mówi o tłumie bluźnierców, niż rzuca światła na ogrom cierpień Zbawiciela.

Mt 27,46 (Mk 15,34)

Około godziny dziewiątej zawołał Jezus donośnym głosem, mówiąc: Eli, Eli lema sabachtani? To jest: Boże mój, Boże mój, czemuś mię. opuścił.

Najwięcej blasku i znaczenia przysparza Psalmowi 22 fakt, że pierwsze jego słowa pojawiły się jako modlitwa na ustach konającego Jezusa. Wyrażają one boleść opuszczenia przez Boga, jakie odczuwał psalmista w czasie swego cier­pienia. Ewangelista chcąc zwrócić uwagę, że Ojciec Niebieski żądając całopal­nej ofiary od swojego Syna za grzechy ludzi nie oszczędził Mu również cierpie­nia wewnętrznego, jakim było uczucie zupełnego osamotnienia i opuszczenia przez Boga i ludzi, skrzętnie zanotował, iż cierpiący Zbawiciel wyszeptał na krzyżu pierwsze słowa tego właśnie psalmu^[13].

J 19, 24

Powiedzieli wiać jeden do drugiego: Nie rozdzierajmy jej, lecz rzucajmy losy o nią, czyja ma być. W ten sposób miały się wypełnić słowa Pisma: Roz­dzielili między siebie moje szaty, a o moją suknią los rzucili. Żołnierze właśnie to uczynili.

Znaczący jest też fakt, że wszyscy Ewangeliści nawiązują w swych opisach męki Jezusowej do słów Ps 22,19. Żołnierze według zwyczaju losem podzielili między siebie szaty ukrzyżowanego Jezusa. Jan ewangelista w tym właśnie wydarzeniu związanym z osobą cierpiącego Zbawiciela zobaczył dosłowne urze­czywistnienie się tej skargi, jaką psalmista zanosił do Boga w sprawie krzywdy, którą mu wyrządzili prześladowcy.
Reasumując można powiedzieć, że Ps 22, jako modlitwa konającego Jezusa, posłużył Ewangelistom do wyrażenia wielkości upokorzenia cierpiącego Jezusa-Zbawiciela. Wspomniane wyżej wiersze przytoczyli w ramach opisu cierpień Jezusa, a nie jako dokumentację biblijną proroczych zapowiedzi oznajmujących rodzaj upokorzeń cierpiącego Mesjasza.

Łk 23, 30

Wtedy zaczną wołać do gór: Padnijcie na nas, a do pagórków: Przykryj­cie nas.

Cytat z proroka Ozeasza (10,8cd) wykorzystał Łukasz chcąc zwrócić uwagę, że ludzie - zwłaszcza niewiasty - idący za dźwigającym krzyż Jezusem wy­rażali Mu swoje współczucie. Ale to ich współczucie i żal szły po linii czysto ludzkiej, a męka Jezusowa miała zupełnie inny cel. Domagała się żalu we­wnętrznego i poprawy życia. Toteż Ewangelista zanotował, że Jezus delikatnie, ale stanowczo skorygował ten sposób patrzenia na Jego cierpienie, jaki wyra­żano w okazywanym Mu współczuciu. Nawiązał mianowicie do proroctwa, które zapowiadało ludowi Bożemu karę Jahwe za skłonność do bałwochwal­stwa i wstyd, jaki mu przyniesie kult oddawany obcym bóstwom. Cytat jest dobrze dobrany i w ewangelicznym kontekście wyraża tę samą myśl, co w ory­ginale hebrajskim, z tym, że w Ewangelii nie chodzi o grzech bałwochwalstwa, lecz o zapoznanie posłannictwa Jezusowego i dokonanie na Jezusie zbrodni bogobójstwa. Uwaga jednak została skierowana na osoby trzecie właśnie przez zastosowanie cytatu. Ewangelista odwrócił ją od osoby Jezusa i Jego cierpie­nia, a skierował na świadków drogi krzyżowej Zbawiciela. To oni otrzymali od Niego pouczenie, że prawdziwe i owocne współczucie polega na współcierpieniu z Nim oraz pokucie za własne i cudze winy^[14].

Łk 23, 46

Jezus zawołał wielkim głosem: Ojcze, w Twoje ręce. oddaję mego ducha. Gdy to wymówił, skonał.

Słowa te stanowią jedną z siedmiu wypowiedzi, czyli tzw, słów Jezusa na krzyżu. Pochodzą one z Ps 31, który jest modlitwą cierpiącego psalmisty. Całą swoją ufność położył on w Bogu. Ma nadzieję, że w bezmiarze cierpienia Bóg będzie jego prawdziwym odpoczynkiem. Wiersz 6 tegoż psalmu włożony w usta konającego Zbawiciela oddaje doskonale wewnętrzne oddanie się Jezusa Ojcu Niebieskiemu w chwili dokonywania aktu odkupienia świata. Cytat należy do tych niewielu tekstów zaczerpniętych z ST, które pozwalają lepiej poznać ta­jemnicę osoby Jezusa jako obiecanego Mesjasza.

J 19, 36

To bowiem stalo się, aby się wypełnilo Pismo: Kości mu nie połamią.

Ostatni wreszcie cytat starotestamentalny nawiązuje do drogiej Janowi idei, że Jezus jest paschalnym barankiem. Cytat pochodzi z Księgi Wyjścia, z roz­działu, w którym Hagiograf mówi o wyjściu z Egiptu i opisuje ryt spożywania baranka. Wśród wielu przepisów był też taki, który zabraniał łamania kości baranka przed jego spożyciem (Wj 12, 46). Być może, iż w przepisie tym chcia­no zamknąć ideę całości żertwy ofiarnej, albo myśl jedności (wspólnoty) tych, którzy mieli baranka spożywać^[15]. Wydaje się, że Jan ewangelista skojarzył ten przepis dotyczący rytu spożywania baranka wielkanocnego z pewnym epizo­dem męki Jezusowej z innej racji. W fakcie, że żołnierze nie połamali nóg ukrzyżowanemu Jezusowi, jak to uczynili współukrzyżowanym z Jezusem łotrom, dojrzał rękę Bożej Opatrzności. W rozumieniu Jana baranek paschalny przedobrażał Jezusa, Baranka Nowego Przymierza, jedyną prawdziwą ofiarę za grzechy całego świata. I dlatego w odstąpieniu od zwykłej procedury towa­rzyszącej ukrzyżowaniu zobaczył wypełnienie się wieszczego wydarzenia biblij­nego. Cytowany przez Jana wiersz nie należy do tekstów prorockich. Żydzi zaliczali go do Tory. Wchodzi on jednak w skład tych wypowiedzi, które przez symbolikę czynów oraz instytucji przybliżały ludowi Bożemu ideę jedności, gdy chodzi o potrzebę powszechnego zbawienia.