Ponowne odczytanie Rdz 1-3

Jest to fragment drugiego tomu książki Mądrość Salomona, który zamieszczamy za zgodą Wydawnictwa WAM.

Autor stwierdził w Mdr 1,14, że „Bóg stworzył wszystko", a przymiotnik pantodynamos (Mdr 11, 17) nie miałby żadnego sensu, jeśli umknęłoby mu to pierwotne tohu bohu. Autor zwyczajnie parafrazuje Rdz 1,1-2 używając greckich terminów filozoficznych. Rdz 1,1-2 twierdzi: „Bóg stworzył niebo i ziemię. Otóż, ziemia była tohu wabohu [„bezładem i pustkowiem"]", a Mdr 11, 17 tłumaczy to: „Ręka Twa wszechmocna [...] świat stworzyła z bezładnej materii".
Według autora nie ma żadnej potrzeby nowej walki, by ukarać winnych. Także bez nowego stworzenia bestii przeznaczonych do zniszczenia czcicieli zwierząt, ci „i bez tego paść mogli od jednego podmuchu, pomstą ścigani, i zmieceni tchnieniem Twej mocy" (Mdr 11,20abc). Autor odrzuca również hipotezę walki tchnienia Boga niszczącego bezbożnych. Bez wątpienia, tego rodzaju walka nastąpi w eschatologicznych czasach sądu (Mdr 5, 23), lecz od chwili, kiedy (począwszy od Mdr 11, 17) autor wyklucza nowe karzące stworzenie, wydaje się, że również w Mdr 11, 20 odrzuca on ideę nowej pierwotnej walki, podobnej do tej dokonanej przez „Ducha Bożego, który unosił się nad wodami" (Rdz 1,2). By ukarać winnych, Bóg nie potrzebuje posługiwać się pewnego rodzaju anty-stworzeniem do zniszczenia jednej części swego własnego stworzenia. Rzeczywiście, „wszystko urządził [Bóg] według miary i liczby, i wagi" (Mdr 11, 20d). Ta triada miała wielkie powodzenie w prawie rzymskim począwszy od II wieku po Chr., lecz jest ona dobrem wspólnym greckiej kultury^[31], podjętym przez judaizm, który się nią posługuje, jak czyni to Mdr 11, 20 odnośnie do Boga-Stwórcy^[32]. W naszym przypadku „miara" objawia się w zasadzie, że narzędzie grzechu jest wystarczające do ukarania winnego (Mdr 11, 16).

7.3.2. Dlaczego Bóg tak postępuje? Wyjaśniają to następujące wiersze:

Nad wszystkim masz litość, bo wszystko w Twej mocy,
i oczy zamykasz na grzechy ludzi, by się nawrócili.
(Mdr 11, 23)

Bóg karze winnego za pośrednictwem narzędzia jego grzechu. To ośmieszające karanie (Mdr 12, 25) objawia pedagogię Pana, który pragnie i oczekuje powrotu grzesznika. Dlaczego Wszechmocny jest cierpliwy? By to wyjaśnić, autor jeszcze raz powraca do Rdz 1-3:

Miłujesz bowiem wszystkie stworzenia,
niczym się nie brzydzisz, co uczyniłeś,
bo gdybyś miał coś w nienawiści, nie byłbyś tego uczynił.
Jakżeby coś trwać mogło, gdybyś Ty tego nie chciał?
Jak by się zachowało, czego byś nie wezwał?
Oszczędzasz wszystko, bo to wszystko Twoje, Panie, miłośniku życia!
Bo we wszystkim jest Twoje nieśmiertelne tchnienie.
(Mdr 11, 24- 12, 1)

Możemy powiedzieć krótko: cierpliwość Boga w stosunku do grzesznika zależy od Jego miłości do stworzeń i nie może On ich nie kochać, ponieważ Jego duch życia obecny jest w nich, tak jak w całym stworzeniu. Autor opiera tę refleksję na akcie stwórczym odwołując się do Rdz 1-3.

[31] Na przykład: Platon, Prawa VI, 757B.
[32] Por. Testament Neftalego 2, 3; Filon, De Somniis II, 192-194; w LXX w słaby sposób i może przypadkowy: Iz 40, 12. 26 (Mdr 11, 22 inspiruje się Iz 40, 15); Hi 28, 25-26; 4 Ezd 4, 36-37.