Kapłaństwo - Pisma i Prorocy

Jakie funkcje i zadania kapłanów wzmiankowane na kartach Pism i u Proroków mogą stanowić zapowiedzi posługi kapłanów w Nowym Testamencie ?

Analizując teksty ksiąg z grupy Pism i Proroków, można zauważyć, że zasadniczo są to funkcje i zadania, jakie wynikają z nakazów Prawa Mojżeszowego. Przede wszystkim należy tutaj wymienić troskę o Przybytek, w którym mieli służyć Bogu kapłani. Ważną funkcją kapłanów były czynności kultyczne związane ze składaniem ofiar oraz przewodniczeniem ludowi Bożemu w różnych formach liturgii. Pośród funkcji kapłanów było także oznajmianie wyroczni Bożej, pouczanie, wyjaśnianie nakazów Tory, a także błogosławienie narodowi wybranemu. Wszystkie te funkcje mogą stanowić zapowiedź, prefigurację posług, jakie wynikają z przyjętego sakramentu święceń przez kapłanów w Nowym Testamencie.

W jaki sposób funkcja troski o Przybytek stanowi zapowiedź misji kapłanów w Nowym Testamencie?

Należy zauważyć, że w świetle najstarszych przekazów biblijnych kapłan jawi się jako stróż i opiekun lokalnego sanktuarium. Świadczy o tym opisana w Księdze Sędziów historia pewnego lewity z Betlejem, który podejmując się funkcji kapłańskich, stał się opiekunem sanktuarium, będącego w posiadaniu Miki - pewnego mieszkańca w górach Efraima:

 „Był pewien młody człowiek w Betlejem judzkim, z pokolenia Judy. Był on lewitą i mieszkał tam jako przybysz. Człowiek ten opuścił miasto Betlejem w Judzie, aby zamieszkać jako przybysz tam, gdzie mu się przytrafi. Podróżując, doszedł aż do góry Efraima, do domu Miki. Wtedy Mika rzekł do niego: «Skąd przychodzisz?» Odpowiedział mu: «Jestem lewitą z Betlejem judzkiego i szukam miejsca, aby zamieszkać». «Zostań u mnie - rzekł do niego Mika - i bądź mi ojcem i kapłanem, za to dam ci każdego roku dziesięć srebrników, gotowe szaty i wyżywienie». Lewita poszedł z nim. Spodobało się owemu lewicie zamieszkać z tym mężem i młody ów człowiek stał się dla niego jakby jednym z jego synów. Mika wprowadził w czynności kapłańskie owego lewitę, tak że ów młodzieniec był dla niego kapłanem i mieszkał w domu Miki. Rzekł wówczas Mika: «Teraz wiem, że mi Pan będzie błogosławił, gdyż mam lewitę za kapłana».” (zob. Sdz 17,7-13).

Podobną funkcję spełniał Heli i jego synowie, którzy byli kapłanami w Szilo, gdzie znajdował się przybytek Boga wraz z Arką Przymierza (zob. 1 Sm 2,12-17; 3,1-3.15; por. 2 Sm 15,24-29). Chociaż zwierzchnikiem sanktuarium był zasadniczo przywódca rodu czy też król, to jednak bezpośrednią opiekę nad sanktuarium sprawowali kapłani, spełniając w nim funkcje kultyczne. Można by rzec, że bez kapłana nie mogło właściwie funkcjonować żadne sanktuarium. Jak wynika z Sz 17,7-13, obecność prawowitego kapłana w sanktuarium stanowiła warunek udzielania w tym miejscu błogosławieństwa przez Boga. 

Ważnym obowiązkiem, jaki spoczywał na kapłanach, była także troska na co dzień o bezpieczeństwo sanktuarium, a także o właściwe utrzymanie (zob. 2 Krl 12-5-6) i funkcjonowanie w sferze kultycznej. Wymownie o tym świadczy tytuł, jaki nadał kapłanom autor Drugiej Księgi Królewskiej: „stróże progów” świątyni (zob. 2 Krl 12,10) .

Tego rodzaju funkcja kapłanów starotestamentalnych może stanowić zapowiedź posługi kapłanów we wspólnotach parafialnych, które zasadniczo skupiają się wokół świątyni (kościoła czy też kaplicy parafialnej), będącej mieszkaniem Boga - Jezusa Chrystusa obecnego w Najświętszym Sakramencie. Jak bez kapłana nie mogło w Starym Testamencie funkcjonować sanktuarium, tak również nie sposób, aby funkcjonowała wspólnota parafialna bez posługi kapłana. Podobnie jak kapłani starotestamentalni, kapłani w parafiach powinni  wraz z wiernymi troszczyć się o świątynie parafialną, a przede wszystkim o duchową świątynię, która zbudowana jest z żywych kamieni (por. 1 P 2,4-5; Ef 2,20-22), czyli o wspólnotę parafialną, będącą cząstką mistycznego Ciała Chrystusa, czyli Kościoła (por. Kol 1,24).      

Na tle wspomnianej funkcji kapłanów w sanktuariach wyłania się kolejna, a mianowicie sprawowanie kultu, który zasadniczo polegał na posłudze przy składaniu ofiar zgodnych z nakazami Prawa Mojżeszowego (por. Wj 29,38-42; Kpł 1 - 7). Była to jedna z podstawowych funkcji kapłanów starotestamentalnych. Stąd też kapłan w Starym Testamencie jawi się jako „sługa ołtarza”. Na kartach Pism i u Proroków można znaleźć wiele wzmianek na temat składania przez kapłanów różnych ofiar (zob. np. 1 Sm 2,28-29; 2 Krl 23,8; 1 Krn 6,34; 2 Krn 29,21.24; 30,15-16; 35,11.14; Ezd 3,2; Tb 1,6-7; 2 Mch 3,33; Ez 42,13; 43,18-27; 44,15-16; Syr 50,11-15). Jak zostało wspomniane we wprowadzeniu, posługa ofiarnicza kapłanów Starego Testamentu była niedoskonała, gdyż składane przez nich ofiary nie posiadały w pełni mocy zbawczej i uświęcającej. Dopiero ofiara Jezusa Chrystusa, która zastąpiła wszystkie ofiary Starego Przymierza, stała się „narzędziem” najdoskonalszego przebłagania Boga za grzechy ludzi oraz zbawienia i uświęcenia człowieka. Prawdę tę trafnie ujął autor Listu do Hebrajczyków:

„Na mocy tej woli uświęceni jesteśmy przez ofiarę ciała Jezusa Chrystusa raz na zawsze. Wprawdzie każdy kapłan staje codziennie do wykonywania swej służby, wiele razy te same składając ofiary, które żadną miarą nie mogą zgładzić grzechów. Ten przeciwnie, złożywszy raz na zawsze jedną ofiarę za grzechy, zasiadł po prawicy Boga (...). Jedną bowiem ofiarą udoskonalił na wieki tych, którzy są uświęcani” (Hbr 10,10-14).

Ta jedyna i najdoskonalsza ofiara Chrystusa jest wspominana i uobecniana w każdej Mszy św. (zob. KKK 1323. 1362-1372). A zatem kapłani Nowego Przymierza, którzy uczestniczą na mocy święceń w kapłaństwie Chrystusa, sprawując za każdym razem Mszę św., uobecniają właśnie tę ofiarę. A zatem tak jak wszystkie ofiary Starego Testamentu były zapowiedzią, prefiguracją najdoskonalszej ofiary Chrystusa, podobnie i starotestamentalni kapłani stanowili zapowiedź doskonałego kapłaństwa ustanowionego przez Jezusa Chrystusa. Innymi słowy, kapłani Starego Prawa, którzy jawili się jako „słudzy ołtarza”, stanowią typ kapłanów Nowego Przymierza, będących również sługami przy ołtarzach eucharystycznych.