Sakrament kapłaństwa w starożytności chrześcijańskiej

[1] Szerzej zob. H. Kowalski, Pontifex maximus w religii i państwie rzymskim, „Vox Patrum” 24(2004), t. 46 – 47, 19 – 31.

[2] Por. Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Magnezji, w: Pierwsi świadkowie, M. Starowieyski (red.), BOK 10, Kraków 1998, 120-123.

[3] Szerzej zob. J. Pałucki, Biskup – prezbiter – diakon w refleksji Ojców Kościoła, „Roczniki Teologiczne” 48,2(2001), 33 – 53.

[4] Szerzej zob. J. Naumowicz, Kryterium rozróżnienia „duchowny – świecki” według „Tradycji apostolskiej”, „Vox Patrum” 22(2002) t. 42 – 43, 131 – 140.

[5] W I – II wieku terminów „sacerdos” i „pontifex” używano ostrożnie, prawdopodobnie ze względu na żywe jeszcze kulty pogańskie, w których te nazwy były popularne.

[6] Por. Didache 15,1.

[7] Por. Paulin, Życiorys św. Ambrożego 6,2.

[8] Św. Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Filadelfii 1,2, tłum. A. Świderkówna, w: Pierwsi świadkowie, M. Starowieyski (red.), BOK 10, Kraków 1998, 132.

[9] Św. Cyprian, Listy 43,1, tłum. W. Szołdrski, PSP 1, Warszawa 1969, 119.

[10] Św. Cyprian, Listy 3,3, tłum. W. Szołdrski, PSP 1, Warszawa 1969, 32.

[11] Zob. Pontius, Vita Cypriani 5, tłum. własne.

[12] Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna VI 29, tłum. A. Caba, ŹMT 70, Kraków 2013, 437.

[13] Por. Tradycja apostolska 2 – 3.

[14] Każdą z tych funkcji podkreślano używając stosownego terminu. Dla funkcji pasterskich to był „episcopus” lub „prezbyter”, dla sakralnych „sacerdos”, a dla nauczycielskich „doctor”.

[15] Najbardziej znane dzieło to traktat św. Jana Chryzostoma, Dialog. O kapłaństwie, oraz św. Ambrożego, Obowiązki duchownych.

[16] Św. Jan Chryzostom, Dialog. O kapłaństwie III 10,120, tłum. W. Kania, Kraków 1992,85.