Przekłady biblijne

Przekłady greckie

Septuaginta

Septuaginta[3] (oznaczana rzymską liczbą LXX) jest pierwszym i najstarszym tłumaczeniem Starego Testamentu z hebrajskiego i aramejskiego na język grecki. Tłumaczenie to powstało w Aleksandrii około III-I w. przed Chr. O powstaniu LXX dowiadujemy się z apokryfu pt. „List Arysteasza”, który pochodzi najprawdopodobniej z II w. przed Chr. Według niego Ptolemeusz II Filadelf, król Egiptu (285-247 r.), pragnął mieć w swojej bibliotece aleksandryjskiej wszystkie księgi świata w greckim języku. Stąd też, gdy faraon zapragnął, by w jego bibliotece znalazł się egzemplarz Biblii, arcykapłan z Jerozolimy przysłał 72 tłumaczy (po sześciu z każdego pokolenia Izraela), którzy mieli dokonać przekładu. Od liczby legendarnych tłumaczy pochodzi łacińska nazwa: „Septuaginta” – czyli Biblia Siedemdziesięciu. Mieli oni pracować osobno, a potem wymienić się efektami tłumaczenia i ustalić ostateczną wersję dzieła. Przekład ukończyli po siedemdziesięciu dniach. Wówczas okazało się, że poszczególne teksty tłumaczenia są identyczne, co odebrano jako znak od Boga. Jak głosi podanie, mieli tego dokonać na wyspie Faros. Początkowo przełożyli Prawo, czyli Pięcioksiąg Mojżeszowy. Później zaś dokonano pozostałych tłumaczeń.

W rzeczywistości greckiego tekstu potrzebowała gmina żydowska w Aleksandrii, w której znajdowało się wielu prozelitów mówiących jedynie po grecku. Stąd też powstała potrzeba przetłumaczenia Tory na język zrozumiały dla wyznawców judaizmu. Tłumaczenia kolejnych ksiąg powstawały sukcesywnie aż do I w. przed Chrystusem. Ostatnią księgą, która została przetłumaczona była Księga Mądrości zredagowana w połowie I w. przed Chrystusem i dołączona do LXX.

Wartość przekładu LXX jest różna. Przede wszystkim tekst LXX różni się układem i ilością materiału od Biblii Hebrajskiej. Ponadto jedne księgi, jak np. Księga Psalmów, Pieśni nad Pieśniami, są przełożone bez mała niewolniczo. Są jednak i takie, które można określić mianem nie tyle tłumaczenia, co raczej jako swobodne parafrazy. Zaliczyć tu można Księgę Hioba, Księgę Daniela. Najlepiej przetłumaczony został Pięcioksiąg.

W środowisku hellenistycznym LXX cieszyła się ogromną popularnością. Odrzucenie jej przez wyznawców judaizmu w II wieku miało podwójny powód. Przede wszystkim spowodowane to było uznaniem przez chrześcijan LXX za swoją Biblię. Inną przyczyną było dostrzeżenie przez Żydów rozbieżności między LXX a Biblią Hebrajską. Stało się to możliwe, dzięki ujednoliceniu tekstu przez Ben Aqibę.

Wpływ LXX na Nowy Testament był bardzo wielki. Na 350 cytatów ze Starego Testamentu znajdujących się w dziełach nowotestamentalnych, 300 pochodzi z LXX. Częste korzystanie z LXX spowodowane było tym, iż w gminach chrześcijańskich, które posługiwały się przede wszystkim językiem greckim, LXX była oficjalnie używanym tekstem Biblii. Stąd też można mówić o natchnieniu biblijnym LXX, gdyż LXX była cytowana generalnie w pismach Ojców greckich, czytana w liturgii, komentowana w homiliach, katechezach i teologii. Należy również pamiętać, że księgi deuterokanoniczne Starego Testamentu zostały przekazane jedynie w wersji LXX, ponieważ ich tekst hebrajski zaginął (Tb, Jdt, 1 Mch), albo spisano je od razu w języku greckim (2 Mch, Mdr).

Podobnie, jak to jest z innymi księgami Biblii Hebrajskiej, tak też nie mamy rękopisu Septuaginty. Posiadamy natomiast 700 rękopisów LXX na papirusach, w tym najstarszy papirus Rylandsa 458 z II w. przed Chrystusem zawierający kilka fragmentów Księgi Powtórzonego Prawa. Zachowało się też wiele kodeksów majuskułowych i minuskułowych. Ponadto zachowały się fragmenty, z około 100 roku przed Chrystusem, zachowane w Qumran w 7 grocie tekst Wj 28,4-7 i w 4 grocie Kpł 2,3-5; 5,18-24.

Również kodeksy z IV i V wieku, jak Synajski, Watykański i Aleksandryjski, które zawierają tekst Nowego Testamentu przekazują cały tekst Starego Przymierza w wersji LXX. Natomiast z kodeksów minuskułowych pełny tekst Biblii przekazują kodeksy 68, 106, 122 i 130.