Uzdrowienie trędowatego

Talmud jednak zastanawia się, czy trąd może być uważany za karę Bożą:

„Rabbi Johanan mówił: Rany trądu i śmierć dzieci nie są karami miłości Bożej. Czy rany trądu nie były więc karą? A jednak w pewnej beraicie powiedziano: Kiedy na ciele człowieka znajdzie się jeden z czterech rodzajów plam trądu, mają dla niego one tylko jedno znaczenie – ołtarza przebłagania. Byłyby więc ołtarzem przebłagania, nie będąc karą miłości Bożej?” (Ber. 5b)^[12].

4. Gatunek literacki nowotestamentowych opowiadań o uzdrowieniach

Opowiadanie o uzdrowieniu człowieka chorego na trąd przez Jezusa (Mk 1, 40–45) należy do gatunku narracji o cudach, które stanowiły istotny element działalności publicznej Taumaturga z Nazaretu. Były nie tylko potwierdzeniem Jego nauczania, które w ich świetle zostało uwierzytelnione, ale także demonstracją bliskości królestwa Bożego. Łatwo zaobserwować pewne „sprzężenie zwrotne” pomiędzy działalnością taumaturgiczną i nauczycielską Jezusa: nauczanie zostaje potwierdzone przez czyny pełne mocy, te zaś w nauczaniu znajdują swoje wyjaśnienie. Narracje o cudach w Ewangeliach synoptycznych należą do specyficznego gatunku literackiego^[13]. Opisem gatunkowym poszczególnych opowiadań zajmuje się genologia, która wskazuje na ich podstawowe cechy charakterystyczne. Wśród cudów dokonywanych przez Jezusa wyróżnić należy: uzdrowienia, wskrzeszenia, egzorcyzmy i cuda nad naturą[14]. Wydaje się, że takie rozróżnienie proponuje sam Marek ewangelista (a wtóruje mu Łukasz), który cztery gatunkowo różne narracje o cudach połączył jednym motywem przeprawiania się Jezusa przez Jezioro Galilejskie (Mk 4, 35–5, 43). Czytelnik znajdzie tam kolejno cud nad naturą (4, 35–41), egzorcyzm (5, 1–20), uzdrowienie (5, 25–34) i wskrzeszenie (5, 21–23. 35–43)^[15].

Porównanie starożytnych opisów o dokonywanych cudach z relacjami biblijnymi pozwala na wydobycie powtarzających się elementów strukturotwórczych. Budują one zasadniczy schemat opowiadań o cudach, choć w poszczególnych przypadkach zauważyć się dają pewne zmiany: bądź pominięty został któryś z elementów, bądź też autor relacji wprowadza element nowy, który w swej treści rozwija intencję hagiografa. W typowej narracji aretalogicznej występują następujące motywy^[16]:

-------------------------

[12] M. Rosik, Jezus a judaizm w świetle Ewangelii według św. Marka, Warszawa 2004, s. 156–162.
[13] „Nowotestamentowe opowiadania o cudach nie są tworami tylko literackimi, to znaczy nie są tylko produktem wiary i wyobraźni pierwszych chrześcijan, lecz opowieściami historycznymi, a więc relacjami o faktach; jednakże od zdarzeń do ich opisu upłynął czas wypełniony doświadczeniami religijnymi, które inspirowały ewangelistów”. T. Hergesel, Jezus Cudotwórca, Katowice 1987, s. 62.
[14] J. Kudasiewicz proponuje podział na trzy grupy: uzdrowienia i wskrzeszenia, wypędzanie złych duchów oraz cuda nad żywiołami natury (Ewangelie synoptyczne dzisiaj, Ząbki 1999, s. 110). J. Czerski mówi o egzorcyzmach, uzdrowieniach, wskrzeszeniach, cudach ratujących i cudach obdarowujących (Jezus Chrystus w świetle ewangelii synoptycznych, Opole 2000, s. 211–222). Według van der Loosa, w przypadku Ewangelii nie można mówić o cudach opatrzności karzącej, gdyż Jezus dokonywał jedynie cudów obdarowujących. Na poparcie swej tezy przytacza epizod zapisany przez Łukasza, kiedy to zdeprymowani nieprzyjęciem ze strony Samarytan uczniowie Jezusa pragnęli spalić „ogniem z nieba” ich miasteczko, Jezus jednak zabronił im (The Miracles of Jesus, Leiden 1968, s. 195). G. Theissen i H. Zimmermann do grupy tej dodają cuda normatywne i epifanie, natomiast łącznie traktują uzdrowienia i wskrzeszenia (tamże).
[15] M. Carrez, L’eredità dell’Antico Testamento, [w:] I miracoli di Gesù secondo il Nuovo Testamento, red. X. Léon-Dufour, Brescia 1990², s. 42–43.
[16] T. Hergesel, Jezus Cudotwórca..., s. 59–62. Bardziej szczegółową strukturę przedstawia X. Lèon-Dufour: a. Prezentacja postaci: taumaturg, uczniowie, tłum, chory, osoby pośredniczące, adwersarze, demon. b. Motywy różne: charakterystyka schorzenia, przezwyciężenie trudności w dostępie do Cudotwórcy, prostracja, wołanie o pomoc, pytanie lub wątpliwość, niezrozumienie ze strony tłumu, sceptycyzm świadków, krytyka ze strony adwersarzy, próba obrony ze strony demona, emocjonalna reakcja taumaturga, zachęta ze strony Cudotwórcy lub odmowa interwencji. c. Działanie: przygotowanie działania, gesty cudotwórcze, formuła cudotwórcza, modlitwa taumaturga, dokonanie cudu, potwierdzenie aktu cudownego. d. Zakończenie opowiadania: rozesłanie tłumu, nakaz milczenia, podziw, aklamacja, wzmianka o rozszerzaniu się rozgłosu Cudotwórcy. (Struttura e funzione del racconto di moracolo, [w:] I miracoli di Gesù secondo il Nuovo Testamento, red. X. Léon-Dufour, Brescia 1990², s. 239–244).