Uzdrowienie trędowatego

5. Uzdrowienie trędowatego (Mk 1, 40–45)

Oczyszczenia trędowatych pełnią szczególną funkcję w Ewangeliach ze względu na orędzie, które przekazują, a mianowicie demonstrują, że do nowej społeczności założonej przez Jezusa należą także ludzie uważani przez Prawo za nieczystych. Trędowaci dotknięci byli dwojakim nieszczęściem. Po pierwsze cierpieli z powodu choroby, po drugie wyłączeni byli ze społeczeństwa. O swej obecności ostrzegać musieli bądź głośnym wołaniem, bądź dźwiękiem dzwonków lub kołatek. Nosili potargane szaty, włosy w nieładzie, a brodę przykrywali; wszystkie te zewnętrzne oznaki były znakami żałoby^[20].

W relacji Markowej o uzdrowieniu trędowatego (Mk 1, 40–45) sam potrzebujący, łamiąc przepisy o czystości rytualnej, zbliża się do Jezusa, prosząc o pomoc. Jezus odpowiada na to wołanie uzdrowieniem dokonanym przez dotyk, czego również zakazywał rytuał. W ten sposób z dwóch stron przełamana zostaje bariera prawna, a uzdrowiony dostępuje przyjęcia przez Jezusa, co odczytać można jako symboliczny gest przyjęcia do nowej społeczności. Trędowaci nie muszą już czuć się potępionymi bądź ukaranymi przez Boga, lecz dostępują Jego miłosierdzia.

Relacja Markowa o uzdrowieniu trędowatego składa się z czterech zasadniczych części, które budują strukturę opowiadania: spotkanie chorego z Cudotwórcą i prośba o uzdrowienie (w. 40), uzdrowienie za pomocą słowa i czynu (w. 41–42), demonstracja uzdrowienia z nakazem pokazania się kapłanowi (w. 43–44), reakcja uzdrowionego (w. 45). Choroba trądu uważana była za jedną z najcięższych dolegliwości w starożytnym Izraelu. Dlatego uzdrowienie trędowatego przyrównywane było w mentalności żydów do wskrzeszenia zmarłego^[21].

Natężenie prośby trędowatego, skierowanej do Jezusa, wyraża sekwencja czterech czasowników: ἔρχεται – παρακαλων – [καὶ γονυπετων]^[22] – λέγον (w. 40). Odwołanie się do dobrej woli Jezusa (᾿Εὰν θέλῃς) z góry zakłada Jego władzę dokonania oczyszczenia (δύνασαί με καθαρίσαι). Czasownik καθαρίζω (w. 40) może przybierać podwójne znaczenie: „zadeklarować, że ktoś jest czysty” bądź „sprawić, aby ktoś stał się czysty”. W kontekście w. 44 należy przyjąć drugą możliwość^[23]. Człowiek trędowaty prosił więc Jezusa o usunięcie choroby, a nie o prawne rozpoznanie, że choroba ustąpiła; to należało do kapłanów.

Perykopa dotyka również problemu nieczystości rytualnej: sam kontakt z człowiekiem dotkniętym trądem powodował zaciągnięcie takiej nieczystości. Wydaje się, że myślą teologiczną Marka było odwrócenie perspektywy: Jezus nie tylko, że nie stał się nieczystym przez kontakt z chorym, ale udzielił mu swej własnej czystości wyrażonej w uzdrowieniu; to nie nieczystość chorego przeszła na Jezusa, lecz czystość Jezusa, w postaci uzdrawiającej mocy, objawiła się w trędowatym^[24].

-------------------------

[20] Por. Ez 24, 17.
[21] Por. 2 Krl 5, 7.
[22] Zwrotu tego brak w B, D, W. Zawierają one krótszą wersję, a ponieważ ich świadectwo jest znaczące, stąd zwrot ten znalazł się w nawiasie. Za tym, że [καὶ γονυπετων] jest wersją oryginalną, przemawia możliwość wystąpienia łatwego ominięcia frazy przez homoioteleuton. Paralelne teksty mówią bądź o geście proskynezy (Mt 8, 2), bądź o upadnięciu na twarz (Łk 5, 12), co wspiera tezę o oryginalności frazy u Marka. (B. Metzger, A Textual Commentary on the Greek New Testament, Stuttgart 1994², s. 65).
[23] H.C. Cave, The Leper: Mark 1. 40–45, „New Testament Studies” [dalej: NTS] 1978–79, 25, s. 249.
[24] „In this case Jesus countered the contagion of impurity with the contagion of purity. Holiness for Jesus, we may say, was not a negative, defiling force, but a positive, healing force”. J.D.G. Dunn, Jesus and Purity: An Ongoing Debate, NTS 2002, 48, s. 461.