Izraelici w Kanaanie

b. Sędziowie w Izraelu

Przedstawione tło polityczne wprowadza nas w kolejny okres historii zbawienia, który rozpoczyna się po śmierci Jozuego (Sdz 2, 6-10), a kończy mową pożegnalną Samu­ela (1 Sm 12). W tym czasie Izraelici musieli sąsiadować z pogańskimi mieszkańcami kraju. Zmuszeni byli szukać form pokojowego współżycia z nimi. Działo się to drogą różnorakich ustępstw w zakresie obyczajów i przekonań, prowadzących do skażenia, a nawet do utraty wiary. Nad­to ciągle wybuchały walki z ludnością kananejską, Aramej­czykami, Moabitami, Ammonitami, Madianitami i Filisty­nami. W tej skomplikowanej sytuacji Bóg zsyłał narodowi wybitnych ludzi, których zadaniem było wybawianie po­szczególnych plemion Izraela z różnorakich opresji. Tych właśnie ludzi Biblia nazywa sędziami^[14].

Funkcja sędziego nie była dziedziczna, gdyż każ­dy z nich był wybierany przez Boga indywidualnie. We wszystkich przypadkach uwidacznia się niemal ten sam schemat: Izrael oddala się od Jahwe, oddając cześć obcym bogom; Jahwe zsyła karę w postaci najazdu obcych ple­mion; Izraelici wyrażają skruchę i błagają Jahwe o pomoc; On ratuje swój lud, powołując sędziego, który zwycięża wroga i zapewnia pokój^[15]. Również schemat powołania jest stały. Widać to szczególnie dobrze na przykładzie lo­sów Gedeona: zlecenie misji (Sdz 6, 14); opory i sprzeciw powołanego (Sdz 6,15); Boża obietnica udzielenia pomocy i ustanie sprzeciwu (Sdz 6,16); znak Boży potwierdzający prawdziwość zleconej misji (Sdz 6,17-21)^[16]. Autor biblijny wymienia dwunastu sędziów: sześciu większych i sześciu mniejszych.

Sędziowie „więksi" to:

Otniel (pokolenie Judy) - wybawia lud z opresji Kuszan-Riszeataima Edomity (Sdz 3, 7-11a);
Ehud (pokolenie Beniamina) - wybawia lud od Moabitów (3,11b-30);
Barak (pokolenie Neftalego) i Debora - wybawiają lud od Kananejczyków (Sdz 4-5);
Gedeon (pokolenie Manassesa) - wybawia lud od Madianitów (Sdz 6,1-8, 35);
Jefte (pokolenie Gada) - wybawia lud od Ammonitów (10, 6-12, 7);
Samson (pokolenie Dana) - wybawia lud od ucisku Fi­listynów (Sdz 13-16).

Sędziowie „mniejsi" to:
Szamgar (3, 31), Tola (10, 1-2), Jair (10, 3-5), Ibsan (12, 8-10), Elon (12,11-12), Abdon (12,13-15)^[17].

Linię charyzmatycznej władzy w Izraelu kontynuują księgi Samuela, które zawdzięczają swoją nazwę proroko­wi i sędziemu Samuelowi. Jego życie powiązane jest z Helim, kapłanem Jahwe w Szilo, gdzie dwaj jego synowie - Chofni i Pinchas (1 Sm 1,3) - dopuszczali się znieważania ofiar składanych w świątyni. Szerzył się kult Baala i bogini Asztarte. Doszło do wojny z Filistynami, w wyniku któ­rej Arka Przymierza dostała się w ręce Filistynów i została przeniesiona do świątyni Dagona w Aszdod (1 Sm 5, 1-5), a Heli i jego synowie zginęli w walce (1 Sm 4,1-5, 2). Nowy rozdział historii zbawienia rozpoczyna powołanie Samu­ela, jeszcze przed wojną z Filistynami (1 Sm 3). W czasie sprawowania rządów przez Samuela na Filistynów spadły plagi, dlatego mocno doświadczeni oddali Arkę Przymie­rza (5, 3-7, 1). Działalność Samuela daje się ująć w pe­wien schemat: wzywanie ludu do oddawania czci Jahwe; wzywanie do składania ofiar całopalnych dla wyjednania zwycięstwa i sprawowanie sądów nad Izraelem w Betel, Gilgal i Mispa^[18].

------------------------------

[14] Por. E. Zawiszewski, Historia zbawienia, dz. cyt., 25-26.[15] Por. T. Hergesel, Rozumieć Biblię, dz. cyt., 115.
[16] Por. J.K. Pytel, Księgi w opracowaniu deuteronomistycznym, w: Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990, 177-178.
[17] Por. T. Brzegowy, Księgi historyczne, dz. cyt., 70-71.
[18] Por. J.K. Pytel, Księgi w opracowaniu deuteronomistycznym, dz. cyt., 184-186.