LEWICI

Ogólnie, członkowie pokolenia Lewiego, chociaż pierwotne znaczenia tego słowa mogło być inne. W niektórych tekstach słowo „lewici" wydaje się raczej opisem niż nazwą pokolenia. Wzmiankuje się o pewnym lewicie, który był z pokolenia Judy (Sdz 17,7) i który, jak się wydaje, był swego rodzaju kapłanem (Sdz 17,13); można odwołać się tu do wyznaczenia Aarona na „lewitę" i na rzecznika Boga (Wj 4,14-16). Termin „lewita" może pochodzić od rodzajnika hebrajskiego, który znaczy „przyłączyć" (Lb 18,2.4) i mógł pierwotnie oznaczać grupę , której członkowie byli szczególnie blisko związani z Bogiem (Lb 3,12; 8,16). Gorliwość synów Lewiego dla sprawy Bożej podkreślono w Wj 32,25-28 (por. Pwt 33,9), gdzie podaje się okoliczności powołania ich do służby Bożej (Wj 32,29). Nie można wykluczyć, że niegdyś lewici i pokolenie Lewiego byli dwiema odrębnymi grupami, ale gdy pokolenie Lewiego zniknęło, zaczęto mylić z nimi lewitów z powodu podobnej nazwy.

W każdym razie w ST lewici są jedynie kapłanami, których rola polega nie tylko na składaniu ofiar, lecz także na przekazywaniu ludowi Prawa Bożego i pilnowaniu jego przestrzegania (Pwt 17,18; 33,10). W Księdze Powtórzonego Prawa lewici wykonują wszystkie funkcje kapłańskie i mieszkają w różnych miastach Izraela, być może w specjalnych miastach lewickich (Joz 21,1-42). Z powodu zawartego w niej żądania centralizacji kultu, przygotowuje ona przybycie lewitów do centralnej świątyni i przyłączenie się do pełniących w niej służbę kapłanów (Pwt 18,6-8). Wydaje się jednak, że jerozolimskie władze nie przyjęły ich jako prawdziwych kapłanów i zredukowały ich do roli personelu świątynnego, spełniającego drugorzędne funkcje kultowe (2 Krl 23,8-9). Było to spowodowane przeświadczeniem, że lewici zamieszkujący na prowincji zostali zbezczeszczeni bałwochwalstwem kananejskim. Z tego powodu zostali potępieni w Ez 44,1-14, gdzie wykonywanie funkcji kapłańskich ograniczono do synów Sadoka, hierarchii jerozolimskiej, a lewitów zdegradowano do roli sług świątynnych doglądających świątyni, dbających o zachowanie w niej porządku, pełniących funkcję odźwiernych i odpowiedzialnych za zabijanie zwierząt ofiarnych. Tutaj po raz pierwszy w ST pojawia się wyraźne odróżnienie kapłanów od lewitów, które stało się obowiązujące po powrocie z wygnania babilońskiego (koniec VI w. przed Chr.) i które w powygnaniowej tradycji kapłańskiej zostało związane z czasami Mojżesza (Lb 18,2-6).

W okresie jednak powygnaniowym rola lewitów znacznie się zwiększyła, tak że nieomal odzyskali wcześniejszą pozycję. Uznano, że zarówno lewici, jak i właściwi kapłani pochodzili od Lewiego, a do lewitów zaczęto zaliczać wszystkich pełniących służbę w świątyni, którzy nie byli kapłanami. Najpełniejsze informacje na temat ówczesnej sytuacji lewitów pochodzą z 1 i 2 Krn. Zwracają uwagę na wysoką pozycję lewitów i znaczenie spełnianych przez nich obowiązków, niekiedy nawet większe niż kapłanów (2 Krn 29,34). Tylko lewici mogli przenosić Arkę Przymierza, najświętszy przedmiot kultu znajdujący się w świątyni (1 Krn 15,11-15). Oprócz tego byli odpowiedzialni za muzyczną oprawę liturgii (1 Krn 16,4-37). Dwa zbiory psalmów w Psałterzu są przypisywane dwom grupom, na które dzielili się lewici - grupie Asafa (Ps 50; 70-83) i grupie Koracha (Ps 42-49). Lewici utrzymali swoją dawną funkcję przekazywania (1 Krn 23,4; 2 Krn 19,8-11) i nauczania Prawa (2 Krn 17,7-9; 35,3); wiele mów zawartych w 1 i 2 Krn może odzwierciedlać formę ówczesnych kazań głoszonych przez lewitów. Lewici zachowali swoją wysoką pozycję aż do zburzenia świątyni (70 r. po Chr.), na co wskazuje Łk 10,32.
(EB)