Maryja - zawsze Dziewica

Tę zaska­kującą nas różnicę wymownie ilustruje zachowany napis na grobie jakiejś kobiety, datujący się z roku 5 przed Chr.: „Los doprowadził mnie do za­kończenia życia wśród bólów rodzenia mego pierworodnego dziecka"^[8]. Natomiast racją, dla której użył tego tytułu tutaj Łukasz, jest jego nawiązy­wanie do Starego Testamentu i do poprzednich słów zwiastowania anioła Gabriela. Paschalny baranek był wykupem od śmierci pierworodnych^[9]; właśnie Pierworodny odziedziczy tron praojca Dawida (Łk 1,32). Zresztą tytuł ten jako chrystologiczny dzięki św. Pawłowi w Nowym Testamencie rychło otrzymał znaczenie mniej lub więcej przenośne^[10].

Na wielu miejscach w Nowym Testamencie występują bracia Pańscy^[11]. Nie są to bynajmniej rodzeni bracia Jezusa, lecz kuzyni, tak bowiem szeroki zakres pojęciowy ma wyraz brat (adelfos) w Septuagincie i w Nowym Testamencie, zresztą odpowiednio do zakresu hebrajskiego i aramejskiego terminu 'ach w księgach Starego Testamentu^[12].

Całokształt dogmatu dziewictwa Maryi próbowano jeszcze uzasadniać tekstem Prologu Janowego o Wcieleniu Słowa (J 1,13), ale czytanego w licz­bie pojedynczej w ślad za bardzo nielicznymi rękopisami, i to nie grecki­mi, oraz paroma świadectwami takiej lekcji rękopiśmiennej u Ojców Ko­ścioła: „Który ani z krwi, ani z żądzy ciała, ani z woli męża, ale z Boga się narodził”^[13]. Tę lekcję przyjęła La Bible de Jeruzalem. Tekst wówczas mógł­by się odnosić nie do wiernych jako dzieci Bożych, co wykazuje krytyczny tekst rezultatywny, lecz tylko do Syna Bożego, do Słowa (Logos), które stało się ciałem. Zaproponowano nadto tekst pośredni^[14], w którym wystę­puje liczba zarówno pojedyncza, jak mnoga:

„Którzy Je przyjęli,
dało im moc stać się dziećmi Boga,
tym wierzącym w imię Jego,
który ani z krwi, ani z woli ciała, ani z woli męża,
ale z Boga się narodził".

------------------------------

[8] Por. J.-B. Frey, La signification du terme πρωτότοκος d' apres une inscription juive, Bib 11 [1930] 379-390.
[9] Por. Wj 12,12-27; stąd obowiązek ich wykupu: Wj 13, 2. 12. Por. J. Ratzinger, Duch liturgii (tł. E. Pleciul), Poznań 2002, s. 37.
[10] Rz 8, 29; Kol 1, 15. 18; Ap 1,5.
[11] Np. Mt 12, 46; Mk 3, 31; Łk 8, 19; J 2, 12; Dz 1, 14; Ga 1,19 i i.
[12] Por. monografię: K. Romaniuk, 'Αδελφός. Idea braterstwa w Biblii, Niepokalanów 1992, oraz H. Langkammer, Maryja w Nowym Testamencie, dz. cyt., s. 33-51; J. Łach, Dziecię się nam narodziło (Częstochowa 2001), s. 49-54.
[13] Tę lekcję rkp. uzasadnia monografia J. Galot, Etre ne de Dieu (AnBib 37), Rome 1969.
[14] B. Górka w korespondencji ze mną prywatnej. Przy czym byłyby kolejno wykluczone w tych negacjach: cudzołóstwo karane śmiercią (stąd krew) przez Torę, przedwczesny sto­sunek płciowy po pierwszym etapie zaślubin (z żądzy ciała) i normalne pożycie małżonków (z woli męża). Nie zabrakło również próby skonstruowania innego dowodu na podstawie tego samego tekstu Janowego, czytanego w liczbie pojedynczej, w połączeniu z mnogą, mia­nowicie jako wniosku z pierwszej negacji - ani z krwi - co po grecku wyraża liczba mnoga (eks hajmaton). Tak właśnie liczbą mnogą określali rabini (ale nie Biblia!) menstruację. Tutaj więc przywołano traktat talmudyczny Nidda (1,14), według którego pierwsza menstruacja, jako dowód zdatności dziewczęcia do macierzyństwa, akcentowałaby udział samej tylko Maryi w dziewiczym poczęciu (P. Hoefrichter). Ale wbrew opcji Biblii Jerozolimskiej i kilku jej zwolenników (jak np. T. Zahn, M.-E. Boismard, J. Dupont, F.-M. Braun, w Polsce S. Haręzga) na liczbę pojedynczą o Synu Bożym stanowczo nie pozwala krytyka tekstu. W imieniu Komitetu Redakcyjnego tekstu pisze B. M. Metzger, A Textual Commentary on the Greek New Testament, London - New York (³1971), s. 197: „... it appeared to the Committee that, on the basis of the overhelming consensus of all Greek manuscripts, the plural must be adopted, a reading which, moreover, is in accord with the characteristic teaching of John. The singular number may have arisen either from a desire to make the Fourth Gospel allude explicitly to the virgin birth, or from the influence of the singular number of the immediately preceding αυτου".