450 rocznica wydania Biblii Pińczowskiej

Biblia Pińczowska, jest pierwszym całościowym tłumaczeniem Pisma Świętego z języków oryginalnych na język polski. Tłumaczenia dokonali w Pińczowie, w XVI w., ewangelicy reformowani.

Dzieło zwane częściej - od miejsca wydania - Biblią Brzeską albo - od nazwiska fundatora - Radziwiłłowską, jest uważane współcześnie za pomnik kultury polskiej XVI wieku.

Jak powiedział w czwartek PAP dyrektor pińczowskiego Muzeum Regionalnego Jerzy Znojek, starodruk będzie można oglądać przez tydzień. Podczas sesji naukowej w Belwederze zostaną zaprezentowane wykłady na temat funkcjonowania miasta w okresie reformacji i znaczenia miejscowego przekładu Pisma Świętego.

W opinii Znojka fakt, iż nad tłumaczeniem biblii pracowali m.in. profesorowie pińczowskiego gimnazjum, uczynił z miasta najważniejszy ośrodek reformacji w Małopolsce.

Organizatorami imprezy są pińczowskie Muzeum Regionalne, Samorządowe Centrum Kultury i Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej.

W XVI w. dzięki przychylności dziedzica Mikołaja Oleśnickiego Pińczów stał się miastem przychylnym innowiercom. W latach 1550-1551 wypędzono stad paulinów, a ich kościół zmieniono na zbór protestancki. W budynkach poklasztornych powstało gimnazjum - nowoczesna szkoła humanistyczna, z rozbudowanym programem nauczania języka polskiego, który był konieczny do krzewienia nowej wiary. Od wiernych wymagano bowiem czytania Pisma Świętego w języku ojczystym.

W 1557 r. ewangelicki synod małopolski we Włodzisławiu powołał komisję, której zadaniem było przygotowanie wydania całej Biblii w języku polskim.

Inicjatorem tłumaczenia Biblii z oryginału był pierwszy rektor szkoły pińczowskiej Grzegorz Orszak. Synod w Pińczowie w 1559 r. wyznaczył zespół tłumaczy; nad przekładem pracowali m.in. Francuzi - Statorius (Stojeński) i Thenaud, Włosi - Lisman i Stankar, znani poeci - Andrzej Trzecielski i Jakub Lubelczyk oraz ojciec literatury polskiej Mikołaj Rej.

W maju 1560 r. książę Mikołaj Krzysztof Radziwiłł, zwany "Czarnym", zdecydował się sfinansować wszystkie wydatki związane z tłumaczeniem i wydaniem Biblii. Biblia wyszła z drukarni w Brześciu Litewskim 4 września 1563 r., a jej nakład wyniósł prawdopodobnie 500 egzemplarzy.

Niestety, syn fundatora wydania Biblii Mikołaj Krzysztof Radziwiłł, zwany "Sierotką", po przejściu na katolicyzm, postanowił odkupić wszystkie dostępne egzemplarze tego dzieła, a także inne druki ewangelickie. Zgromadzone w ten sposób Biblie i inne księgi kazał publicznie spalić na stosie na wileńskim rynku.

Z pierwszego wydania Biblii Brzeskiej pozostały nieliczne egzemplarze (prawdopodobnie niewiele ponad 20 sztuk), które z reguły znajdują się w muzeach lub bibliotekach kilku uniwersytetów.