Wigilia Zesłania Ducha Świętego

EWANGELIA
Strumienie wody żywej

Słowa Ewangelii według Świętego Jana

W ostatnim, najbardziej uroczystym dniu Święta Namiotów Jezus wstał i zawołał donośnym głosem: «Jeśli ktoś jest spragniony, a wierzy we Mnie – niech przyjdzie do Mnie i pije! Jak rzekło Pismo: Rzeki wody żywej popłyną z jego wnętrza». A powiedział to o Duchu, którego mieli otrzymać wierzący w Niego; Duch bowiem jeszcze nie był dany, ponieważ Jezus nie został jeszcze uwielbiony.
J 7, 37-39

Jezus jest wodą żywą (7,37-39)

W tym fragmencie Ewangelii symbolika wody osiąga kulminacyjny punkt. Siódmego dnia żydowskiego Święta Namiotów kapłani czerpali wodę ze źródła Siloe i siedem razy obchodzili ołtarz. Ludzie nieśli mirt, gałązki wierzby i palmy w prawej ręce, w lewej zaś cytryny, symbolizujące żniwa. Po okrążeniu ołtarza kapłan wchodził na podwyższenie i wylewał wodę na ziemię przez srebrny lejek. Obrzęd ten tworzy tło słów wypowiadanych przez Jezusa.

37b-38. Wypowiedź Jezusa rodzi trzy powiązane ze sobą problemy:
(a) Czy słowa „[ten kto] wierzy we Mnie" łączą się z tekstem w. 37b czy też w. 38?
(b) Jaki fragment Pisma miał na myśli Jan?
(c) Czy obraz wykorzystany przez Jana oznacza, że strumienie wody żywej popłyną z wnętrza wierzącego, czy też Jezusa?

Paralelny układ zaproszenia Jezusa, by przyszli do niego wszyscy spragnieni (por. J 4,14; 6,35) oraz słów „z jego wnętrza" wskazuje, że w obydwu przypadkach źródłem wody jest Jezus. Temat ten można potraktować jako nawiązanie do paralelizmu Jezusa i Mądrości Bożej (Prz 9,6; Syr 24,19-21; 51,23-24). Słowa ,[ ten, kto] wierzy we Mnie" mają dziwny charakter, niezależnie od tego czy połączy się je z w. 37b, czy z w. 38. Stanowią przypuszczalnie dodatek ewangelisty, pragnącego przypomnieć czytelnikowi, że jedynie człowiek wierzący może przyjąć zbawienie od Jezusa.

Identyfikacja fragmentów Pisma cytowanych przez Jana, gdy nie odpowiadają one żadnemu konkretnemu tekstowi, zawsze nastręcza problemów. Nasuwają się sugestywne paralele do manny i wody na pustyni (kombinacja obydwu pojawia się w związku z manną w J 6,35; np. Ps 105,40-41; 78,15-16.24). Można też wskazać na teksty prorockie o strumieniach wody wytryskujących z góry świątynnej w dniach ostatecznych (zob. Ez 47,1-11; Za 14,8). Materiały targumiczne wskazują, że aluzje do eschatologicznej wody, wypływającej ze skały świątyni, mogły zostać powiązane z wodą wydobywającą się ze skały w Wj (zob. Tos. Sukk. III 3,18).

37. Określenie "ostatni dzień" Święta Namiotów (J 7,2) odnosi się przypuszczalnie do ósmego dnia święta. Przynajmniej przez pierwszych siedem dni święta kapłani chodzili z procesją od sadzawki Siloe do świątyni i wylewali wodę u podstawy ołtarza. Pielgrzymi, którzy przybyli na święto, obserwowali ten rytuał, znali go więc żydzi mieszkający w całym świecie rzymskim. Liturgia ta została nawet upamiętniona na dzbanach pamiątkowych, które mogli zabrać ze sobą do domu.

38. Publiczne czytanie Pisma w czasie tego święta obejmowało tekst z Proroków, który je opisywał (Za 14), interpretowany w połączeniu z Ez 47. Obydwa fragmenty odczytywane razem głosiły, że strumienie wody żywej wypłyną ze Świątyni (według tradycji żydowskiej, z samego środka ziemi, z kamienia węgielnego Świątyni), dając życie całej ziemi. Obrzęd czerpania wody (J 7,37) (pierwotnie miał on zapewnić deszcze) wskazywał na tę właśnie nadzieję.

Ponieważ woda, o której czytamy w w. 38, płynie do, nie zaś od, wierzącego (w. 39), tekst J 7,37-38 można odczytać w następujący sposób (dodając znaki przestankowe): jeśli ktoś jest spragniony, niech przyjdzie do Mnie; niech każdy kto wierzy we Mnie, pije. Jak powiada Pismo..." (W oryginalnych rękopisach nie ma znaków przestankowych). W. 38 może zatem oznajmiać, że Jezus jest wypełnieniem Pism odczytywanych w czasie święta, jako kamień węgielny nowej świątyni, źródło wody żywej (por. J 19,34; Ap 22,1).

39. Większość ówczesnych wyznawców judaizmu nie wierzyła, że *Duch wzbudzał proroków w ich czasach, oczekiwano jednak wylania Ducha Świętego w *czasach mesjańskich lub w przyszłym świecie. Woda symbolizowała zwykle Torę (*Prawo) lub mądrość w tekstach żydowskich, Jan sięga jednak do precedensu w *Starym Testamencie, gdzie oznaczała ona Ducha Oz 44,3; Ez 36,24-27; J1 2,28).

39. o Duchu: Ewangelista dodaje własną uwagę wyjaśniającą wypowiedź na temat Ducha, którego zmartwychwstały Chrystus udzieli wierzącym (zob. J 20.22).