WIELKA ŚRODA

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

EWANGELIA

Wtedy jeden z Dwunastu, ten zwany J'hudą z K'riotu, poszedł do głównych kohanim i powiedział: "Co jesteście gotowi mi dać, jeśli wam wydam Jeszuę?" Odliczyli trzydzieści srebrnych monet i dali je J'hudzie. Odtąd wypatrywał on sposobności, aby Go wydać. Pierwszego dnia macy przyszli talmidim do Jeszui i zapytali: "Gdzie chcesz, abyśmy przygotowali Ci seder?" "Idźcie do miasta, do takiego a takiego - odrzekł - i powiedzcie mu, że Rabbi mówi: »Mój czas się zbliża, moi talmidim i ja świętujemy Pesach u ciebie w domu«". Talmidim uczynili, jak im Jeszua polecił, i przygotowali seder. Kiedy nadszedł wieczór, Jeszua zasiadł przy uczcie z dwunastoma talmidim, a gdy jedli, rzekł: "Tak, mówię wam, że jeden z was mnie zdradzi". Bardzo się zdenerwowali i zaczęli Go pytać jeden przez drugiego: "Panie, nie masz chyba na myśli mnie?" Odparł: "Ten, który razem ze mną zanurza swą macę w misie, ten mnie zdradzi. Syn Człowieczy umrze tak, jak to mówi Tanach, ale biada temu człowiekowi, przez którego Syn Człowieczy będzie wydany! Lepiej by było dla niego, gdyby się nie narodził!" J'huda, ten który Go wydawał, zapytał wówczas: "Z pewnością, Rabbi, nie masz na myśli mnie?" On odpowiedział: "To twoje słowa".

(Mt 26,14-25)

17. Pierwszego dnia macy (przaśników, przaśnego chleba). Pesach jest też znane pod nazwą Święta Macy, bo zasadniczym jego elementem jest spożywanie wyłącznie przaśnego chleba przez cale siedem dni trwania święta (Wyjścia 12,15-20). Ponadto w tym okresie "żaden chamec [»kwas«, »zaczyn«, »drożdże«] nie znajdzie się w waszych domach" (Wyjścia 12,19). Tradycyjnie dzień poprzedzający to święto jest dniem, w którym z domu musi zostać usunięty i spalony ostatni chamec, i od tej chwili jedynym chlebem znajdującym się w domu może być tylko maca. W ten sposób pierwszy dzień macy to dzień poprzedzający pierwszy dzień Pesach. A ponieważ według kalendarza żydowskiego dzień zaczyna się o zachodzie słońca, oznacza to, że chamec pali się około południa, a Pesach zaczyna się od nabożeństwa sederowego po zachodzie słońca. Seder, dosłownie "porządek", tutaj jednak słowo to odnosi się do określonej ceremonii wraz z posiłkiem, rozpoczynającej tydzień Pesach. Dziś porządek wydarzeń, modlitw, czytań i spożywanych pokarmów jest wyznaczony w Haggadzie (dosłownie "opowiadanie"), relacjonującej biblijną historię Wyjścia z Egiptu i zaopatrzonej w uzupełnienie autorstwa rabinów. Wiele cech dzisiejszego sederu było znanych już za czasów Jeszui, jak to wynika z tego fragmentu oraz z Łk 22,14-20zKK.

20. Zasiadł. Ostatnie z "Czterech pytań" recytowanych dziś podczas sederu przez jego najmłodszego uczestnika brzmi: "We wszystkie inne noce jeść możemy siedząc lub opierając się (na pół leżąc), dlaczego więc nocy tej wszyscy się opieramy?" Odpowiedź brzmi, że w czasie, gdy układano pytania do liturgii sederu, siedzieli lub stali niewolnicy, natomiast wolni obywatele Rzymu półleżeli. W ten sposób zaczerpnięty z kultury rzymskiej półleżenie reprezentuje wolność w odróżnieniu od egipskiej niewoli.

23. Zanurza swą macę w misie. W misie mogło się znajdować charoset i (lub) maror, do dziś obecne podczas nabożeństwa sederowego. Charoset to słodka pasta z owoców, orzechów, korzeni i wina; liczne żydowskie społeczności etniczne przygotowują ją dziś według rozmaitych przepisów. Jej rolą podczas sederu jest symbolizowanie zaprawy murarskiej, którą niewolnicy izraelscy przygotowywali w Egipcie, a wspominają o tym w Misznie (Pesachim 2,8; 10,3) rabini z połowy II wieku Me'ir i Eli'ezer bar-Cadok. Maror oznacza "gorzkie zioła", przywołując na myśl gorycz izraelskiej niewoli u faraona. Dziś w tej roli występuje korzeń chrzanu lub zielona sałata. Rabbi Hillel, żyjący pokolenie przed Jeszuą, wprowadził zwyczaj spożywania kanapki składającej się z porcji baranka paschalnego, macy i maroru, co było dosłownym wypełnieniem nakazu: "Na (hebr. 'al) macy i marorze będą go spożywać" (Wyjścia 12,8). (Dziś Żydzi aszkenazyjscy nie jedzą baranka paschalnego, bo nie można go zabić w Świątyni, S'faradim jednak spożywają go).

24. Syn Człowieczy umrze tak, jak to mówi Tanach. Tanach zawiera również następujące proroctwa o okolicznościach i rodzaju śmierci, jaką miał ponieść Mesjasz podczas swego Pierwszego Przyjścia. Niżej podajemy cytaty lub odniesienia z Nowego Testamentu (uważane przez wielu za wypełnienie tych proroctw). Pełniejszą listę proroctw mesjańskich zawiera pkt IX we Wprowadzeniu do KŻNT.

------------------------------------

maca - chleb przaśny
Pesach - Pascha
seder - wieczerza w wigilię Paschy
talmidim - uczniowie
Tanach - Biblia herbrajska, Stary Testament