Kultura Mezopotamska, a Biblia

ODBICIE HISTORII MEZOPOTAMII NA KARTACH BIBLII

Ze względu na bliskie sąsiedztwo Ziemi Izraela i Mezopotamii wzajemne odniesienia pomiędzy ludami tych krain są czymś normalnym w ramach historii. Izrael spotkał się ze swoim Bogiem w historii i dlatego historia pozostała dla niego niezwykle ważnym elementem religijności. W historię wkraczał Bóg ze swymi interwencjami i wykorzystywał wydarzenia historyczne jako nośniki swojego działania i objawienia. Ażeby historia mogła w ten sposób przemówić do człowieka, potrzeba było specjalnej jej interpretacji, którą nazywamy interpretacją prorocką i dziejach Izraela Bóg powoływał specjalnie wybranych ludzi, aby spełniali zadanie prorockie polegające przede wszystkim na interpretacji znaków czasu jako odczytywania działania Boga w historii i poprzez historię. Dlatego w Piśmie Świętym tak wiele miejsca zajmuje historia, która zawsze ma służyć dostrzeżeniu Boga, ale równocześnie zawiera potężny ładunek konkretnego dziejopisarstwa.
W księgach biblijnych będziemy starać się odczytać to, co odnosi się nie tylko do historii Izraela, ale także do historii Mezopotamii. W tym wypadku interesują nas przede wszystkim te czasy, w których już wytworzyła się struktura polityczna Izraela, a więc koniec drugiego tysiąclecia i pierwsza połowa pierwszego tysiąclecia przed Chrystusem, gdyż później kończy się rozważana poprzednio historia Mezopotamii, pochłoniętej przez imperium perskie.
Wiemy już, że ostatnie dwa wieki drugiego tysiąclecia było mrocznym okresem w dziejach Mezopotamii, która poddawana była najazdom migrujących wówczas ludów i nie posiadała silnej państwowości. W tym okresie proces formowania się Izraela osiągnął taki stopień organizacji, że mogła pojawić się monarchia. Po nieudanym panowaniu Saula Dawid zjednoczył pod swoim berłem wszystkie pokolenia izraelskie i rozciągnął swoje panowanie aż do Eufratu^[1].
W wieku dziesiątym państwo Dawida i Salomona rozpadło się na dwa organizmy państwowe: Państwo Izraelskie i Państwo Judzkie. Te dwa państwa wzajemnie skłócone w następnym wieku musiały stanąć wobec odnowionej przez Asurnasirpala II potęgi asyryjskiej. Już syn Asurnasirpala II, Salmanassar III w czasie swej wyprawy wojennej do Syrii i Libanu w roku 841 odebrał daninę od Tyru, Sydonu i króla izraelskiego Jehu. Głosi to tak zwany Czarny Obelisk z Kalach (Nimrud), na którym Jehu, nieściśle nazwany synem Omriego, przedstawiony jest w postaci klęczącej z głową schyloną do ziemi przed królem asyryjskim^[2]. Epizod ten nie został jednak odnotowany na kartach Pisma Świętego.
Natomiast wzmianki o Asyrii występują często w nauczaniu proroka Ozeasza, które dotarło do nas poprzez księgę biblijną, zawierającą mowy tego wielkiego herolda Bożego słowa. Prorok wystąpił w połowie wieku ósmego. W sytuacji częstego deptania prawa Bożego i zawartego przymierza Ozeasz jest przede wszystkim prorokiem wzgardzonej i przebaczającej miłości Bożej. Odmalowuje tę miłość ukazując wszystkie uczucia kochającego i pełnię goryczy zdradzonego Małżonka. Od najczulszych przejawów miłości przechodzi prorok do wygłoszenia najstraszliwszych gróźb, aby na końcu z całą delikatnością ukazać zapowiedź pojednania.
Mieszkańcy Państwa Izraelskiego kierowali swe nadzieje raz ku Asyrii, raz ku Egiptowi. Wobec odzywających się głosów zmierzających w zaistniałych trudnościach do szukania ucieczki u potężnego sąsiada, jakim była Asyria, Ozeasz stanowczo się temu sprzeciwia. Przymierze z Asyrią nie uchroni Efraima (tak Ozeasz określa Państwo Izraelskie), który walczy z Judą.