Zarys biblijnej teologii płci

Stwórcza moc Jahwe

Najstarszy z zawartych w Biblii opisów stworzenia świata i człowieka (Rdz 2,4-24), chociaż w niektórych elementach może przypominać sta­rożytny, pogański sposób patrzenia na kosmos, to jednak zasadniczo się od niego różni. Bóg wprawdzie jest tym, który zsyła deszcz na ziemię, ale nie jest to czynność związana z Boskim działaniem płciowym. Człowiek (i inne istoty żywe) zostaje stworzony z prochu ziemi, co oznacza, że Bóg posłużył się do jego stworzenia jakimś tworzywem, ale z pewnością nie nasieniem. Akt stwórczy nie jest w żaden sposób kojarzony z działaniem seksualnym. W tej koncepcji stwórcza moc Boga zawiera się w Jego tchnieniu. Według treści pierwszego (historycznie) opisu stworzenia płciowość zostaje przypisana tylko ludziom. Stanowi ich konstytutywny element. To ludzie, a nie Bóg, mają zdolność do działania seksualnego. Podsumowując obydwa opisy stworzenia świata i człowieka, należy podkreślić, że w odróżnieniu od bóstw pogańskich, Bóg Jahwe nie jest istotą seksualną. Kreując świat, nie czyni tego poprzez działanie seksu­alne. Bóg Jahwe stwarza, a nie płodzi. Jego stwórcza moc zawiera się w ożywczym tchnieniu i w Jego słowie. Stwarza z niczego. Seksualność należy do świata stworzeń. Działanie płciowe jest właściwe dla ludzi i zwierząt, ale ich płodność nie wiąże się z seksualnością Stwórcy. Boga ta sfera nie dotyczy, chociaż On określa jej celowość. W przypadku lu­dzi jest to dążenie do jedności i prokreacja, a w odniesieniu do zwierząt tylko prokreacja.

Świętość płaszczyzną spotkania z Bogiem

Wykreowany w opisach stworzenia obraz Boga przyniósł radykalną demitologizację i desakralizację seksualności. W biblijnym obrazie Boga nie mieści się funkcja seksualna. Powyższe stwierdzenia stój ą jednak w sprzeczności z wypowiedziami natchnionego tekstu, które ukazują Jahwe jako Oblubieńca Izraela. Tak więc z jednej strony mamy do czy­nienia z nieseksualnym Bogiem, a z drugiej z Bogiem, który przedstawia się na sposób osoby seksualnej. Jest płodny, rodzi, wychowuje; jest mat­ką, a czasem ojcem, a także oblubieńcem. Jest to sprzeczność pozorna. Wymaga jednak szczegółowego wyjaśnienia.
Powszechność kultu płodności związanego z bogiem Baalem w śro­dowisku narodu wybranego wpłynęła na wypracowanie przez proroka Ozeasza oryginalnej koncepcji relacji pomiędzy Jahwe i Izraelem, op­artej na miłości oblubieńczej. Ozeasz żył w czasach, kiedy kult Baala był bardzo popularny i wpływał na zmianę zasad wiary w Jahwe. Na wzór kultów pogańskich Izraelici zaczęli oddawać cześć Jahwe według rytów zapożyczonych od Baali. Wiązało się to z wprowadzeniem różnych obrzędów (w tym prostytucji sakralnej), mających zapewnić płodność i obfitość urodzaju^[9]. Podający się tym aktom seksualnym wierzyli, że wychodzą w komunię z bóstwem. Młode dziewczyny poświęcały im swe dziewictwo, a kobiety wypraszały w ten sposób dla siebie płodność^[10].

---------------------------------------------------------

[9] Por. R. E. Brown, J. A. Fitzmyer, R. E. Murphy, Katolicki komentarz biblijny, Warszawa [2001], s. 800.
[10] Por. T. Brzegowy, Prorocy Izraela, t. 2, Tarnów 1997, s. 59.