Biblijny model człowieka

2.3. Człowiek a jego środowisko naturalne

(...) abyście udoskonalali ziemię^[6]. Pan Bóg zatem wziął człowieka i umieścił go w ogrodzie Eden, aby mu służył i strzegł go^[7].
Trzema słowami opisuje Biblia troskę człowieka o jego środowisko naturalne, które nazywa krajem lub ogrodem Eden. Bóg uczynił człowieka dziedzicem ogrodu Eden w tym celu, aby mu służył i strzegł go (לעבה ולשמרה - 2,15). Ma służyć mu analogicznie do służby Bogu, ma strzec go - analogicznie do pieczy i troski pasterza nad trzo­dą owiec^[8]. Klimat więc, który wnoszą oryginalne terminy jakże odmienny jest od tego, który wzniecają nieadekwat­ne przekłady.
Największą i to negatywną karierę w cywilizacji za­chodniej zrobił trzeci termin: kabhasz (כבש), nieszczęśli­wie tłumaczony (razem z kontekstem wypowiedzi) jako: uczyńcie sobie kraj poddany, a więc za pomocą idei wy­rażającej dominację, ujarzmienie^[9]. Tłumaczenie to jest poniekąd odpowiedzialne za mentalność panowania i pod­boju, która w skrajnej postaci objawiła siew nienawiści do środowiska naturalnego. W efekcie mentalności panowa­nia środowisko naturalne doznało niewiarygodnego splą­drowania i uległo niebywałej dewastacji.
Całe więc nieporozumienie z mentalnością podboju wy­pływa przede wszystkim z błędnego tłumaczenia hebraj­skiego kabhasz za pomocą słowa panować. Wprawdzie podbój jest jednym z podstawowych znaczeń kabhasz, ale nie jedynym. Obok niego występują inne konotacje, jak: przekształcanie, konserwowanie. I te znaczenia właśnie są adekwatne dla naszego miejsca. Środowisko naturalne zostało dane człowiekowi, aby sprawował nad nim pie­cze., troskę, aby je rozwijał i ulepszał z poszanowaniem jego praw.

2.4. Człowiek a świat zwierząt

a) Ulepiwszy z ziemi wszelkie zwierzęta lądowe i pta­ki powietrzne, Pan Bóg przyprowadził je do człowieka, aby zobaczyć, jakie imię nada im. Wszystkich obdarzył człowiek imieniem: „istota żywa", b) (...) ale dla czło­wieka nie znalazła się odpowiednia pomoc spośród zwie­rząt^[10], c) (...) abyście panowali nad wszystkimi istotami żywymi^[11].
Pierwszy tekst jest przyporządkowany scenie kreują­cej małżeństwo i stanowi bezpośrednie wprowadzenie do niej. Bóg pragnie wypełnić samotność człowieka poprzez stworzenie mu odpowiedniej pomocy. W tym celu przy­prowadza do niego zastępy zwierząt, aby przekonać się, czy odniesie się doń właściwie. Adam nadając im imiona, przejawia pozycję przewagi nad nimi. W opisie tym zawarto również elementy polemiki z cywilizacjami staro­żytnymi, które ubóstwiały zwierzęta. Tam zwierzęta domi­nowały nad człowiekiem.

-------------------------------------------

[6] Rdz 1,28.
[7] Rdz 2,15.
[8] Por. M. Filipiak, Biblia jako tekst religijny i kulturowy, Lublin 1993, s. 33nn.
[9] Kabhasz oddano za pomocą słowa ujarzmiać również w najlep­szym tłumaczeniu Biblii, bo opartym na systemie interlinearności. Zob. Hebrajsko-polski Stary Testament. Księga Rodzaju. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, transkrypcją oraz indeksem rdzeni, prze­kład i opracowanie Anna Kuśmirek, Warszawa 2000.
[10] Rdz 2,19.
[11] Rdz 1,28.