Aspekty semiotyczne

Aspekty semiotyczne tekstu. Semiotyka tekstu jest dziedziną, która bada tekst jako przedmiot o charakterze znakowym, czysto językowym, starając się wydobyć na światło dzienne mechanizmy sprawiające, że dany tekst ma sens. Przedmiotem semiotyki tekstu są struktury narracyjne (zespoły praw rządzą­cych organizacją opowiadania) i struktury dyskursywne (zespół praw rządzą­cych organizacją semantyczną, znaczeniową). Parafrazując wypowiedź francu­skiego teoretyka krytyki literackiej R. Barthesa, można powiedzieć, że semiotyka rozszyfrowuje sensy badanego dzieła, podczas gdy analiza literacka bada reguły i wymogi wypracowywania tych sensów.
Prolog ma formę uroczystego, poetyckiego opowiadania religijnego o Sło­wie. Opowiadanie to przedstawia się jako świadectwo wiary w Jezusa jako Słowo Wcielone i Syna Bożego. Postać Jana Chrzciciela wskazuje na osadzenie opowia­dania w konkretnej rzeczywistości historycznej.
W każdym opowiadaniu istotnym elementem jest przekształcenie - uwydat­nienie jakiegoś działania i wskazanie jego wyniku. Przekształcenie dotyczy głów­nej postaci, jak również postaci z nią związanych. Calloud - Genuyt (I, 9-29) za­uważają, że prolog stanowi opowiadanie o działaniu, dzięki któremu Słowo Boga wpisało się w mowę ludzką za pośrednictwem konkretnego rozmówcy - Jezusa Chrystusa - w którym objawia się pierwszy podmiot wypowiedzi.
W prologu wszystko skupia się wokół Słowa - cała sfera boska i ludzka. Ta centralna postać łączy się w sposób uprzywilejowany z historyczną osobą Jezusa Chrystusa. W trakcie narracji dowiadujemy się, że ta osoba, połączona najpierw w relacji do Boga ze Słowem, jest także połączona z Jednorodzonym w Jego relacji do Ojca. Transformacja tych denominacji jest pokazana w 1,14, gdzie jest mowa, że Słowo stało się ciałem. To przekształcenie jest głównym przedmiotem narracji i zostało zreferowane jako wydarzenie słyszalne i dostrzegalne przez świadków.
Inne postacie mają wyznaczone miejsce i role w relacji do Słowa. Pierwszą postacią, która wchodzi na scenę jest „Jan". Występuje on w roli świadka. Mówi o całkowicie Innym do innych. Jego świadectwo dokonuje się w dwóch interwen­cjach. Pierwsza, przed przyjściem Słowa w ciele, dotyczy dawania świadectwa dla światłości. Druga, po przyjściu Słowa, odnosi się do stwierdzenia tożsamości tego, który przynosi światłość. Świadczy on i mówi: Ten był, o którym powiedzia­łem. Świadectwo Jana odnosi uprzednią wypowiedź na temat światłości do ozna­czonej osoby; to, co powiedział, do tego, co widzi.
Pozostałe postacie, słuchacze tego świadectwa, w różnorodny sposób reagu­ją na świadectwo Jana. Wyłaniają się dwie przeciwstawne grupy. Z jednej strony „świat" i „swoi", którzy w stosunku do Słowa, a dokładniej w stosunku do praw­dziwego światła, przyjmują postawę negatywną; cechuje ją brak uznania i od­rzucenie. Odrzucając Słowo jako światłość, nie mogą zobaczyć, kim jest Słowo w ciele. Z drugiej strony znajdują się ci, którzy przyjmują postawę pozytywną, gdyż uwierzyli w Jego Imię. Przyjmując to, co usłyszeli, mogli kontemplować Sło­wo, które stało się ciałem.
Specjalne miejsce zajmują osoby oznaczone zaimkiem „my", gdyż pełnią one równocześnie funkcję naocznego świadka i narratora. To oni nam mówią, że na początku Słowo było w ścisłej relacji do Boga i jest Bogiem. Bóg występuje tu­taj w kategoriach mówienia. Ujawnia się jako pełne Słowo Boże, ale niedostępne w kategoriach języka ludzkiego. Następnie świadczą o Słowie Wcielonym - Jezu­sie Chrystusie - jako Jednorodzonym. Oni świadczą, że Jezus Chrystus, mówiąc po ludzku, objawia nam Boga jako Ojca.