Wylęknieni i obdarowani (1)

Burząc mur rozdzielający ludzi otwiera drogę do jedności pomiędzy Ży­dami i poganami^[15]. Obraz ten, zaczerpnięty z architektonicznego kształtu świątyni jerozolimskiej, w której dziedziniec pogan oddzielony był murem od wewnętrznej części sanktuarium, służy zilustrowaniu sytuacji chrześcijan, wśród których nie ma już Żyda ani Greka, lecz wszyscy stanowią jedno w Chrystusie. Tak rozumiany Kościół jest nie tylko przestrzenią ludzi pojed­nanych ze sobą, ale mających zadanie zaprowadzania pokoju w środowisku, w którym żyją. Do spełniania tego zadania uzdalnia apostołów Zmartwych­wstały, obdarzając pokojem najpierw ich samych.

II. „JADŁ WOBEC NICH"

Malowidła na ścianach katakumb rzymskich z drugiej połowy II stulecia ukazują mężczyzn (prawdopodobnie apostołów) zasiadających przy wspól­nym stole, na którym przygotowano do spożycia pięć chlebów i dwie ryby. Podobne reprezentacje pojawiają się na wczesnochrześcijańskich grobach i towarzyszą inskrypcjom. Posiłek złożony z chleba i ryb był prawdopodob­nie antycypacją Eucharystii; możliwe, że spożywano go także w ramach agap po sprawowanej już uczcie eucharystycznej^[16]. W ten sposób posiłek Jezusa spożywany z uczniami skierowuje myśl czytelnika dzieła Łukaszowego ku Eucharystii, która staje się paschalnym darem Zmartwychwstałego Pana^[17].
Jezus spożywa chleb (24,30) i ryby (24,42-43) w obecności swoich uczniów^[18]. Wcześniej rozmnożył chleb i ryby na pustkowiu, i rozdawał posi­łek zgłodniałym tłumom (9,12-17). Podobieństwa terminologiczne pomiędzy opisem rozmnożenia chleba a opisem posiłków Jezusa Zmartwychwstałego są uderzające. Wystarczy choćby wspomnieć, że uczniowie występują w roli pośredników („Wy dajcie im jeść"; 9,13 i „Oni podali Mu kawałek pieczo­nej ryby"; 24,42) i mowa jest - nie jak w innych opowiadaniach paralelnych o „dziękczynieniu", lecz o „błogosławieństwie" (9,16: „odmówiwszy błogosławieństwo, połamał: i dawał uczniom" i 24,30: „odmówił błogosławieństwo, połamał go i dawał im"). Wydaje się, że Łukasz świadomie w opowiadaniach o chrystofaniach nawiązuje do opisu rozmnożenia chleba i ryb, by ukazać, że apostołowie mają do czynienia po zmartwychwstaniu z tym samym Jezusem, któremu towarzyszyli przez trzy lata Jego ziemskiej działalności. Jezus histo­ryczny i Chrystus zmartwychwstały są tą samą Osobą.
Pośrednio również wspólny posiłek Jezusa z uczniami odsyła do ustano­wienia Eucharystii. Gesty wykonane przez Jezusa nad chlebem opisane zostały przez Łukasza przez ciąg pięciu czasowników: wziąć - czynić dzięki - łamać - dawać - mówić (22,19-20). Ich następstwo zapewne odzwierciedla prakty­kę liturgiczną pierwotnego Kościoła.

------------------------------------

[15] Rozdział pomiędzy Żydami i poganami wynika z hebrajskiej koncepcji oddzielenia na­rodu wybranego od innych ludów (Kpł 20,16; Lb 23,9), z którymi ani nie mogli zawierać sojuszy (Wj 23,32; Kpł 18,24), ani utrzymywać relacji czy to religijnych (Wj 23,24), czy świeckich (Pwt 7,3; Ne 13,23-27); por. M.I. Alves, „Pokój mój daję wam (J 14,27)" Comm 5 (53) 1989, 25.
[16] R.H. HIERS, C.A. KENNEDY, „The Bread and Fish Eucharist in the Gospels and Early Christian Art" Perspectives in Religious Studies 3 (1976) 21-23.
[17] „Nel racconto dell'apparizione, il finale, a tutta prima, sorprendec rappresenta Gesu mentre mangia davanti ai discepoli. Anche qui, si e portati a pensare che questa tradizione provenga da ambienti ellenistici preoccupati di dimostrare la corporeita di Gesu. Ma il fatto riferito non e strano: puó essere situato nella tradizione della comunita di mensa che molto probabilmente deriva, a sua volta, dallambiente liturgico. Tuttavia conviene orientarsi piuttosto verso il significato della realta della risurrezione di Gesu"; X. LEON-DUFOUR, Risurrezione di Gesu e messaggio pasquale, 291-292.
[18] „We wszystkich społeczeństwach, zarówno prostych, jak i złożonych, jedzenie jest pod­stawowym sposobem nawiązywania i podtrzymywania relacji międzyludzkich [...]. Kiedy an­tropolog wie już, gdzie, kiedy i z kim spożywa się jedzenie, może wywnioskować stąd niemal wszystko, co dotyczy relacji wiążących członków społeczności [...]. Wiedzieć, co, gdzie, jak, kiedy i z kim ludzie jedzą, znaczy poznać charakter społeczności"; P. FARB, G. ARMELAGOS, Consuming Passions: The Anthropology of Eating, Boston 1980, 211.