Tajemnica Odwiecznego Słowa

Tak sformułowany temat jest bez wątpienia… tajemniczy. Spróbujmy więc, uchylając rąbka tajemnicy, podejść do niego w sposób systematyczny, wręcz schematyczny. Temat składa się z trzech słów, niniejsza prezentacja więc podzielona zostanie na trzy części, w których – pochylając się nad kartami Biblii – zapytamy, czym jest Tajemnica, czym jest Odwieczność i czym (Kim) jest Słowo. Może w ten sposób uda nam się choć o krok przybliżyć do Tajemnicy Odwiecznego Słowa.

Tajemnica

Wydaje się, że w ostatnich latach wzmaga się zainteresowanie „tajemnicą”, rozumianą jednak bardzo potocznie. Choćby z ostatnich miesięcy moglibyśmy wspomnieć publicystyczny sukces takich książek, jak „Kod Biblii”, „Kod Leonarda da Vinci” czy szum medialny wokół „Ewangelii Judasza”. Słowo „tajemnica” jest w tym kontekście rozumiane dość płytko i zazwyczaj ma posmak sensacji. Abstrahując od tego potocznego rozumienia tajemnicy, otwórzmy na chwilę Biblię.

Tajemnica mesjańska

Kiedy biblista myśli „tajemnica”, bez trudu przychodzi mu na myśl ukuta przez jednego z najwybitniejszych biblistów niemieckich, wykładowcy Uniwersytetu Wrocławskiego, Williama Wrede, formuła „Messiasgeheimnis” – tajemnica mesjańska. Właśnie w roku 2006, dokładnie 23 listopada, obchodziliśmy setną rocznicę śmierci wybitnego naukowca. W naszym mieście, do którego przeniósł się z Getyngi (zadziwiające, że odwrotną drogę przebyła Edyta Stein), wykładał w latach 1893-1906. Jego zasadnicze dzieło, „Das Messiasgeheimnis in den Evangelien”, powstało i zostało wydane właśnie tu, we Wrocławiu, w 1901 roku. Autor zastanawia się w nim, czy Jezus miał świadomość mesjańską – innymi słowy, czy wiedział, że jest Mesjaszem i dlaczego zakazywał o tym mówić (zwłaszcza w relacji Markowej). Przejawami „tajemnicy mesjańskiej” są w ewangeliach zakaz skierowany przez Jezusa do duchów nieczystych – by nie zdradzały Jego tożsamości, zakaz mówienia o czynach cudownych, zakaz zdradzania miejsc pobytu Jezusa czy mowa w przypowieściach, które nie wszyscy mogli zrozumieć.

Tajemnica Chrystusa

W ewangeliach termin „tajemnica” pojawia się tylko raz, w logionie Jezusa wyjaśniającym cel nauczania w przypowieściach: Wam dana jest tajemnica królestwa Bożego, dla tych zaś, którzy są poza wami, wszystko dzieje się w przypowieściach, aby patrzyli oczami, a nie widzieli, słuchali uszami, a nie rozumieli (Mk 4,11). Innymi słowy, ci, których serca są otwarte na Boże przesłanie, łatwo zrozumieją znaczenie przypowieści; ci, których serca są zamknięte na Boże słowa, nie zrozumieją ich sensu.

Jeśli Jezus mówi o „tajemnicach królestwa” (mysteria tes basileias), a Orygenes nazywa Go ho autobasileia („królestwo Boże samo w sobie”, „królestwo Boże uosobione”), to termin mysterion możemy odnieść do Osoby Jezusa Chrystusa. Osoba Jezusa Chrystusa jest misterion, jest „Tajemnicą”. Taka interpretacja pojawia się już u św. Pawła: apostoł narodów stara się, by „serca wiernych doznały pokrzepienia, aby zostali w miłości połączeni, ku osiągnięciu całego bogactwa pełni zrozumienia, ku głębszemu poznaniu tajemnicy Boga (mysterion tou Theou) – [to jest] Chrystusa” (Kol 2,2).