Pojawienie się Zbawcy, Księcia Pokoju i przyjście Mesjasza, Króla Sprawiedliwego (Iz 9,1-6 oraz Iz 11,1-9)

Rzeczownik „zbawca” pochodzi od czasownika „zbawienie” oznaczającego „wyzwolenie człowieka od zła, szatana, grzechu, choroby, cierpienia, śmierci itp.”^[16] W Starym Testamencie jest to pojęcie o charakterze religijnym, zbawienie pochodzi od Boga. Początkowo wiązano je z wyjściem z niewoli egipskiej (Wj 15,4-20), a później z mającym nadejść Mesjaszem (Jr 23,2), „Sługą Bożym” (Iz 42,1-53,12) i nabrało cech eschatologicznych (Ez 34,22; Iz 12,2; 25,9; Jl 3,5) i uniwersalistycznych (Iz 42,1; 53;12).^[17] Przed upadkiem Królestwa Północnego w 722 r. przed Chr. przedmiotem zapowiedzi zbawienia był m. in. Książę Pokoju u Izajasza.^[18]

„Książę Pokoju” ma położyć kres wszelkim wojnom, przynieść sprawiedliwość i prawdziwe poznanie Boga.^[19] „Pokój” ( z hebr. szalom, grec. Ejrene, łac. pax ) to w Piśmie Świętym pojęcie zbliżone do zbawienia. W Starym Testamencie jego gwarancją było przymierze. Ufność w Bogu przynosi pokój. Jest w pełni realizowany przez Mesjasza – „Księcia Pokoju” (Iz 9,5).^[20]

Oczekiwaną radość krain zajętych przez okupanta porównuje prorok do światła wschodzącego w ciemności. Dla wschodnich pisarzy jest to symbol wybawienia i szczęścia (np. Iz 58,8-10; 60,1.20; Mi 7,8; Ps 27,1) tak, jak ciemność to symbol ucisku i niedoli (Iz 13,9n; 42,7; 49,9; Pwt 107, 10.14).^[21]

Wyjątkowe nasilenie tego radosnego stanu podkreśla porównanie go do radości żniwiarzy z obfitości zbiorów ( Kpł 23,40; Pwt 16,14; Ps 4,8; 126,6) oraz przy podziale łupów po bitwie (por. Sdz 5,30; Ps 68,13; 119,162).^[22]

Powodem do tak wielkiego zadowolenia nie jest tylko klęska Asyrii, lecz wydarzenia mające nadejść w przyszłości. Do nich należy narodzenie tajemniczego Chłopca, potomka Dawida, którzy zasiądzie na jego tronie (Iz 9,6) w Jerozolimie. Umocni on i powiększy królestwo Judy, a panował będzie zgodnie z zasadami prawa i sprawiedliwości. Krajowi swemu zapewni pokój, gdyż nie będzie prowadził działań wojennych. Zapowiedź, iż wówczas „każdy but pieszego żołnierza, każdy płaszcz zbroczony krwią, pójdą na spalenie, na pastwę ognia„ (Iz 9,4) znaczy, że nastąpi powszechne rozbrojenie i świadczy o doskonałości pokoju zaprowadzonego przez Chłopca.^[23]

Tekst „Dziecię nam się narodziło” (Iz 9,5) oznacza przyjście Mesjasza. Słuszność tego poglądu potwierdzają wersety Iz 9,4.6 świadczące, że autor w całym utworze mówi o przyszłości. Jednak zdanie to odnosi się nie do rzeczywistych narodzin, ale do objęcia władzy przez zapowiedzianego króla, gdyż jego królewskie tytuły przypominają te nadawane przy intronizacji egipskiemu faraonowi. Nie kłóci się to z nazwaniem go Chłopcem czy Dziecięciem, gdyż zwrot „syn został nam dany” (Iz 9,5) oznacza synostwo Boże.^[24]

Ów zapowiadany następca Dawida charakteryzowany jest czterema nazwami: „Niezwykle zaradny”, „Bóg Mocny”, „Wieczny Ojciec” i „Książę Pokoju”, według Wulgaty: „Przedziwny Radca”, „Bóg Mocny”, „Ojciec Na Wieki”, „Książę Pokoju”. Są to imiona symboliczne (por. Iz 1,26n) określające naturę i przymioty Emmanuela: mądrość, boskość, wszechmoc, wieczność, pokojowe usposobienie.^[25]

„Imię <>, w dosłownym przekładzie „Cud Doradcy" lub „Cud Planisty", podkreśla, że Dziecię nie będzie potrzebowało cudzych rad i dzięki swej wielkiej mądrości osiągnie swoje zamiary, korzystając z pomocy Jahwe (por. 25, 1; Ps 20, 5)”.^[26] Będzie on inny od Achaza, który swą nierozwagą sprowadził na państwo judzkie wielkie nieszczęścia.^[27]

Imię „Bóg Mocny” w innych miejscach odnosi się zawsze do Jahwe (Iz 10, 21; Jr 32, 18; Ne 9, 32). Według przeciwników mesjańskiego tłumaczenia perykopy nie oznacza przypisania Chłopcu Boskiej natury, gdyż dla monoteisty z czasów Starego Testamentu idea Boga – człowieka byłaby nie do przyjęcia. Izajasz chce najprawdopodobniej wskazać, że będzie on obdarzony mocą samego Boga (por. Mi 5, 3), a pod jego rządami ukarze się moc Pana. Mówi się o nim jako o boskim bohaterze.^[28] Inni egzegeci dowodzą jednak, że tytuł ten był w Starym Testamencie zawsze nadawany Bogu, nigdy człowiekowi i wyrażać musi boskość mającego się narodzić.^[29]

Imię „Ojciec Wieczny” to jedyny przypadek nadania królowi tytułu „ojciec” w Starym Testamencie. Określenie „ojciec” w systemie patriarchalnym odnosiło się do także do dziadka (Rdz 10,21) i dalszych przodków w linii męskiej (Rdz 48,21; Kpł 26,39). Cieszyli się oni największym autorytetem głowy rodziny (Rdz 12,1), kapłana (Rdz 8,20), pośrednika błogosławieństwa Bożego (Rdz 24,34), nauczyciela (Pwt 32,7; Iz 38,19) i wychowawcy (Prz 23,22n), wzoru wiary (Iz 51,2; J 8,39n).^[30] Takie użycie tego słowa może wyjaśnić wyrocznia, w której Jahwe przez usta Izajasza mówi o Eliakimie mającym objąć stanowisko zarządcy pałacu królewskiego: „Będzie on ojcem dla mieszkańców Jerozolimy i dla domu Judy" (Iz 22, 21). Można z niej wnioskować, że władca opiewany przez proroka otoczy swych poddanych ojcowską opieką. Św. Hieronim w Wulgacie używa słów „Pater futuri saeculi” czyli „Ojciec przyszłych wieków” mając na myśli, że Chłopiec da początek nowej, wiecznej epoce w dziejach Izraela zapowiedzianej w Iz 9,6. Mowa jest tam, że „on utwierdzi i umocni prawem i sprawiedliwością, odtąd i na wieki” królestwo Dawida. ^[31]

Tytuł „Książę Pokoju” wiąże się z tym, że w przeciwieństwie do panujących tego świata zapewni on „pokój bez końca” (por. Ps 72, 3.7) – okres wszelkiej pomyślności, w którym ludzie i zwierzęta mają odpowiednie warunki życia i postępują wedle woli Bożej. Czwarta nazwa wyraża zależność „księcia” od Jahwe, gdyż termin ten oznacza urzędnika podlegającego królowi. Nie jest to jednak jasne, gdyż babilońskie słowo sarru – odpowiednik hebrajskiego śar było używane również w odniesieniu do króla.^[32]

Tytuły, jakie Dziecię ma otrzymać, przypominają te, jakie w Egipcie podczas intronizacji kapłan w imieniu bóstwa nadawał faraonowi, jednak należy też zauważyć pewne różnice świadczące o tym, ze niekoniecznie Izraelici musieli naśladować Egipcjan. Różnica dotyczy też osoby nadającej imiona. W Księdze Izajasz nie są to kapłani, lecz Jahwe. Oznacza to stosunek poddaństwa względem Boga zgodnie ze zwyczajem nadawania imienia wasalowi przez pana. Należy też wziąć pod uwagę fakt, że Izajasz tak przesiąknięty ideą doskonałego monoteizmu nie nadawałby mającemu nadejść królowi pogańskich tytułów.^[33]

Teren panowania tego nowego monarchy ma obejmować w pierwszym rzędzie Królestwo Północne i Południowe Izraela. Będzie to rzeczywistość trwała, do której zbudowania użyje on środków takich jak pokój, sprawiedliwość, prawo. Inne przymioty rządów Mesjasza to powszechność i wieczność. Wszystkie one nie mogą przysługiwać żadnemu ziemskiemu władcy.^[34]