Świątynia Jerozolimska

Południowy mur platformy świątynnej

otwiera się prawie na całej długości 281 metrów na zespół wykopalisk archeologicznych. Pomimo plątaniny budowli z różnych epok, właśnie od strony południowej najpełniej można ocenić wielkość i majestat Jerozolimy z czasów Jezusa. Zachowało się tu bowiem stosunkowo najwięcej fragmentów i pozostałości budowli herodiańskich, należących do dzielnicy nazywanej przez Józefa Flawiusza Ofel. Należą do nich ułożone kilkoma warstwami potężne monolity tworzące południowy odcinek muru, jego południowo-zachodni narożnik, liczne przyziemia na przedpolu muru. W stosunkowo dobrym stanie zachowały się monumentalne, bardzo szerokie schody prowadzące z placu położonego u podstawy muru prosto na plac świątynny za pośrednictwem dwóch bram, Bramy Podwójnej i Bramy Potrójnej. Obie bramy, szerokie odpowiednio na 12 i 15 metrów, dziś niewidoczne, bo zamurowane i przysłonięte późniejszymi budowlami, dzieło architektów Heroda Wielkiego, pozwalały na łatwą komunikację między placem świątynnym a Miastem Dolnym. Wśród labiryntu przyziemi i fundamentów Ofelu z okresu herodiańskiego i rzymskiego są takie, które pochodzą z okresu bizantyńskiego, nieliczne z okresu wypraw krzyżowych, większość natomiast stanowią pozostałości pałacu z okresu Omajadów. Również władcy muzułmańscy z późniejszych dynastii zabudowywali ten teren według własnych potrzeb.

Mur wschodni całą długością 467 metrów wychodzi na dolinę Cedronu i Górę Oliwną. Ponieważ nie jest zabudowany, prezentuje się bardzo majestatycznie, a biegnący u jego podstawy cmentarz muzułmański przydaje mu jeszcze dostojeństwa. W kontekście zainteresowań Jerozolimą czasów Jezusa ważne są dwa miejsca w tym rejonie: Narożnik Świątyni i Brama Złota. Tak zwany Narożnik Świątyni to południowo-wschodni fragment muru oporowego platformy świątynnej, składający się z wielu warstw bloków kamiennych o wątku wskazującym na różne okresy jego napraw. Położone najniżej warstwy z okresu herodiańskiego charakteryzują się bardzo starannym wiązaniem potężnych bloków i biegną od podstawy na wysokość trzynastu rzędów. Ponieważ pierwotnie u podnóża muru nie przebiegała żadna droga, tak jak jest obecnie, wysokość narożnika była jeszcze bardziej zawrotna, gdyż wydawało się, że narożnik sięga samego dna doliny Cedronu. Według najdawniejszej tradycji chrześcijańskiej właśnie na szczyt tego muru miał szatan zaprowadzić Jezusa, kusząc Go, by rzucił się w przepaść bez doznania urazu (por. Łk 4,9-10). Brama Złota jest późna i w obecnej formie pochodzi najprawdopodobniej z końca VII wieku i może być współczesna budowie meczetu Kopuły Skały. Niemniej istnieją archeologiczne poszlaki, że została przebita na wcześniejszej bramie, pochodzącej z okresu budowy świątyni przez Heroda Wielkiego. Wiadomo, że z placu świątynnego można było bezpośrednio przedostać się w dolinę Cedronu za pomocą mostu. Istnieją liczne legendy tłumaczące okoliczności zamurowania bramy.

Mur północny na całej długości 310 metrów jest najmniej dostępny do zwiedzania z powodu zwartej zabudowy muzułmańskiej dzielnicy Starego Miasta. Do lica muru, w którym przebite są trzy bramy umożliwiające wstęp muzułmanom na plac świątynny, dostawiono w różnym czasie różnorodne budowle z przewagą mameluckich (1250-1517). Przynajmniej dwie budowle w tym rejonie miały duże znaczenie w czasach Jezusa: ogromny zbiornik na wodę w rejonie północno-wschodniego narożnika muru oraz twierdza Antonia w pólnocno-zachodnim narożniku. Po zaplanowanej przez urbanistów Heroda Wielkiego Sadzawce Izraela, wydrążonej w litej skale na głębokość 20 metrów, nie ma dziś śladu. Została współcześnie zasypana gruzem, a grunt wyrównano i wyłożono płytami. Jej lokalizację można łatwo zidentyfikować po lewej stronie, wchodząc do Starego Miasta przez Bramę św. Szczepana od strony Góry Oliwnej i cmentarza muzułmańskiego.
W rejonie przyległym do muru północnego znajduje się najwięcej widocznych budowli, obiektów i pamiątek związanych z pobytem Jezusa w Jerozolimie i z Jego męką. Według tradycji na tydzień przed swą męką Jezus wjeżdżał od strony Góry Oliwnej do Świętego Miasta przez bramę nazywaną dzisiaj Bramą św. Szczepana.