Masada

Znaleziono także takie mnóstwo rozmaitej broni, którą król tutaj złożył, że można było w nią zaopatrzyć dziesięć tysięcy mężów. Nad­to były tu zasoby nie obrobionego żelaza, spiżu i ołowiu, co przygotowano na wypadek, gdyby nastały ciężkie chwile. Herod miał tę twierdzę zbudować jako miejsce schronienia dla siebie, ponieważ liczył się z dwojakim niebezpieczeń­stwem: ze strony narodu żydowskiego, żeby nie chciano go usunąć i przywrócić do władzy dawną dynastię. [Herod] umocnił Masadę, której zdobycie miało być dla Rzymian ostatnim zadaniem w wojnie z Żydami^[1].
Płaskowyż, na którym znajduje się Masada, kształtem zbliżony jest do rombu i charakteryzuje się długością ok. 600 m oraz szerokością 305 m. Na całym obwodzie (w sumie na długości 1400 m) płaskowyż został oto­czony murem kazamatowym^[2] o grubości 4 m. Z muru wystawało 110 wież, których wysokość wahała się od 6 do 30 m. Mur i wieże były pokryte białym tynkiem. Do twierdzy prowadziły trzy bramy. Pierwsza od zachodu, niedaleko pałacu zachodniego. Wiodły do niej szero­kie schody. Druga od wschodu, stanowiła zwieńczenie „wężowej ścieżki". Trzecią, usytuowaną od północnego zachodu, była tzw. brama wodna, prowadząca do zbior­ników wody^[3].
Generalnie zabudowania z czasów Heroda Wielkiego usytuowane są zarówno w północnej części płaskowyżu, jak i w północnej części zbocza. Właśnie na północnym zboczu znajdował się pałac nazwany północnym. Po­prawniej jednak należałoby go nazwać królewską willą. Była to bardziej prywatna, osobista, można by rzec in­tymna rezydencja, z której roztaczał się wspaniały widok. Ulokowanie pałacu-willi w północnej części płaskowyżu nie było dziełem przypadku. Pałac, zwłaszcza jego dolny i środkowy taras, był najsłabiej nasłonecznioną częścią całego kompleksu. Przy wysokim nasłonecznieniu Pu­styni Judzkiej stanowił on najdogodniejsze miejsce do wypoczynku.
Tworzące go budynki otrzymały numerację I, II, III. Pałac północny składa się z trzech tarasów. Dolny usytu­owany jest bezpośrednio nad skrajem przepaści, ok. 30 m poniżej wierzchołka. Znajdujące się tam skały otoczo­no ogromnymi murami oporowymi, tworząc tym samym swego rodzaju taras. Na tarasie postawiono prostokątną konstrukcję o długości 9 m i szerokości 8 m. Zarówno wzdłuż zewnętrznych, jak i wewnętrznych ścian biegły kolumnady zwieńczone kapitelami w stylu korynckim i powlekane złotem, tworzące ze wszystkich stron kruż­ganki. Ściany pomiędzy kolumnami zostały otynkowa­ne i pomalowane, tak by sprawiały wrażenie pokrytych barwnym marmurem. Zresztą za marmurowe uważał je nawet Józef Flawiusz. Od strony zachodniej do tara­su przylegała klatka schodowa, prowadząca na taras środkowy, od wschodu zaś niewielka łaźnia, zawierająca wszystkie ważniejsze elementy rzymskiej łaźni. Właśnie w tej łaźni archeolodzy odkryli trzy szkielety: mężczy­zny, kobiety i dziecka.
Taras środkowy (II), usytuowany 13,7 m powyżej tarasu dolnego, podobnie wsparty jest potężnymi mu­rami oporowymi. Tworzą go dwa okręgi o średnicy 14 m, położone do siebie równolegle. Ściany te zostały tak ukształtowane, by można było na nich położyć drewnia­ny dach. Najprawdopodobniej mury te podtrzymywały kolumny, tworząc kolisty pawilon w typie tolosu^[4]. Ska­liste zbocze na południe od tej budowli zostało wygła­dzone i ozdobione wystającymi pilastrami, a następnie otynkowane i pomalowane w ten sam sposób jak na niż­szym tarasie.
Ze środkowego tarasu na taras górny (III) prowadzi­ła klatka schodowa. Taras trzeci dzielił się na dwie części. Pierwsza od strony północnej, o średnicy 8 m, stanowiła półkolistą platformę. Od południa usytuowana była część mieszkalna. Składały się na nią cztery pokoje ulokowane wokół dziedzińca. Od jego północnej ściany miał biec krużganek^[5]. Posadzka w pokojach ozdobiona była biało-czarnymi geometrycznymi wzorami.

---------------------------

[1] Józef Flawiusz, Wojna żydowska, VII, 8.
[2] Mur kazamatowy - mur składający się z dwóch podobnych równo­ległych ścian, ze ścianami działowymi dzielącymi odstępy między nimi na pokoje.
[3] A. Negev, Encyklopedia archeologiczna Ziemi Świętej, Warszawa 2002, 278.
[4] Tolos (gr. tholos) - pierwotnie kamienny grobowiec na planie koła lub zbliżonym do koła, przykryty pozornym sklepieniem kopułowym (gro­bowiec kopułowy lub grobowiec w kształcie ula), sklepieniem płaskim lub też w ogóle pozbawiony przykrycia. Mógł to być po prostu kopiec ziemi, usypany nad pomieszczeniem zawierającym szczątki zmarłego lub zmar­łych wraz z wyposażeniem grobowym. W czasach późniejszych tolos był typem klasycznej świątyni z okrągłym naosem (najważniejsze pomieszcze­nie, w którym stał posąg bóstwa, otoczony kolumnadą).
[5] A. Negev, Encyklopedia archeologiczna Ziemi Świętej, 280.